Chữ dễ dùng nhầm Easily Confused Words - Pay rise or pay raise? -- Relative pronouns who, which, and that (cont’d).
Ðây là chương trình Anh Ngữ sinh động bài 320. Phạm Văn xin kính chào quí vị thính giả.
Bài học hôm nay ôn lại những chữ đã học như cặp chữ rise và raise khi dùng làm danh từ. Ta cũng tập đặt câu để phân biệt nghĩa và cách dùng những đại từ quan hệ hay liên đại danh từ relative pronouns như who, which, that và phân biệt hai loại mệnh đề giới hạn restrictive clause và mệnh đề không giới hạn nonrestrictive clause.
I. Ôn lại – Review
1. Rise và raise cùng có nghĩa là sự tăng lên. Khi dùng làm danh từ với nghĩa tăng lên, người Anh dủng rise trong nhóm chữ pay rise tăng lương; cũng nghĩa đó, người Mỹ dùng pay raise. Khi không biết chọn pay rise hay pay raise, ta có một chữ chung cho cả hai là pay increase.
Ôn lại: transitive verb (ngoại động từ) và intransitive verb (nội động từ).
Có động tử dùng cả hai cách transitively và intransitively. Thí dụ như động từ wake (đánh thức ai, thức giấc) trong bài trước. I wake up at 6 every morning. Trong câu này, wake dùng như intransitive verb, không có túc từ theo sau. Nhưng trong thí dụ Try not to wake the baby, nhè nhẹ kẻo em bé thức dậy, wake dùng như một transitive verb có túc từ baby theo sau.
The landlord has raised the rent twice this year. Năm nay chủ nhà tăng tiền thuê nhà hai lần. Tương tự: The company decided to raise the salary of all employees. Công ty quyết định tăng lương cho toàn thể nhân viên.
=>Vậy rise là nội động từ intransitive verb, không có object đi sau: The sun rises in the East. Còn raise là một transitive verb, gọi là ngoại động từ, có object đi sau như trong câu, If you have a question, please raise your hand.
II. Phân biệt cách dùng who, whom, which và that. Where, when và why khi là relative pronouns.
1. Who làm subject.
-Do you know the people who sit at the opposite table from us? Bạn có quen những người ngồi ở bàn đối diện không?
Who làm relative pronoun thay cho người dùng làm chủ từ subject.
There is a child in this class who I believe is a musical genius.
Trong câu này who là relative pronoun thay cho child.
-Which => dùng thay cho vật, hay thay cả một ý trong mệnh đề ở trước.
This is the book which will interest children of all ages. Ðây là cuốn truyện trẻ con cỡ tuổi nào cũng thích.
This is the key which opens the garage.
Ðây là chìa khóa mở gian nhà đậu xe.
2. That có thể thay cho who hay which hay whom trong câu viết thân mật informal.
-I like people that smile a lot (that thay cho who).
Tôi thích người lúc nào cũng tươi cười.
-What’s the name of the girl that (<=who) works in your office? Cô thiếu nữ làm việc ở văn phòng bạn tên là gì nhỉ? (That thay cho who)
-She’s the nicest person that (<=whom) I’ve met.
Cô ta là người dễ thương nhất mà tôi đã từng gặp.
(That thay cho whom, object của met)
-This is the key that opens the garage (that thay cho which).
-I forgot the name of the film that (<=which) I saw with you last week (that thay cho which)
-I found the key that (<=which) you’re looking for (that thay cho which). Tôi tìm thấy chiếc chìa khóa anh đang đi kiếm.
-I don’t like the way that (<=in which) you talk to me. Tôi không thích cách anh nói với tôi như vậy. (that thay cho in which)
3. Có thể bỏ which, whom hay that nếu là túc từ object (ở trong ngoặc đơn).
Do you remember the title of the film (that) we saw last week?
Do you remember the name of the woman (whom) we met at the party at the Jones? Bạn có nhớ tên người thiếu phụ chúng ta gặp trong bữa tiệc ở nhà vợ chồng ông bà Jones không?
I found the key (that) you’re looking for,
Tôi tìm thấy chiếc chìa khoá mà anh đương đi kiếm.
