Trung Quốc và Nga tăng cường gấp đôi “quan hệ đối tác không giới hạn” trong những tuần gần đây, với việc lãnh đạo hai nước cam kết duy trì “tương tác cá nhân chặt chẽ” và đại sứ Trung Quốc tại Nga tiết lộ kế hoạch của Tổng thống Nga Vladimir Putin thăm Trung Quốc trong năm nay.
Trong cuộc điện đàm ngày 8/2, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và ông Putin đã ca ngợi sự gắn kết và hợp tác song phương ngày càng sâu sắc giữa Trung Quốc và Nga trong nhiều lĩnh vực khác nhau, đồng thời chỉ trích điều mà họ gọi là “sự can thiệp của Mỹ” vào công việc của nước khác.
Ngoài cuộc điện đàm giữa ông Tập và ông Putin, đại sứ Trung Quốc tại Nga, Trương Hán Huy, nói với truyền thông nhà nước Nga Sputnik ngày 10/2 rằng ông Putin sẽ thăm Trung Quốc trong năm nay và hai nhà lãnh đạo dự kiến sẽ tổ chức một số cuộc gặp trong năm nay.
“Chuyến thăm Trung Quốc của ông Putin [năm nay] chắc chắn sẽ diễn ra [và] Trung Quốc mong chờ ông ấy đến,” ông Trương nói trong cuộc phỏng vấn.
Một số nhà phân tích cho rằng Bắc Kinh và Moscow hy vọng sẽ sử dụng những tương tác gần đây của họ để cho thế giới thấy rằng họ “liên kết chặt chẽ với nhau”.
Ông Ian Chong, một nhà khoa học chính trị tại Đại học Quốc gia Singapore, nói với VOA qua điện thoại: “Họ muốn chứng tỏ rằng họ ủng hộ lẫn nhau vì cả hai đều cảm thấy áp lực từ Mỹ”.
Vì Nga và Trung Quốc có chung mục tiêu thay thế Mỹ và làm suy yếu sự phối hợp giữa Washington và các đồng minh, các chuyên gia khác cho rằng Bắc Kinh và Moscow tin rằng việc làm sâu sắc hơn nữa mối quan hệ song phương là vì lợi ích của họ.
Bà Sari Arho Havren, một cộng tác viên tại Viện Dịch vụ Thống nhất Hoàng gia ở London, nói với VOA trong một văn bản trả lời rằng: “Mặc dù có những xích mích giữa Nga và Trung Quốc, nhưng họ đã khá thành công trong việc làm suy yếu các nền dân chủ và khai thác các hệ thống của họ”. Trung Quốc và Nga mang lại nhiều điều tích cực hơn là tiêu cực cho cả hai nước.
Bất chấp cam kết chung nhằm làm sâu sắc thêm mối quan hệ, một số diễn biến gần đây có thể hạn chế mức độ hợp tác. Một số phương tiện truyền thông đưa tin EU đang chuẩn bị đề nghị các chế tài đối với 3 công ty Trung Quốc và 4 công ty ở Hong Kong vì hỗ trợ quân đội Nga.
Các biện pháp trừng phạt sẽ là một phần trong nỗ lực của EU nhằm lấp những lỗ hổng có thể cho phép Nga có được các công nghệ quân sự cần thiết cho việc sản xuất vũ khí của mình. Đáp lại thông tin này, Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết họ coi các lệnh trừng phạt do EU áp đặt là “không thể chấp nhận được”.
“Trung Quốc phản đối mạnh mẽ việc áp dụng các biện pháp trừng phạt bất hợp pháp hoặc ‘tài phán cánh tay nối dài’ chống lại Trung Quốc vì sự hợp tác giữa Trung Quốc và Nga”, Bộ này cho biết trong một tuyên bố được chia sẻ với một số cơ quan truyền thông, đồng thời cho biết thêm rằng Bắc Kinh “sẽ thực hiện các biện pháp cần thiết để kiên quyết bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp Trung Quốc.”
