Những người chỉ trích Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Hạ viện đang kêu gọi một cuộc điều tra luận tội sau một khi một cuộc điện đàm của ông Trump với người đồng cấp Ukraine được đưa ra ánh sang.
Cuộc điện đàm diễn ra hồi tháng 7 khi đó ông Trump liên tục gây áp lực với Tổng thống Ukraine để buộc ông này điều tra Hunter Biden, con trai của cựu Phó Tổng thống Joe Biden, một trong những đối thủ chính trị chính của ông Trump.
Một số nhà lập pháp Dân chủ cho biết họ không có lựa chọn nào khác ngoài việc phải luận tội Trump nếu ông gây áp lực với một nhà lãnh đạo nước ngoài để tạo ảnh hưởng đến bầu cử ở Mỹ.
Phần đông trong số 235 dân biểu Dân chủ tại Hạ viện đã ủng hộ cuộc điều tra luận tội dựa trên báo cáo của Công tố viên đặc biệt Robert Mueller vốn không kết luận liệu Trump có cản trở công lý hay không, nhưng nêu ra 10 trường hợp mà ông Trump đã tìm cách sa thải ông Mueller hoặc cản trở cuộc điều tra.
Ông Trump hôm 22/7thừa nhận đã thảo luận về ông Biden với Tổng thống Ukraine, nhưng nói rằng cuộc điện đàm đó ‘là hoàn toàn phù hợp’.
“Cuộc trò chuyện đó chủ yếu là chúc mừng, chủ yếu là nói về tham nhũng, tất cả các vụ tham nhũng diễn ra, và chủ yếu là về việc chúng tôi không muốn những người như cựu Phó Tổng thống Biden và con trai ông ấy tham nhũng ở Ukraine,” ông Trump nói trước phóng viên.
Các cuộc thăm dò dư luận tiếp tục cho thấy các cử tri chia rẽ sâu sắc về việc loại ông Trump khỏi Nhà Trắng bằng con đường luận tội và Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi từng phản đối luận tội với lý do đó là một động thái rủi ro về mặt chính trị trừ khi các nhà điều tra tìm thấy bằng chứng mạnh mẽ về hành vi sai trái của ông Trump vốn có thể khiến dư luận đồng thuận.
Tại sao có việc luận tội?
Những người lập quốc của Mỹ đã đề ra vị trí Tổng thống và sợ rằng quyền lực Tổng thống có thể bị lạm dụng. Vì vậy, họ đưa luận tội trở thành một nội dung cốt lõi của Hiến pháp.
Họ trao cho Hạ viện ‘quyền hành luận tội duy nhất’; Thượng viện ‘quyền hành xét xử các vụ luận tội duy nhất’ và chánh án Tòa án Tối cao nghĩa vụ chủ trì phiên xử luận tội ở Thượng viện.
Tổng thống, theo Hiến pháp, có thể bị bãi nhiệm vì các tội ‘phản quốc, hối lộ, hoặc các tội đại hình và tội tiểu hình’. Chính xác các tội này là gì thì không rõ. Về mặt lịch sử, nó có thể bao gồm tham nhũng và các hành vi vi phạm khác, bao gồm nỗ lực cản trở trình tự pháp lý.
Không có Tổng thống nào từng bị cách chức do bị luận tội. Tổng thống Richard Nixon đã từ chức để tránh bị cách chức khi luận tội. Các Tổng thống Andrew Johnson và Bill Clinton, đã bị Hạ viện luận tội, nhưng không bị Thượng viện kết án.
Quy trình luận tội diễn ra thế nào?
Quá trình luận tội bắt đầu tại Hạ viện, nơi các cuộc tranh luận và bỏ phiếu về việc có nên tống đạt cáo trạng đối với Tổng thống hay không, thông qua việc phê chuẩn nghị quyết luận tội, hoặc các bài viết luận tội mà chỉ cần đa số trong tổng số 435 dân biểu của Hạ viện tán thành.
Nếu Hạ viện chấp thuận một nghị quyết như vậy, một phiên xử sẽ được tổ chức tại Thượng viện. Các thành viên Hạ viện đóng vai trò công tố; các thượng nghị sĩ làm bồi thẩm đoàn; chánh án của Tòa án Tối cao Hoa Kỳ làm chủ tọa. Cần phải đạt đa số hai phần ba trong Thượng viện gồm 100 thượng nghị sỹ để kết án và bãi nhiệm một Tổng thống. Điều này chưa bao giờ xảy ra.
Tòa án Tối cao có thể đảo ngược kết quả không?
Không. Ông Trump đã viết trên Twitter rằng ông sẽ yêu cầu Tòa án Tối cao can thiệp nếu Đảng Dân chủ cố gắng luận tội ông. Nhưng những người sáng lập nước Mỹ không cho phép kháng cáo một bản án của Thượng viện lên cơ quan tư pháp liên bang.
Cơ cấu của Quốc hội hiện nay ra sao?
Hạ viện có 235 dân biểu Dân chủ, 199 dân biểu Cộng hòa và một dân biểu độc lập. Nhờ đó, Đảng Dân chủ có thể luận tội Trump mà không cần sự ủng hộ của Đảng Cộng hòa.
Năm 1998, khi đảng Cộng hòa chiếm đa số tại Hạ viện, họ đã bỏ phiếu chủ yếu theo đảng phái để luận tội Tổng thống Bill Clinton của đảng Dân chủ.
Thượng viện hiện có 53 thượng nghị sỹ Cộng hòa, 45 thượng nghị sỹ Dân chủ và hai thành viên độc lập bỏ phiếu theo Đảng Dân chủ. Kết tội và bãi nhiệm một Tổng thống sẽ cần 67 phiếu. Vì vậy, để ông Trump bị cách chức thông qua luận tội ít nhất 20 thượng nghị sỹ Cộng hòa và tất cả các thượng nghị sỹ Dân chủ và độc lập sẽ phải bỏ phiếu chống lại ông.
Ai sẽ lên làm Tổng thống nếu Trump bị cách chức?
Trong trường hợp Thượng viện kết tội ông Trump, Phó Tổng thống Mike Pence sẽ trở thành Tổng thống trong phần còn lại của nhiệm kỳ vốn sẽ kết thúc vào ngày 20 tháng 1 năm 2021.
