Chuyên gia phụ trách giải đáp thắc mắc y học kỳ này là Bác sĩ Hồ văn Hiền, chuyên khoa Nhi và Y khoa tổng quát, có phòng mạch và đang làm việc cho các bệnh viện ở Bắc Virginia.
Chúng tôi có nhận được email của một thính giả ở Việt Nam không muốn nêu danh tính, hỏi về trường hợp bệnh của vợ ông, mà bác sĩ cũng đã tóm lược trong phần đầu bài trả lời sau đây:
Trả lời thính giả NNT hỏi về vợ ông 35 tuổi bị chứng viêm bàng quang hồi quy.
Nước tiểu được tiết ra từ hai trái thận (kidney), hứng xuống hai ống niệu quản (ureter), chạy tụ về hồ chứa (nằm ở bụng dưới) là bọng đái hoặc bàng quang (bladder). Lúc đi tiểu, nước tiểu theo niệu đạo (urethra ra ngoài).Nếu trong 12 tháng mà bị viêm bàng quang 2 lần, hoặc trong 6 tháng mà bị hơn 3 lần, thì gọi là viêm bàng quang hồi quy (recurrent cystitis).
Từ 9 năm nay, nhất là sau khi sinh đứa con, vợ ông bị viêm bàng quang (bọng đái) sau khi giao hợp: tiểu ra máu, tiểu gắt, đau bụng dưới, xanh xao, mệt mõi. Thường chữa kháng sinh vài hôm rồi khỏi. Bị chừng 30 lần, trước đây 2-3 lần một năm, bây giờ 6-8 lần/năm. Có lúc thử nước tiểu và cấy vi trùng nhưng không thấy gì. Ông đã đi khám nhiều bác sĩ chuyên khoa cho nên tôi chỉ xin có một số ý kiến để chia sẻ với tính cách thông tin mà thôi và một số gợi ý có tính cách y khoa phổ thông mà ông bà có thể áp dụng được, mong có thể giúp ông bà phần nào:
1. Niệu đạo đàn bà ngắn hơn niệu đạo đàn ông, nên vi trùng từ hậu môn phía sau, ra vùng ngoài bộ phận sinh dục, dễ đi ngược lên bọng đái và làm nhiễm trùng bọng đái và gây những triệu chứng kể trên.
2. Tuy nhiên, trong chừng nửa trường hợp viêm bàng quang, cấy nước tiểu cũng không phát hiện được vi trùng nào gây ra. Có thể là do tác nhân là virus không cấy được.
3. Cũng có thể do yếu tố khác ngoài sự nhiễm trùng, nhưng gây thuận lợi cho các vi trùng dễ sinh sôi nẫy nở trong bọng đái và do đó tình trạng nhiễm trùng xảy ra. Như trường hợp ở đây sau mỗi lần giao hợp, nếu bịnh nhân không đi tiểu liền, có nghĩa là không "dội nước" cho sạch bàng quang, thì các triệu chứng phát ra trong vòng vài tiếng đồng hồ. Người ta nghi rằng các động tác cọ xát, va chạm trong lúc giao hợp làm thương tổn ít nhiều đến niệu đạo và cỗ bàng quang (urethra and bladder neck) là những bộ phận nằm ngay phía trước của âm đạo. Bởi vậy, thời gian sau đó thuận tiện cho các phản ứng viêm và nhiễm trùng, nhất là nếu bàng quang đầy nước tiểu và bịnh nhân cố nín tiểu sau khi gần gũi. Trước đây người ta thường nói đến ‘honeymoon cystitis’( viêm bàng quang trong tuần trăng mật) gây ra do những yếu tố này.
Một số gợi ý:
1. Những biện pháp vệ sinh thông thường như mặc quần, hoặc quần lót bằng bông gòn (cotton), rộng thoáng, tránh quần jeans chật và nóng, lúc đi cầu thì lau từ trước ra sau thay vì lau từ sau ra trước có thể đem các vi khuẩn từ hậu môn ra trước là vùng của bộ phận sinh dục nữ.
