Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nói với nhà lãnh đạo Bắc Triều Tiên hôm thứ Ba ngày 19/6 rằng ông hy vọng Bình Nhưỡng và Washington có thể thực hiện đầy đủ kết quả của hội nghị thượng hồi tuần trước khi mà ông Kim cam kết hướng đến phi hạt nhân hóa để đổi lấy các đảm bảo an ninh của Mỹ.
Đài truyền hình Nhà nước CCTV cho biết thông qua ‘các nỗ lực có phối hợp của các quốc gia có liên quan’ thì các cuộc đàm phán về các vấn đề trên bán đảo Triều Tiêu đã trở lại quỹ đạo và tình hình chung đang đi theo hướng hòa bình và ổn định.
Hội nghị thượng đỉnh giữa ông Kim Jong-un và Tổng thống Mỹ Donald Trump ở Singapore đánh dấu ‘một bước quan trọng hướng đến giải pháp chính trị cho vấn đề hạt nhân trên bán đảo Triều Tiên,” ông Tập được dẫn lời nói tại cuộc gặp tại Đại lễ đường Nhân dân ở Bắc Kinh.
Trung Quốc hy vọng rằng Bắc Triều Tiên và Mỹ có thể ‘thực hiện nghiêm túc các kết quả đạt được tại cuộc gặp thượng đỉnh,” ông Tập nói. Trung Quốc ‘vẫn sẽ luôn đóng vai trò xây dựng trong tiến trình này’, ông nói.
Bên cạnh tuyên bố chung do ông Trump và ông Kim ký kết đưa ra những cam kết mơ hồ về phi hạt nhân hóa và an ninh, Tổng thống Trump cũng đồng ý dừng các cuộc tập trận với Hàn Quốc trong một nhượng bộ được xem là chiến thắng lớn cho Bình Nhưỡng và các đồng minh chủ chốt của họ là Trung Quốc và Nga.
Chuyến công du hai ngày của ông Kim đến Trung Quốc, khởi sự từ thứ Ba, đã không được thông báo trước nhưng nằm trong truyền thống của hai quốc gia cộng sản là thông báo cho nhau những diễn biến chính.
Đây là chuyến thăm thứ ba của ông Kim đến Trung Quốc kể từ tháng Ba, chứng tỏ vai trò quan trọng của Trung Quốc trong nỗ lực của Mỹ và các nước khác thuyết phục Bắc Triều Tiên từ bỏ chương trình hạt nhân. Lâu nay Mỹ đã nhờ đến Trung Quốc sử dụng ảnh hưởng của mình đối với Bình Nhưỡng để đưa họ vào bàn đàm phán, nhưng chuyến thăm lần này diễn ra trong bối cảnh mối quan hệ giữa Bắc Kinh và Washington đang bị thử thách do tranh chấp thương mại.
CCTV chiếu hình ảnh cho thấy ông Kim và phu nhân, bà Ri Sol Ju, được ông Tập chào đón với đầy đủ nghi thức quân đội danh dự. Ông Tập và phu nhân, bà Bành Lệ Viện, sau đó đã chủ trì thiết đãi vợ chồng ông Kim tại một buổi tiệc, CCTV tường thuật.
Tân Hoa Xã loan tin về chuyến thăm của ông Kim chẳng lâu sau khi ông đặt chân đến Trung Quốc vào sáng thứ Ba ngày 19/6, bỏ qua tính bí mật vốn bao trùm những chuyến thăm Trung Quốc trước đây của ông Kim và phụ thân ông, ông Kim Jong-il.
Trong chuyến thăm Trung Quốc đầu tiên với tư cách là nhà lãnh đạo Triều Tiên, ông Kim đã di chuyển trên xe lửa bọc thép như cách cha của ông từng làm. Hai chuyến thăm đầu tiên của ông đã không được loan báo cho đến khi ông trở về Bắc Triều Tiên an toàn.
Ông Tập ‘ có ảnh hưởng rất lớn từ sau hậu trường’, bà Bonnie Glaser, nhà tư vấn cao cấp về châu Á tại Viện Nghiên cứu chiến lược Quốc tế ở Washington, cho biết.
“Tôi hy vọng họ sẽ thảo luận về con đường đi tới và đâu sẽ là ưu tiên,” bà Glaser nói thêm. Những ưu tiên này, từ góc nhìn của Trung Quốc, là phải đảm bảo rằng Bắc Kinh có tham gia trong bất kỳ các cuộc đàm phán nào về hiệp định hòa bình và tạo ra môi trường trên bán đảo Triều Tiên khiến cho quân đội Mỹ không cần thiết phải ở lại.
