Trong khi Tổng thống Barack Obama thúc đẩy những cơ hội thương mại giữa Mỹ và Châu Á, những thượng nghị sĩ Mỹ thuộc cả hai chính đảng nói với VOA rằng hầu như không có cơ hội Quốc hội sẽ thông qua thỏa thuận Quan hệ Đối tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP) trong tương lai gần.
Phát biểu tại Việt Nam hôm thứ Hai, ông Obama nói rằng ông "tin tưởng" là TPP sẽ được Quốc hội Mỹ thông qua, một dự đoán mà Thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa Lindsey Graham của bang South Carolina mô tả là "nằm đâu đó giữa ảo tưởng và lạc quan thái quá."
"Quốc hội đã tỏ ra kém mặn mà về thương mại," ông Graham nói thêm.
"Đó là một vấn đề khó nhằn," Thượng nghị sĩ Đảng Dân chủ Chuck Schumer của bang New York nói. Ông Schumer được nhiều người kỳ vọng là sẽ lên nắm quyền lãnh đạo đảng trong Thượng viện vào năm sau.
Một thượng nghị sĩ Dân chủ khác, Dick Durbin của bang Illinois, nói không ai trong số những ứng cử viên tổng thống còn lại Donald Trump, Hillary Clinton và Bernie Sanders ủng hộ TPP.
"Khi bạn có ba ứng cử viên tổng thống hàng đầu của cả hai đảng chống đối TPP thì nó là chỉ dấu cho thấy thái độ chính trị không đứng về phía ủng hộ thỏa thuận này," ông Durbin nói.
Thỏa thuận này sẽ giảm thiểu những rào cản thương mại giữa 12 quốc gia ven bờ Thái Bình Dương, chiếm 40 phần trăm sản lượng kinh tế toàn cầu. Dù được hầu hết những tổ chức doanh nghiệp Mỹ ủng hộ mạnh mẽ, TPP bị những nghiệp đoàn lao động, những tổ chức môi trường và một số tổ chức nhân quyền chống đối kịch liệt.
"Có sự hoài nghi khắp nước Mỹ về những thỏa thuận thương mại," ông Durbin nói thêm. "Chúng ta đã phải trả giá nặng nề về công ăn việc làm trong ngành sản xuất của Mỹ bị chuyển ra nước ngoài. Vì vậy sự hoài nghi là thích đáng."
"Có người thắng và kẻ thua trong mọi thỏa thuận thương mại," thượng nghị sĩ Mark Warner của bang Virginia nói. Ông là một trong số ít ỏi những thượng nghị sĩ Đảng Dân chủ công khai ủng hộ TPP. "Nhưng điều trớ trêu là phần lớn tình trạng dời chuyển việc làm này, đặc biệt là thương mại với Trung Quốc, đã xảy ra rồi. Và TPP thậm chí còn không có Trung Quốc."
Những người ủng hộ TPP hy vọng sẽ có một cuộc biểu quyết trong quốc hội sau cuộc bầu cử vào tháng 11. Thượng nghị sĩ Cộng hòa Orrin Hatch, Chủ tịch Ủy ban Tài chính Thượng viện, không loại trừ khả năng đó. Ông Hatch là người ủng hộ cái gọi là thẩm quyền "cấp tốc" nhằm tinh giản sự duyệt xét của Quốc hội đối với những thỏa thuận thương mại.
Nhưng ngay cả ông Hatch cũng tỏ ra dè dặt về TPP.
"Tôi nghĩ rằng phe Cộng hòa không muốn ủng hộ nó, nhưng cần phải có một số thay đổi," ông nói.
Ông Hatch phản đối thời hạn mà của những công ty của Mỹ được hưởng độc quyền đối với những sản phẩm y dược và sinh học.
"Vấn đề khó khăn nhất là điều khoản dữ liệu độc quyền chỉ có năm năm," thượng nghị sĩ này nói. "Chúng ta cần phải giải quyết một số vấn đề, nhưng tôi nghĩ chúng có thể giải quyết được."
Bảy năm đàm phán đã đưa tới một hiệp ước được ký kết ở New Zealand vào tháng 2 năm nay. Những chuyên gia thương mại nói rằng, dù việc sửa đổi hiệp ước không phải là không thể, những nước tham gia sẽ khó lòng quay trở lại bàn đàm phán.
Ông Warner nhìn hiệp ước theo khía cạnh kinh tế và địa chính trị.
"Tôi thà để Mỹ lãnh đạo nỗ lực đa phương này để thiết lập những luật lệ cho những nền kinh tế phát triển nhanh nhất trên thế giới, còn hơn là để mặc cho những luật lệ, hoặc không có luật lệ, bị Trung Quốc chi phối," ông nói.
Ông Graham cho biết ông lấy làm tiếc rằng thái độ trong Quốc hội và ở nhiều nơi khắp nước Mỹ đã trở nên kém mặn mà đối với những thỏa thuận như TPP.
"Một phần của điều mà bạn nhìn thấy trong nền chính trị Mỹ hiện nay đang biến nước Mỹ thành nạn nhân của tất cả mọi thứ. Tôi thì tôi không cảm thấy giống nạn nhân," ông nói. "Tôi muốn định hình thế giới, không phải khúm núm sợ nó. Tôi muốn những thỏa thuận thương mại tốt. Tôi muốn chúng được công bằng... Cách tiếp cận khúm núm này - pháo đài Mỹ - không xứng với một quốc gia vĩ đại."