Ngoài các chế tài được đề nghị, một số ngân hàng Trung Quốc được cho là đã ngừng hoạt động với các công ty Nga hoặc Belarus hoặc thắt chặt các quy định xung quanh các giao dịch với Nga để tuân thủ các chế tài của phương Tây đối với Nga.
Đáp ứng với diễn biến này, Thứ trưởng Ngoại giao Nga Andrey Rudenko nói Moscow tin tưởng rằng vấn đề thanh toán với Trung Quốc sẽ được giải quyết, đồng thời cho biết thêm rằng thương mại giữa Trung Quốc và Nga đang thành công trong việc mở rộng.
Bất chấp mối quan hệ chính trị gần gũi của họ, một số chuyên gia cho rằng các chế tài của EU đối với các công ty Trung Quốc và việc một số ngân hàng Trung Quốc miễn cưỡng giao dịch với các thực thể Nga cho thấy mối quan hệ thương mại giữa Bắc Kinh và Moscow khá phức tạp.
Ông Philipp Ivanov, một thành viên cấp cao tại Viện Chính sách Xã hội Châu Á, nói với VOA trong một cuộc phỏng vấn video: “Các doanh nghiệp Trung Quốc và chính phủ Trung Quốc rất cẩn thận để không bị trừng phạt bởi các chế tài quốc tế do Mỹ và EU áp đặt”.
Ông nói rằng trong khi các chuyến thăm ngoại giao giữa hai nước sẽ tiếp tục, Bắc Kinh sẽ cố gắng quản lý cẩn thận các hoạt động thương mại giữa Trung Quốc và Nga.
“Hiện tại, thật khó để thấy [những diễn biến gần đây] có tác động lớn đến thương mại [giữa Trung Quốc và Nga], nhưng Trung Quốc có thể điều chỉnh cách tiếp cận [để quản lý mối quan hệ thương mại với Nga] trong trung và dài hạn,” ông Ivanov nói.
Vì tháng này đánh dấu hai năm kể từ khi ông Putin và ông Tập tuyên bố “quan hệ đối tác không giới hạn” giữa Trung Quốc và Nga, ông Ivanov cho biết mối quan hệ song phương thân thiết có thể đã đạt đến đỉnh cao. Ông nói với đài VOA: “Nga và Trung Quốc rất thân thiết về mặt chính trị và ngoại giao và mối quan hệ kinh tế và thương mại của họ đang tăng trưởng”.
Tuy nhiên, “vì Nga không thể cung cấp bất cứ thứ gì khác cho Trung Quốc ngoài những gì đã cung cấp về năng lượng và hàng hóa, nên họ không thể làm gì khác cùng nhau”, ông Ivanov nói và cho biết thêm rằng một lĩnh vực cần quan sát là cách Bắc Kinh và Moscow phối hợp lợi ích chiến lược của họ.
Vào lúc Thụy Sĩ chuẩn bị tạo điều kiện cho các cuộc đàm phán hòa bình có thể có về cuộc chiến Ukraine, tất cả các bên đều đang xem xét vị thế của Trung Quốc trong tiến trình này.
Sau chuyến thăm Bắc Kinh hồi đầu tháng này, Ngoại trưởng Thụy Sĩ Ignazio Cassis nói ông hy vọng Trung Quốc có thể đóng góp vào tiến trình hòa bình tiềm năng bằng cách tận dụng mối quan hệ chặt chẽ với Nga.
Bất chấp nguyện vọng của Thụy Sĩ, ông Chong tại Singapore cho biết Trung Quốc có thể muốn duy trì vị thế mơ hồ về Ukraine, rằng tất cả các bên sẽ cố gắng “tạo điều kiện thuận lợi cho việc giải quyết chính trị cho cuộc khủng hoảng”.
Ông nói với VOA: “Cả Bắc Kinh và Moscow có thể đang đặt cược vào khả năng cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump trở lại nắm quyền [vào tháng 11], điều này có thể sắp xếp lại mọi thứ theo hướng có lợi cho Trung Quốc và Nga”.
Diễn đàn