Dự luật lưỡng đảng về các biện pháp an toàn súng đạn khiêm tốn được Thượng viện Mỹ thông qua vào cuối ngày 23/6 ngay cả khi Tòa án Tối cao mở rộng quyền sử dụng súng với phán quyết rằng người Mỹ có quyền hiến định được mang súng ngắn ở nơi công cộng để tự vệ.
Phán quyết mang tính bước ngoặt của Tối cao Pháp viện và hành động của Thượng viện về an toàn súng đạn cho thấy sự chia rẽ sâu sắc về súng ở Mỹ, vài tuần sau vụ xả súng ở Uvalde, Texas và Buffalo, New York, làm hơn 30 người, trong đó có 19 trẻ em, thiệt mạng.
Dự luật của Thượng viện, được thông qua với tỷ lệ 65-33, là đạo luật kiểm soát súng quan trọng đầu tiên được thông qua trong ba thập kỷ, tại một quốc gia có tỷ lệ sở hữu súng trên đầu người cao nhất thế giới và số vụ xả súng hàng loạt hàng năm cao nhất trong số các nước giàu.
“Đạo luật lưỡng đảng này sẽ bảo vệ người Mỹ. Trẻ em ở trường học và cộng đồng sẽ an toàn hơn nhờ nó,” Tổng thống Joe Biden nói sau cuộc bỏ phiếu. “Hạ viện nên nhanh chóng bỏ phiếu về dự luật lưỡng đảng này và đưa nó đến bàn làm việc của tôi.”
Dự luật, vốn được những người ủng hộ cho là sẽ cứu nhiều người, chỉ ở mức độ rất khiêm tốn – sự kiểm soát mạnh nhất chỉ là thắt chặt kiểm tra nhân thân đối với những người mua súng đã có tiền án bạo lực gia đình hoặc phạm tội nặng khi còn là vị thành niên.
Đảng Cộng hòa từ chối thỏa hiệp về các biện pháp kiểm soát súng sâu rộng hơn vốn được Đảng Dân chủ trong đó có cả Tổng thống Biden ủng hộ, chẳng hạn lệnh cấm súng trường kiểu tấn công hoặc băng đạn lớn.
“Đạo luật này không khắc phục tất cả những cách mà bạo lực súng đạn ảnh hưởng đến đất nước chúng ta, nhưng đó là một bước đi đúng hướng dù đã quá trễ,” Lãnh đạo phe Dân chủ đa số tại Thượng viện Chuck Schumer phát biểu trước cuộc bỏ phiếu.
Trước đó, phán quyết của Tòa án Tối cao, vốn được đa số các thẩm phán bảo thủ thúc đẩy, đã bác bỏ hạn chế mà bang New York áp đặt lên việc mang theo súng ngắn được che giấu ra khỏi nhà.
Tòa án cho rằng luật này, vốn được thực thi vào năm 1913, đã vi phạm quyền ‘được có và mang theo vũ khí’ của người dân theo Tu chính án thứ hai của Hiến pháp Hoa Kỳ.
Trong cuộc bỏ phiếu tại Thượng viện, 15 đảng viên Cộng hòa đã hòa cùng toàn bộ 50 thành viên Dân chủ bỏ phiếu ủng hộ dự luật.
Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi hoan nghênh dự luật được thông qua và ra tuyên bố cho biết nó sẽ được chuyển tới Hạ viện vào 24/6, và Hạ viện sẽ biểu quyết càng sớm càng tốt.
Phe Cộng hòa tại Hạ viện đã chỉ thị các dân biểu của họ bỏ phiếu chống, mặc dù Hạ viện do phe Dân chủ kiểm soát nên không cần sự ủng hộ của họ thì dự luật mới được thông qua.
Tổng thống Biden sẽ ký dự luật thành luật.
Động thái của Thượng viện diễn ra vài tuần sau bài phát biểu thống thiết của ông Biden, khi đó ông nói bạo lực súng đạn đã ‘quá đủ’ và kêu gọi các nhà lập pháp hành động.
Các cuộc thăm dò cho thấy đa số người dân Mỹ ủng hộ đặt ra hạn chế mới đối với súng, thái độ vốn thường dâng cao sau các vụ xả súng hàng loạt.
Đảng Dân chủ cảnh báo rằng phán quyết của Tòa án Tối cao có thể có hậu quả nghiêm trọng đối với an toàn súng đạn trên toàn quốc.
“Tòa án Tối cao đã có phán quyết sai lầm,” Thượng nghị sĩ Chris Murphy, nhà đàm phán hàng đầu của Đảng Dân chủ về luật an toàn súng, nói trong một cuộc phỏng vấn.
Đạo luật Cộng đồng An toàn hơn dài 80 trang của Thượng viện sẽ khuyến khích các bang không cho những người được coi là nguy hiểm được giữ súng và thắt chặt kiểm tra nhân thân đối với người mua súng có tiền án bạo lực gia đình hoặc phạm tội nặng khi còn là trẻ vị thành niên.
Hơn 20.800 người đã thiệt mạng vì bạo lực súng đạn ở Mỹ trong năm 2022, bao gồm cả các vụ giết người và tự sát, theo Gun Violence Archive, một tổ chức nghiên cứu phi lợi nhuận.
Các thượng nghị sỹ Cộng hòa bỏ phiếu cho dự luật an toàn súng này nói rằng nó không làm xói mòn quyền những người sở hữu súng tuân thủ luật pháp, vốn là thành phần cử tri nồng nhiệt nhất của họ.
“Nó không ảnh hưởng nhiều quyền của đại đa số những người sở hữu súng ở Mỹ, những công dân tuân thủ luật pháp có đầu óc tỉnh táo,” lãnh đạo phe Cộng hòa tại Thượng viện Mitch McConnell, vốn cũng ủng hộ dự luật, nói.
Dự luật cấp kinh phí để giúp các bang áp dụng các luật không cho những người được coi là nguy hiểm cho bản thân hoặc người khác được giữ súng. Nó cũng sẽ tài trợ các biện pháp khác ở những bang luật này bị phản đối và hỗ trợ tăng cường an ninh trường học.
Thượng nghị sĩ John Cornyn, nhà đàm phán hàng đầu của đảng Cộng hòa về dự luật, đã bị la ó phản đối vào tuần trước khi ông trình bày nội dung trước đại hội của Đảng Cộng hòa ở bang nhà Texas của ông.
