Kính viễn vọng không gian James Webb của NASA, được chế tạo để thế giới có cái nhìn đầu tiên về vũ trụ vào lúc các thiên hà sớm nhất hình thành, đã được phóng bằng tên lửa vào sáng sớm 25/12 từ bờ biển đông bắc Nam Mỹ, mở ra kỷ nguyên thiên văn học mới.
Kính viễn vọng hồng ngoại mang tính cách mạng trị giá 9 tỷ đô la này là đài quan sát khoa học không gian đầu tiên của thập niên kế tiếp, được đưa lên không trung trong khoang hàng hóa của tên lửa Ariane 5 được phóng đi vào khoảng 7:20 sáng từ bệ phóng của Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA) ở lãnh thổ Guiana thuộc Pháp.
Vụ phóng vào ngày Giáng sinh không hề có sơ suất này, với màn đếm ngược bằng tiếng Pháp, được phát trực tiếp trên webcast chung của NASA với ESA. Vụ phóng này đã đóng lại một dự án được hình thành trong nhiều thập kỷ và đạt kết quả sau nhiều năm trì hoãn liên tục và chi phí đội lên.
“Từ một khu rừng mưa nhiệt đới đến rìa thời gian, James Webb bắt đầu hành trình tìm lại sự ra đời của vũ trụ,” bình luận viên NASA nói khi thiết bị phóng hai tầng, được trang bị tên lửa đẩy đôi, gầm rú từ bệ phóng bay lên bầu trời nhiều mây.
Sau 27 phút, trong chuyến đi siêu thanh vào không gian, thiết bị nặng 14.000 pound đã được đẩy ra từ tầng trên của tên lửa do Pháp chế tạo cách Trái đất khoảng 865 dặm, và sẽ dần dần mở rộng đến gần bằng kích thước một sân tennis trong 13 ngày tới khi nó tự bay về phía trước.
Hình ảnh trực tiếp do một máy quay gắn trên tầng trên của tên lửa ghi lại cho thấy kính viễn vọng Webb lướt đi nhẹ nhàng sau khi được tách ra khỏi tầng trên của tên lửa, khiến các kỹ sư vui mừng hò reo và vỗ tay tại trung tâm điều khiển.
Một lúc sau đó khi các tấm năng lượng mặt trời của Webb được mở ra, các kiểm soát viên chuyến bay xác nhận rằng nguồn cung năng lượng của nó đã hoạt động.
Lướt qua không gian thêm hai tuần nữa, kính viễn vọng Webb sẽ đến đích trong quỹ đạo Mặt trời cách Trái đất 1 triệu dặm – xa hơn Mặt trăng khoảng bốn lần. Và quỹ đạo đặc biệt của Webb sẽ giữ cho nó luôn gắn kết với Trái đất khi hành tinh chúng ta và kính viễn vọng song song quay quanh mặt trời.
Để so sánh, kính viễn vọng đi trước Webb có tuổi đời 30, Kính viễn vọng Hubble Space, quay quanh Trái đất từ khoảng cách 340 dặm, vào ra bóng của Trái đất cứ mỗi 90 phút.
Được đặt theo tên người giám sát NASA trong hầu hết giai đoạn cơ quan này hình thành vào những năm 1960, kính viễn vọng Webb có độ nhạy cảm hơn Hubble khoảng 100 lần và dự kiến sẽ thay đổi hiểu biết của các nhà khoa học về vũ trụ và vị trí của chúng ta trong vũ trụ.
Webb chủ yếu sẽ nhìn thấy vũ trụ trong quang phổ hồng ngoại, giúp nó nhìn qua các đám mây khí và bụi nơi các ngôi sao ra đời, trong khi Hubble hoạt động chủ yếu ở bước sóng quang học và tia cực tím.
Gương chính của kính viễn vọng mới - bao gồm 18 cấu phần hình lục giác làm từ kim loại beryllium phủ vàng - cũng có diện tích thu thập ánh sáng lớn hơn nhiều, cho phép nó quan sát các vật thể ở khoảng cách xa hơn, do đó có thể quay ngược thời gian lại xa hơn so với Hubble hay bất kỳ kính viễn vọng nào khác.
Điều này, các nhà thiên văn học nói, sẽ cho chúng ta thấy sơ qua về hình ảnh vũ trụ mà chúng ta chưa từng thấy trước đây - có niên đại chỉ 100 triệu năm sau Vụ nổ lớn, điểm nổ lý thuyết vốn khởi động sự giãn nở của vũ trụ quan sát được vào khoảng 13,8 tỷ năm trước.
Kính viễn vọng này là sự hợp tác quốc tế do NASA dẫn đầu hợp tác với các cơ quan vũ trụ châu Âu và Canada. Northrop Grumman Corp là nhà thầu chính. Phương tiện phóng Arianespace là đóng góp của châu Âu.
Webb được chế tạo với chi phí 8,8 tỷ đô la, với chi phí vận hành dự kiến sẽ nâng tổng giá trị của nó lên khoảng 9,66 tỷ đô la, cao hơn nhiều so với dự tính khi NASA trước đó đặt mục tiêu phóng vào năm 2011.
