Cựu thủ tướng Malaysia Najib Razak, người bị kết tội tham nhũng trong vụ bê bối 1MDB trị giá hàng tỷ đô la, có thể được trả tự do vào năm 2028 sau khi án tù của ông được giảm một nửa, khiến những người chỉ trích yêu cầu chính phủ phải giải thích về quyết định này.
Hội đồng ân xá, do quốc vương Malaysia làm chủ tịch, cho biết hôm thứ Sáu rằng họ đã đưa ra quyết định trong tuần này sau khi xem xét đơn xin hoàng gia ân xá của ông Najib, người bắt đầu chấp hành án tù 12 năm vào tháng 8/2022. Hội đồng này không đưa ra lý do.
Việc giảm án cho ông Najib diễn ra trong bối cảnh có nhiều cáo buộc cho rằng Thủ tướng đương nhiệm Anwar Ibrahim đang vi phạm những cải cách đã hứa, sau khi một loạt vụ tham nhũng liên quan đến ông Najib và các lãnh đạo có quan hệ với đảng của ông bị hủy bỏ vào năm ngoái.
Ông Anwar từ lâu đã vận động về cương lĩnh chống tham nhũng, nhưng đã hợp tác với đảng bị dính đến tham nhũng của ông Najib, Tổ chức Dân tộc Mã Lai Thống nhất (UMNO), để thành lập chính phủ vào tháng 11/2022, sau một cuộc bầu cử dẫn đến tình trạng “quốc hội treo”.
Quyết định của hội đồng hôm thứ Hai là một trong những hành động cuối cùng của cựu vương Al-Sultan Abdullah của bang Pahang, người đã chấm dứt triều đại 5 năm của mình dưới chế độ quân chủ luân phiên của Malaysia trong tuần này. Ông Sultan Ibrahim từ bang Johor ở miền nam Malaysia đã lên kế nhiệm ông Abdullah hôm thứ Tư.
Ông Anwar cho biết ông tôn trọng quyết định của nhà vua, đồng thời nói thêm rằng quy trình ân xá “vượt quá quyền của thủ tướng hoặc chính phủ”.
Ông Anwar cho biết các phiên tòa xét xử tham nhũng khác mà ông Najib phải đối mặt sẽ tiếp tục.
“Đồng thời, ông Najib có mọi quyền kháng cáo đến nhà vua. Quá trình này phải được tôn trọng”, ông nói trong một cuộc phỏng vấn với đài truyền hình Al Jazeera hôm thứ Sáu.
Quốc vương Malaysia đóng vai trò nghi lễ và hành động chủ yếu theo lời khuyên của thủ tướng và nội các. Nhưng quốc vương có thể ban hành lệnh khoan hồng cho những người bị kết án theo quyền tùy ý do hiến pháp liên bang cấp, với sự tư vấn từ hội đồng ân xá.
Ông Najib bị kết án vì tham nhũng liên quan đến quỹ nhà nước 1Malaysia Development Berhad (1MDB), trong đó các nhà điều tra Mỹ và Malaysia ước tính có 4,5 tỷ USD đã bị đánh cắp và hơn 1 tỷ USD được chuyển vào các tài khoản có liên quan đến cựu thủ tướng.
Ông Najib luôn phủ nhận hành vi sai trái, nói rằng ông đã bị nhà tài chính bỏ trốn Jho Low và các quan chức 1MDB khác lừa dối về nguồn tiền và ông tin rằng đó là tiền quyên góp từ hoàng gia Saudi.
Ông Najib đã bị phế truất quyền lực vào năm 2018 trong bối cảnh công chúng phẫn nộ với 1MDB, chấm dứt sự cai trị của UMNO, cơ quan đã cai trị Malaysia trong sáu thập niên kể từ khi độc lập.
UMNO trở lại nắm quyền hai năm sau đó, trong bối cảnh chính trị hỗn loạn. Đảng này đã bị gạt ra một lần nữa trong cuộc bầu cử năm 2022, nhưng hợp tác với liên minh của Anwar để chiếm đa số.
Ông Najib vẫn đang bị xét xử trong một số vụ tham nhũng khác liên quan đến 1MDB.