Nhưng: I lent him Hamlet, which is not easy to read.=Tôi cho anh ta mượn vở kịch Hamlet, mà đó là vở kịch không dễ đọc.
“Which is not easy to read” là nonrestrictive relative clause, và cả mệnh đề này có thể bỏ đi mà không hại đến nghĩa của mệnh đề chính. Mệnh đề nonrestrictive thường bắt đầu bằng which.
=>This is Jane who sells the tickets (Không thay that vào who được). Ðây là cô Jane là người bán vé.
Tại sao không dùng that? Nếu mệnh đề chính bắt đầu bằng that, those, this hay these thì mệnh đề restrictive clause không bắt đầu bằng that.
(Chúng ta sẽ học kỹ hơn trong bài sau)
Nhưng: Where’s the girl that (who) sells the tickets?
(That hay who thay cho girl) Cô bán vé đâu rồi?
4. Whose
Possessive relative pronoun đại từ quan hệ chỉ sở hữu.
Ta có 2 câu:
a. The lady is a doctor.
b. The lady’s house is next door to ours.
(Ðể tránh lập lại the lady’s ta dùng whose)
The lady whose house is next to ours is a doctor.
Bà có nhà ở kế bên nhà ta làm bác sĩ.
5. Which
Có thể thay thế cả một mệnh đề chứ không chỉ một từ mà thôi.
He got married again a year later, which surprised everybody.
Anh ta một năm sau lại lập gia đình, và điều này làm mọi người ngạc nhiên.
She swam across the English Channel, which is quite a feat for a woman of 65.
Bà cụ bơi qua eo biển Manche và điều này thật là một kỳ công đối với một bà cụ đã 65 tuổi.
(Chú thích: Eo biển giữa nước Anh và Pháp, người Pháp gọi là La Manche, người Anh gọi là the English Channel).
6. Relative pronoun when, where and why
Có thể bắt đầu mệnh đề quan hệ relative clause sau danh từ chỉ thời gian (when), hay nơi chốn (where), hay lý do (why).
I’ll never forget the day when I first met her.
Tôi sẽ không bao giờ quên ngày tôi gặp nàng đầu tiên.
Do you know the reason why she refused to meet us?
Bạn có biết vì sao bà ta từ chối tiếp chúng ta không?
Do you know a clothing store where I can buy a wool sweater?
Bạn có biết tiệm quần áo nào tôi có thể mua một chiếc áo len không?
=>Tóm lại ta dùng who cho chủ từ thay cho người, which dùng làm chủ từ hay túc từ thay cho vật, hay cả một ý tưởng trong mệnh đề đứng trước gọi là antecedent (tiền trí từ). Có thể dùng that thay cho who hay which hay whom trong câu thân mật informal. Nhưng trong những câu gọi là restrictive clauses đại từ quan hệ hạn định, là loại mệnh đề làm rõ nghĩa bằng cách giới hạn ý nghĩa của chữ dứng trước antecedent (tiền trí từ) thì thường dùng that. Còn trong những mệnh đề nonrestrictive clause thì thường dùng which để bắt đầu.
Thí dụ:
The gentleman that/who lives next door is a doctor.
“That lives next door” là một restrictive clause mệnh đề giới hạn chỉ riêng ông bác sĩ ở nhà kế bên. Loại câu restrictive clause bắt đầu bằng that và không có dấu phẩy commas ngăn cách với mệnh đề chính và không thể bỏ được mệnh đề này mà không làm thiếu ý nghĩa của mệnh đề chính.
Cũng nghĩa như câu trên nhưng dùng mệnh đề không giới hạn nonrestrictive clause:
Dr. Smith, who lives next door, is a heart surgeon.
“Who lives next door” là nonrestrictive clause (hay còn gọi là nonessential clause), có thể bỏ được mà không hại ý nghĩa mệnh đề chính là Dr. Smith is a heart surgeon.
=>Nhớ là nonrestrictive clause được ngăn cách với mệnh đề chính bởi commas.
III. Ôn Lại - Review:
-Restrictive clause: Mệnh đề giới hạn (là mệnh đề quan hệ xác định hay bổ nghĩa cho danh từ đứng trước nó), nối với mệnh đề chính bởi that, và không có commas.
