Đại sứ Mỹ tại Trung Quốc ngày 21/10 bênh vực kế hoạch yêu cầu các nhà ngoại giao Trung Quốc tường trình việc tiếp xúc với một số nhân vật ở Mỹ và cho biết Washington đang xem xét thêm những quy luật khác nữa đối với nhân viên các thực thể do Đảng Cộng sản Trung Quốc kiểm soát.
Sự thay đổi này được đưa ra vào lúc Hoa Kỳ, Australia và một số chính phủ khác đang xem xét khả năng về những nỗ lực do thám hay gây ảnh hưởng của Trung Quốc. Việc này tiếp theo nhiều năm người Mỹ và các nhà ngoại giao khác than phiền về việc Trung Quốc kiểm soát khả năng của họ di chuyển bên trong Trung Quốc và gặp các giới chức và công chúng.
Đại sứ Terry Branstad nói quy định của Mỹ với giới ngoại giao Trung Quốc “rất khiêm nhường” nhằm giúp các nhà ngoại giao Mỹ tiếp cận nhiều hơn “hệ thống khép kín” của Trung Quốc. Ông bác bỏ những chỉ trích của Trung Quốc rằng biện pháp này vi phạm một hiệp ước toàn cầu về điều kiện của các nhà ngoại giao.
Quy định thay đổi diễn ra giữa lúc quan hệ giữa Hoa Kỳ-Trung Quốc suy thoái và một cuộc chiến thuế quan liên quan đến chuyện Hoa Kỳ than phiền về thặng dư mậu dịch của Bắc Kinh và tham vọng công nghệ của Trung Quốc.
Các nhà ngoại giao Trung Quốc được yêu cầu tường trình về những cuộc tiếp xúc với các nhà giáo dục, các nhà nghiên cứu và chính quyền địa phương và chính quyền cấp tiểu bang ở Mỹ, theo quy định loan báo ngày thứ Tư tuần trước. Đại sứ Branstad nói ngược lại các nhà ngoại giao Mỹ phải đối mặt với một hệ thống hạn chế hơn nhiều, buộc họ phải đệ đơn xin phép cho những cuộc tiếp xúc như thế, mà theo lời ông là thường thường bị từ chối.
Một phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Trung Quốc nói Bắc Kinh có “một thái độ tích cực” về sự hợp tác với Hoa Kỳ và bày tỏ hy vọng là ông Branstad có thể làm rõ những hạn chế nào mà ông nói đến.
Bà Hoa Xuân Oánh nói: “Chúng tôi hy vọng là về vấn đề này, Hoa Kỳ sẽ đối diện với thực tế và tạo điều kiện cho các cuộc trao đổi thông thường giữa hai bên, thay vì lập các chướng ngại, chưa kể đến những cáo buộc vô căn cứ.”
Tại Australia, các cá nhân và doanh nghiệp nỗ lực ảnh hưởng đến chính trị hay chính phủ cho nước ngoài được yêu cầu đăng ký kể từ tháng 12 năm ngoái. Việc này tiếp sau một phúc trình của chính phủ phát hiện Đảng Cộng sản Trung Quốc trong thập niên qua đã nỗ lực ảnh hưởng đến chính sách của Australia, xâm nhập các đảng phái và tiếp cận chính phủ.
Đại sứ Branstad nói các nhà ngoại giao Mỹ bị ngăn không được gặp các nhân viên công lực Trung Quốc và những giới chức khác và những yêu cầu được thăm các trường đại học bị từ chối. Đại sứ Mỹ cho biết khi ông và các nhà ngoại giao khác dự trù đi thăm một tiệm cà phê ở tỉnh Thanh Hải trong chuyến đi Tây Tạng, các giới chức Trung Quốc đến tiệm cà phê trước và ra lệnh cho nhân viên và khách hàng không được nói chuyện với người Mỹ.
Ông Branstad nói với các phóng viên: “Bộ Ngoại giao cuối cùng đi đến quan điểm là để cố gắng cải thiện việc tiếp cận của chúng tôi, chúng tôi cần phải chứng tỏ việc có qua có lại.”
Vẫn theo lời ông, giới chức Mỹ chưa thảo luận trực tiếp quy định này với nhà cầm quyền Trung Quốc. Tuy nhiên, tòa đại sứ Trung Quốc than phiền trên Twitter là quy định của Mỹ vi phạm Công ước Vienna và rằng Trung Quốc không áp đặt hạn chế tương tự đối với giới ngoại giao Mỹ-một tuyên bố trái ngược với những bình luận của Đại sứ Branstad và những lời than phiền từ các nhà ngoại giao các nước khác.
Trong khi đó, Đại sứ Branstad cho hay Washington đang cứu xét đề nghị khác yêu cầu nhân viên của những “thực thể do đảng kiểm soát”- có thể bao gồm truyền thông nhà nước - phải đăng ký là những hoạt vụ nước ngoài. Ông nói việc này không liên hệ đến những quy định dành cho các nhà ngoại giao.