2. Tránh bị bón (ăn rau, uống nhiều nước, uống nước trái cây). Bón có thể làm nhiễm trùng đường tiểu dễ xảy ra hơn).
3. Uống nhiều nước cũng giúp tạo nên một số lượng nước tiểu đủ để lôi cuốn các vi trùng, các chất phế thải không ứ đọng quá lâu trong đường tiểu (bọng đái, niệu đạo) như bs của bịnh nhân đã khuyên bịnh nhân uống 2 lít nước mỗi ngày.
4. Cần đi tiểu trước và sau khi giao hợp vì những lý do đã nêu trên.
5. Giao hợp thường hay không là yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến sự tái hồi của viêm bàng quang. Có những tư thế lúc gần gũi có thể gây chấn thương cho bộ phận người nữ nhiều hơn. Nên tìm những tư thế thoải mái, không gây đau đớn. Tâm lý sợ hãi bịnh sau khi giao hợp cũng làm cho người đàn bà căng thẳng, dễ bị chấn thương hơn.
6. Nếu dùng bao condom để ngừa thai, nên tránh dùng loại làm bằng cao su latex, vì một số phụ nữ dị ứng với latex (là chất của cao su thiên nhiên). Thử dùng loại làm bằng Polyurethane hay polysoprene. Nếu dùng kem bôi trơn, tránh dùng chất mỡ, mà dùng loại nước như K-Y lubricant.
7. Một số “áo mưa” có bôi chất diệt tinh trùng (spermacide-coated condom) có thể làm phụ nữ khó chịu và gây ra viêm đường tiểu.
8. Nếu ông mạnh khỏe, không có triệu chứng gì và không có bịnh sử các bịnh truyền qua đường tính dục (sexually transmitted diseases, STD), có lẽ khám bộ phận sinh dục hay thử nghiệm nước tiểu, tinh dịch không giúp ích gì nhiều cho việc giải quyết bịnh vợ ông. Tuy nhiên, nếu ông có cơ hội đi khám tổng quát với bs gia đình thì cũng là một điều nên làm để bs có thể giúp ông giữ gìn sức khỏe.
9. Trong một số trường hợp, bs có thể cho bịnh nhân uống thuốc (1 liều duy nhất) ngay sau khi giao hợp để ngừa bịnh viêm bàng quang. Các thuốc sau đây đã từng được nghiên cứu: TMP-SMZ (Bactrim) 1 viên, hoặc Nitrofurantoin 50-100mg, hoặc Ciprofloxacin 125mg, hoặc Cefaclor. Hoặc bs có thể biên toa sẳn cho bịnh nhân, lúc có triệu chứng là uống liền.
10. Nói chung, trừ một số trường hợp nhiễm trùng bàng quang dẫn đến nhiễm trùng thận và bồn thận (pyelonephritis, thêm triệu chứng toàn thân, đau lưng hai bên hông, nóng sốt, run), dự hậu chứng viêm bàng quang tái hồi tốt và thường không có hậu quả hoặc dư chứng nghiêm trọng.
Chúc ông bà may mắn.
Cảm ơn các bác sĩ Hồ văn Hiền. Chúng tôi cũng xin cảm ơn thính giả đã tham gia chương trình Hỏi Đáp Y Học này.
Chúng tôi vẫn dành đường dây điện thoại miễn phí để tiếp nhận các thắc mắc khác của quý thính giả về sức khỏe và y học thường thức. Số điện thoại miễn phí dành cho mục Hỏi Đáp Y Học là 202-205-7890, xin nhắc lại, 202-205-7890, ngày giờ nhận câu hỏi là thứ ba và thứ năm mỗi tuần, từ 8 giờ 30 đến 9 giờ 30 tối, giờ Việt Nam. Chúng tôi sẽ chuyển các thắc mắc của quý vị cho các bác sĩ chuyên khoa phân tích và giải thích và sẽ thông báo ngày giờ giải đáp để quý vị tiện theo dõi.