-Nonrestrictive clause: Mệnh đề không giới hạn nói rõ thêm về danh từ ở mệnh đề chính, và nối với mệnh đề chính bởi which. Có dấu phẩy commas phân cách với mệnh đề chính. Có thể bỏ nonrestrictive clause mà không làm hại nghĩa của mệnh đề chính.
Thí dụ: (restrictive)
People who take physical exercise regularly are in good health.
Người tập thể dục đều đặn thì có sức khoẻ tốt.
Mệnh đề who take physical exercise regularly làm rõ nghĩa cho chữ đứng trước people, chỉ rõ những người tập thể dục đều đặn. Mệnh đề restrictive clause không có dấu phẩy commas ngăn với mệnh đề chính là people are in good health. Không thể bỏ mệnh đề này được mà nghĩa không thay đổi. Vì nó là cần thiết nên gọi là essential clause hay restrictive clause.
Nhưng câu:
(nonrestrictive) The Japanese people, who eat a lot of fish and vegetable, are generally healthy people.
Người Nhật là người ăn nhiều cá và rau nên thường có sức khoẻ tốt.
Câu who eat a lot of fish and vegetable là nonrestrictive relative clause, có thể bỏ đi mà mệnh đề chính (The Japanese people are generally healthy people) vẫn đủ ý nghĩa.
Vì có thể bỏ mệnh đề này mà không hại cho ý nghĩa của mệnh đề chính nên nonrestrictive clause còn gọi loại mệnh đề không cần thiết nonessential clause.
Vietnamese Explanation
Quí vị vừa học xong bài 320 trong chương trình Anh ngữ sinh động. Phạm Văn xin kính chào quí vị và xin hẹn gặp lại trong một bài học khác.
Reference:
Michael Swan. Practical English Usage, 3rd edition. OUP, 2009.
Longman Advanced American Dictionary, 2nd edition Pearson Longman, 2009.
Ðây là chương trình Anh Ngữ sinh động bài 320. Phạm Văn xin kính chào quí vị thính giả.
Bài học hôm nay ôn lại những chữ đã học như cặp chữ rise và raise khi dùng làm danh từ. Ta cũng tập đặt câu để phân biệt nghĩa và cách dùng những đại từ quan hệ hay liên đại danh từ relative pronouns như who, which, that và phân biệt hai loại mệnh đề giới hạn restrictive clause và mệnh đề không giới hạn nonrestrictive clause.
I. Ôn lại – Review
1. Rise và raise cùng có nghĩa là sự tăng lên. Khi dùng làm danh từ với nghĩa tăng lên, người Anh dủng rise trong nhóm chữ pay rise tăng lương; cũng nghĩa đó, người Mỹ dùng pay raise. Khi không biết chọn pay rise hay pay raise, ta có một chữ chung cho cả hai là pay increase.
Ôn lại: transitive verb (ngoại động từ) và intransitive verb (nội động từ).
Có động tử dùng cả hai cách transitively và intransitively. Thí dụ như động từ wake (đánh thức ai, thức giấc) trong bài trước. I wake up at 6 every morning. Trong câu này, wake dùng như intransitive verb, không có túc từ theo sau. Nhưng trong thí dụ Try not to wake the baby, nhè nhẹ kẻo em bé thức dậy, wake dùng như một transitive verb có túc từ baby theo sau.
The landlord has raised the rent twice this year. Năm nay chủ nhà tăng tiền thuê nhà hai lần. Tương tự: The company decided to raise the salary of all employees. Công ty quyết định tăng lương cho toàn thể nhân viên.
=>Vậy rise là nội động từ intransitive verb, không có object đi sau: The sun rises in the East. Còn raise là một transitive verb, gọi là ngoại động từ, có object đi sau như trong câu, If you have a question, please raise your hand.
II. Phân biệt cách dùng who, whom, which và that. Where, when và why khi là relative pronouns.
1. Who làm subject.
-Do you know the people who sit at the opposite table from us? Bạn có quen những người ngồi ở bàn đối diện không?
