Trả lời tiếp thính giả Nguyen Tran Ngoc, HCM Pedagogy University:
Chữ mà ông hỏi what word means (1) to make someone happy, (2) to make someone sad. Và có bao nhiêu chữ trong tiếng Anh như vậy?
Phần trả lời này tôi đã soạn cách đây vài hôm, nhưng chưa kịp gửi thì đọc email của ông về chữ ravish mới đưa lên mạng.
Sau khi đọc email thứ hai của ông, tôi hiểu tại sao ông muốn hỏi, tuy đã đoán ông có thể biết câu trả lời, và ông hỏi để đố. Và chữ ông đưa ra là "ravish" vừa có nghĩa là cướp bóc, hãm hiếp lại có nghĩa quyến rũ làm mê hồn (như ravishing beauty).
Tiếng Anh có một số chữ tự tương phản gọi là self-antonyms hay auto-antonyms hay Janus words. [Janus là tên vị thần La Mã có hai mặt]. Ðó là một chữ có nhiều nghĩa mà trong đó ngoài nghĩa thường hiểu có một nghĩa tương phản với nghĩa đầu. Ðể trả lời câu hỏi của ông, tôi vào wiki.answers.com và thấy liệt kê một danh sách trên 50 chữ trong đó có chữ chuffed.
Chuffed: a Bristish slang, this has come to mean “pleased”, synonymous to “puffed up”; an older definition, also colloquial is “displeased, upset”. Specifically, “chuff” is the sound of exhaust being emanated, as from a train.” (Chuffed là một tiếng lóng trong tiếng Anh của người Anh, có nghĩa là “hài lòng”, đồng nghĩa với tiếng “puffed up”; một nghĩa cổ và thông tục (colloquial) của chữ này, không dùng trong văn viết, là “bực mình”. Nhưng đây là tĩnh từ.
Riêng động từ “chuff”, có nghĩa là (1) hơi “nổ xình xịch” như tiếng hơi xe lửa. (2) Cũng có nghĩa tiếng lóng British slang nghĩa tục là "đánh trung tiện" (to break wind); và (3) to purposefully fail a standardized test in a conspicuous way (cố tình thi hỏng bài trắc nghiệm). Như vậy, tôi chưa thấy động từ nào vừa có hai nghĩa please và displease như ông hỏi, (ngoài chữ ravish mà ông đưa ra hôm nay) nhưng tĩnh từ “chuffed” thì vừa có nghĩa “pleased” và “displeased”.
Một thí dụ nữa của auto-antonym (chữ tự tương phản nghĩa) là nhóm chữ “could care less”-- thực ra phải nói là “couldn’t care less”—nghĩa là “không cần”; I couldn’t care less=I don’t care.
Cùng loại chữ tự tương phản có chữ “dusting”: chữ này có hai nghĩa tương phản: (1) Phủi bụi trên bàn ghế “dusting the furniture” và (2)“dusting for fingerprints” rắc bụi bột phấn trắng lên mặt đồ vật để lấy dấu tay. Như vậy dusting có một nghĩa là phủi cho mất bụi đi - to remove the fine particles from - và một nghĩa nữa là rắc bụi phấn lên - to sprinkle fine particles onto.
Phần sau câu hỏi của ông: Có bao nhiêu động từ có hai nghĩa tương phản như vậy? http://www.fun-with-words.com/nym_autoantonyms.html liệt kê 49 từ nhưng không phải toàn là động từ; wikipedia liệt kê 53 từ. Nhưng đó là con số thâu thập cho tới ngày bài được viết đăng trên mạng. Ngôn ngữ thay đổi hàng ngày nên không ai biết rõ có hiện có bao nhiêu chữ tương tự như ông hỏi. Cám ơn câu hỏi của ông vì nhân tiện tôi có dịp để thính giả lưu ý đến loại chữ auto-antonyms trong tiếng Anh như couldn’t care less, to dust (phủi bụi, rắc phấn lên) và to scan (xem xét kỹ, đọc lướt qua).
Chúc ông mạnh giỏi.
* Quý vị muốn nêu câu hỏi/ ý kiến/ thắc mắc, xin vui lòng vào trang Hỏi đáp Anh ngữ của đài VOA để biết thêm chi tiết.
