Thủ tướng Hungary Viktor Orban đã gặp Tổng thống Nga Vladimir Putin hôm 5/7 để thảo luận về hòa bình ở Ukraine, khiến các nhà lãnh đạo Liên minh châu Âu đưa ra cảnh báo chống lại hành động xoa dịu này và nhấn mạnh rằng ông không phát biểu thay cho EU.
Hungary đảm nhận chức chủ tịch luân phiên sáu tháng của khối hôm 1/7. Năm ngày sau, ông Orban đến thăm Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy ở Kyiv và thành lập liên minh “Những người yêu nước vì châu Âu” với những người theo chủ nghĩa dân tộc cánh hữu khác.
Giờ đây, ông chọn tới Moscow để thực hiện một “sứ mệnh hòa bình”, vài ngày trước hội nghị thượng đỉnh NATO nhằm giải quyết việc tăng cường viện trợ quân sự cho Ukraine chống lại điều mà liên minh phòng thủ phương Tây gọi là “cuộc chiến tranh xâm lược vô cớ” của Nga.
Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen nói rằng chỉ có sự thống nhất và quyết tâm trong EU gồm 27 quốc gia mới mở đường cho một nền hòa bình công bằng và lâu dài ở Ukraine.
“Việc xoa dịu sẽ không ngăn cản được ông Putin”, bà nói trong đăng tải trên X.
Ông Putin, người đón tiếp ông Orban ở Điện Kremlin, nói với ông Orban rằng ông sẵn sàng thảo luận về “các sắc thái” của những đề xuất hòa bình nhằm chấm dứt cuộc chiến kéo dài hai năm rưỡi.
Tháng trước, ông Putin nói Nga sẽ chấm dứt cuộc chiến ở Ukraine, mà Moscow gọi là một chiến dịch quân sự đặc biệt, chỉ khi nào Kiev đồng ý từ bỏ tham vọng gia nhập NATO và bàn giao toàn bộ 4 tỉnh mà Moscow tuyên bố chủ quyền, những yêu cầu mà Kiev nhanh chóng bác bỏ và xem như là đầu hàng.
Hoài nghi về động cơ của Hungary
Một nhà ngoại giao EU nói quyết định của ông Orban gặp ông Putin ở Moscow trong nhiệm kỳ chủ tịch EU của Hungary – vốn sẽ kéo dài đến ngày 31/12 – trên thực tế đã kết thúc nhiệm kỳ này trước khi nó thực sự bắt đầu.
“Thật không may, sự hoài nghi của các quốc gia thành viên EU là chính đáng – tất cả đều nhằm mục đích thúc đẩy lợi ích của Budapest,” nhà ngoại giao yêu cầu giấu tên vì tính nhạy cảm chính trị nói.
Tổng thống Litva Gitanas Nausea cáo buộc ông Orban phá hoại chức vụ chủ tịch EU. “Nếu anh thực sự tìm kiếm hòa bình, anh không bắt tay với một nhà độc tài đẫm máu, anh sẽ dồn hết nỗ lực để hỗ trợ Ukraine”, ông viết trên X.
Người đứng đầu chính sách đối ngoại của EU, ông Josep Borrell, nói ông Orban ở Moscow “không đại diện cho EU dưới bất kỳ hình thức nào” và Thủ tướng Phần Lan Petteri Orpo nói chuyến thăm này làm suy yếu lợi ích của EU.
Ông Pavel Havlicek, nhà nghiên cứu tại Hiệp hội các vấn đề quốc tế, cho rằng chuyến thăm của Orban là sự lạm dụng khoảng trống quyền lực ở Brussels và làm xói mòn quan điểm chung của châu Âu một cách nguy hiểm.
Ông Orban, một người chỉ trích viện trợ quân sự của phương Tây cho Ukraine và có mối quan hệ nồng ấm nhất so với bất kỳ nhà lãnh đạo EU nào với ông Putin, nói ông thừa nhận ông không được EU ủy quyền cho chuyến đi, nhưng hòa bình không thể được thực hiện “từ một chiếc ghế bành thoải mái ở Brussels”.
“Chúng ta không thể ngồi yên chờ chiến tranh kết thúc một cách kỳ diệu,” ông viết trên X.
Vai trò của chủ tịch EU là chủ trì các cuộc họp của các quốc gia thành viên, tìm kiếm sự đồng thuận và thỏa thuận môi giới về luật pháp với Nghị viện châu Âu.
Vào thời điểm chuyển tiếp, với việc Ủy ban châu Âu mới chỉ nhậm chức vào tháng 11, các nhà phân tích nói những hành động đi đầu trong việc hoạch định chính sách của EU của Budapest có thể sẽ bị hạn chế.
Các bộ trưởng cho biết Hungary muốn tạo ảnh hưởng trong nhiệm kỳ chủ tịch của mình, nước này đã đưa ra lời kêu gọi nổi bật là “Làm cho châu Âu vĩ đại trở lại”, lặp theo cựu tổng thống Mỹ Donald Trump, một đồng minh của ông Orban.
“Chúng tôi muốn để lại dấu ấn”, người phát ngôn của ông Orban, Zoltán Kovacs, nói hôm 4/7, trước khi có thông tin về chuyến đi Moscow. “Thủ tướng sẽ sử dụng chức vụ chủ tịch theo đường lối chính trị”.