Who làm relative pronoun thay cho người dùng làm chủ từ subject.
There is a child in this class who I believe is a musical genius.
Trong câu này who là relative pronoun thay cho child.
-Which => dùng thay cho vật, hay thay cả một ý trong mệnh đề ở trước.
This is the book which will interest children of all ages. Ðây là cuốn truyện trẻ con cỡ tuổi nào cũng thích.
This is the key which opens the garage.
Ðây là chìa khóa mở gian nhà đậu xe.
- which làm subject của opens thay cho key, một đồ vật.
- which có thể làm túc từ object: I forgot the name of the film which I saw with you last week. Tôi quên tên cuốn phim xem cùng bạn tuần trước. (which làm túc từ object của saw)
2. That có thể thay cho who hay which hay whom trong câu viết thân mật informal.
-I like people that smile a lot (that thay cho who).
Tôi thích người lúc nào cũng tươi cười.
-What’s the name of the girl that (<=who) works in your office? Cô thiếu nữ làm việc ở văn phòng bạn tên là gì nhỉ? (That thay cho who)
-She’s the nicest person that (<=whom) I’ve met.
Cô ta là người dễ thương nhất mà tôi đã từng gặp.
(That thay cho whom, object của met)
-This is the key that opens the garage (that thay cho which).
-I forgot the name of the film that (<=which) I saw with you last week (that thay cho which)
-I found the key that (<=which) you’re looking for (that thay cho which). Tôi tìm thấy chiếc chìa khóa anh đang đi kiếm.
-I don’t like the way that (<=in which) you talk to me. Tôi không thích cách anh nói với tôi như vậy. (that thay cho in which)
3. Có thể bỏ which, whom hay that nếu là túc từ object (ở trong ngoặc đơn).
Do you remember the title of the film (that) we saw last week?
Do you remember the name of the woman (whom) we met at the party at the Jones? Bạn có nhớ tên người thiếu phụ chúng ta gặp trong bữa tiệc ở nhà vợ chồng ông bà Jones không?
I found the key (that) you’re looking for,
Tôi tìm thấy chiếc chìa khoá mà anh đương đi kiếm.
Nhưng: I lent him Hamlet, which is not easy to read.=Tôi cho anh ta mượn vở kịch Hamlet, mà đó là vở kịch không dễ đọc.
“Which is not easy to read” là nonrestrictive relative clause, và cả mệnh đề này có thể bỏ đi mà không hại đến nghĩa của mệnh đề chính. Mệnh đề nonrestrictive thường bắt đầu bằng which.
=>This is Jane who sells the tickets (Không thay that vào who được). Ðây là cô Jane là người bán vé.
Tại sao không dùng that? Nếu mệnh đề chính bắt đầu bằng that, those, this hay these thì mệnh đề restrictive clause không bắt đầu bằng that.
(Chúng ta sẽ học kỹ hơn trong bài sau)
Nhưng: Where’s the girl that (who) sells the tickets?
(That hay who thay cho girl) Cô bán vé đâu rồi?
4. Whose
Possessive relative pronoun đại từ quan hệ chỉ sở hữu.
Ta có 2 câu:
a. The lady is a doctor.
b. The lady’s house is next door to ours.
(Ðể tránh lập lại the lady’s ta dùng whose)
The lady whose house is next to ours is a doctor.
Bà có nhà ở kế bên nhà ta làm bác sĩ.
5. Which
Có thể thay thế cả một mệnh đề chứ không chỉ một từ mà thôi.
He got married again a year later, which surprised everybody.
Anh ta một năm sau lại lập gia đình, và điều này làm mọi người ngạc nhiên.
She swam across the English Channel, which is quite a feat for a woman of 65.
Bà cụ bơi qua eo biển Manche và điều này thật là một kỳ công đối với một bà cụ đã 65 tuổi.
(Chú thích: Eo biển giữa nước Anh và Pháp, người Pháp gọi là La Manche, người Anh gọi là the English Channel).
6. Relative pronoun when, where and why
Có thể bắt đầu mệnh đề quan hệ relative clause sau danh từ chỉ thời gian (when), hay nơi chốn (where), hay lý do (why).