Ông Kim nhiều khả năng hy vọng sẽ được Trung Quốc ủng hộ nới lỏng các lệnh trừng phạt của Liên Hiệp Quốc. Tại cuộc họp báo thường kỳ hôm thứ Ba, phát ngôn nhân Bộ Ngoại giao Trung Quốc Cảnh Sảng đã nói rằng Bắc Kinh ủng hộ lời kêu gọi do Nga đưa ra hồi tuần trước là các lệnh trừng phạt đơn phương đối với Triều Tiên – tức là các lệnh trừng phạt không nằm trong khuôn khổ Liên Hiệp Quốc – sẽ được hủy bỏ ngay lập tức.
“Trung Quốc luôn chống lại cái gọi là lệnh cấm vận đơn phương bên ngoài khuôn khổ của Hội đồng Bảo an. Đây là lập trường rất rõ ràng và chúng tôi tin rằng bản thân các lệnh cấm vận không phải là mục đích,” ông Cảnh nói.
Mặc dù Bắc Kinh và Moscow đều ủng hộ các chế tài của Liên Hiệp Quốc, họ tức giận trước việc Washington áp đặt các lệnh trừng phạt của riêng mình để gây sức ép đối với Bình Nhưỡng.
Loan báo bất ngờ của ông Trump ở Singapore về việc Mỹ ngừng tập trận chung với đồng minh Hàn Quốc đã đáp ứng một mục tiêu mà lâu nay Bình Nhưỡng cũng như Bắc Kinh và Moscow đeo đuổi. Động thái đó được xem là làm suy yếu sự phòng thủ và ngoại giao của các đồng minh châu Á của Mỹ trong khi củng cố vị thế của Nga và Trung Quốc.
Bộ Ngoại giao Hàn Quốc nói chuyến thăm Trung Quốc của ông Kim nhấn mạnh ‘vai trò xây dựng’ của Trung Quốc trong việc giải giáp Bắc Triều Tiên.
Phát ngôn nhân Noh Kyu-duk cũng giảm nhẹ quan ngại rằng việc cải thiện quan hệ giữa Bắc Kinh và Bình Nhưỡng có thể dẫn đến nới lỏng các lệnh trừng phạt của Trung Quốc nhằm vào Bắc Triều Tiên.
Ông Thành Hiểu Hà, phó giáo sư tại Khoa Nghiên cứu Quốc tế thuộc Đại học Nhân dân Trung Quốc ở Bắc Kinh, nói rằng việc đài truyền hình trung ương Trung Quốc đưa tin về chuyến thăm của ông Kim trước khi ông ấy về nước là một diễn biến quan trọng.
“Đó là một sự tiến bộ. Nó cho thấy Trung Quốc đang hướng đến mối quan hệ lành mạnh và bình thường với Bắc Triều Tiên,” ông Thành nói. Ông cũng nói thêm rằng tần suất các chuyến thăm của ông Kim – ba lần trong năm nay cho tới nay – là ‘chưa từng thấy’.
Yang Mu-jin, giáo sư tại Đại học Nghiên cứu về Bắc Triều Tiên ở Seoul, nhận định rằng sự lạnh nhạt mới đây trong quan hệ song phương xung quanh việc Bình Nhưỡng phát triển vũ khí hạt nhân và tên lửa tầm xa đã được dỡ bỏ hoàn toàn.
“Tôi tin rằng điều đó cho thấy liên minh máu thịt giữa Bắc Triều Tiên và Trung Quốc đã được khôi phục hoàn toàn,” Giáo sư Yang nói.
Lâu nay Washington vẫn gây áp lực với Bắc Kinh sử dụng ảnh hưởng của họ để buộc Bắc Triều Tiên ngồi vào bàn đàm phán, nhưng chuyến thăm lần này diễn ra vào lúc bất đồng về mất cân bằng thương mại lớn giữa Mỹ và Trung Quốc đang leo thang khiến hai nước tiến gần đến một cuộc chiến thương mại.
Điều này có thể khiến cho Trung Quốc không cảm thấy có gì hấp dẫn trong việc sử dụng ảnh hưởng của họ đối với Bắc Triều Tiên để giúp Mỹ đạt được mục tiêu phi hạt nhân hóa Bình Nhưỡng.
“Cuộc chiến thương mại toàn diện tiềm tàng sẽ khiến cho sự hợp tác giữa Mỹ và Trung Quốc trên vấn đề hạt nhân của Bắc Triều Tiên trở nên phức tạp hơn,” ông Thành nói. “Sẽ có dấu hỏi lớn liệu Trung Quốc và Mỹ sẽ tiếp tục hợp tác.”