I’ll never forget the day when I first met her.
Tôi sẽ không bao giờ quên ngày tôi gặp nàng đầu tiên.
Do you know the reason why she refused to meet us?
Bạn có biết vì sao bà ta từ chối tiếp chúng ta không?
Do you know a clothing store where I can buy a wool sweater?
Bạn có biết tiệm quần áo nào tôi có thể mua một chiếc áo len không?
=>Tóm lại ta dùng who cho chủ từ thay cho người, which dùng làm chủ từ hay túc từ thay cho vật, hay cả một ý tưởng trong mệnh đề đứng trước gọi là antecedent (tiền trí từ). Có thể dùng that thay cho who hay which hay whom trong câu thân mật informal. Nhưng trong những câu gọi là restrictive clauses đại từ quan hệ hạn định, là loại mệnh đề làm rõ nghĩa bằng cách giới hạn ý nghĩa của chữ dứng trước antecedent (tiền trí từ) thì thường dùng that. Còn trong những mệnh đề nonrestrictive clause thì thường dùng which để bắt đầu.
Thí dụ:
The gentleman that/who lives next door is a doctor.
“That lives next door” là một restrictive clause mệnh đề giới hạn chỉ riêng ông bác sĩ ở nhà kế bên. Loại câu restrictive clause bắt đầu bằng that và không có dấu phẩy commas ngăn cách với mệnh đề chính và không thể bỏ được mệnh đề này mà không làm thiếu ý nghĩa của mệnh đề chính.
Cũng nghĩa như câu trên nhưng dùng mệnh đề không giới hạn nonrestrictive clause:
Dr. Smith, who lives next door, is a heart surgeon.
“Who lives next door” là nonrestrictive clause (hay còn gọi là nonessential clause), có thể bỏ được mà không hại ý nghĩa mệnh đề chính là Dr. Smith is a heart surgeon.
=>Nhớ là nonrestrictive clause được ngăn cách với mệnh đề chính bởi commas.
III. Ôn Lại - Review:
-Restrictive clause: Mệnh đề giới hạn (là mệnh đề quan hệ xác định hay bổ nghĩa cho danh từ đứng trước nó), nối với mệnh đề chính bởi that, và không có commas.
-Nonrestrictive clause: Mệnh đề không giới hạn nói rõ thêm về danh từ ở mệnh đề chính, và nối với mệnh đề chính bởi which. Có dấu phẩy commas phân cách với mệnh đề chính. Có thể bỏ nonrestrictive clause mà không làm hại nghĩa của mệnh đề chính.
Thí dụ: (restrictive)
People who take physical exercise regularly are in good health.
Người tập thể dục đều đặn thì có sức khoẻ tốt.
Mệnh đề who take physical exercise regularly làm rõ nghĩa cho chữ đứng trước people, chỉ rõ những người tập thể dục đều đặn. Mệnh đề restrictive clause không có dấu phẩy commas ngăn với mệnh đề chính là people are in good health. Không thể bỏ mệnh đề này được mà nghĩa không thay đổi. Vì nó là cần thiết nên gọi là essential clause hay restrictive clause.
Nhưng câu:
(nonrestrictive) The Japanese people, who eat a lot of fish and vegetable, are generally healthy people.
Người Nhật là người ăn nhiều cá và rau nên thường có sức khoẻ tốt.
Câu who eat a lot of fish and vegetable là nonrestrictive relative clause, có thể bỏ đi mà mệnh đề chính (The Japanese people are generally healthy people) vẫn đủ ý nghĩa.
Vì có thể bỏ mệnh đề này mà không hại cho ý nghĩa của mệnh đề chính nên nonrestrictive clause còn gọi loại mệnh đề không cần thiết nonessential clause.
Vietnamese Explanation
Quí vị vừa học xong bài 320 trong chương trình Anh ngữ sinh động. Phạm Văn xin kính chào quí vị và xin hẹn gặp lại trong một bài học khác.
Reference:
Michael Swan. Practical English Usage, 3rd edition. OUP, 2009.
Longman Advanced American Dictionary, 2nd edition Pearson Longman, 2009.
