Theo phúc trình của tổ chức Ân Xá Quốc Tế công bố hôm thứ 3, việc ban hành các lệnh khẩn cấp, việc theo dõi, khám xét nhà cửa và bắt bớ, cũng như các điều luật tước đoạt tư cách công dân của một số người là những biện pháp chống khủng bố đang đe dọa những giá trị và các quyền tự do được trân quý trong các xã hội Âu châu.
Các cuộc tấn công khủng bố trên khắp Châu Âu đã thay đổi triệt để các quan điểm về an ninh, từ một công cụ của chính phủ để bảo vệ các quyền cơ bản chuyển sang quan điểm theo đó, chính quyền phải hạn chế các quyền của người dân hầu bảo vệ an ninh cho họ.
Xem xét 14 nước thành viên EU trên khắp khu vực, cuộc nghiên cứu tập trung vào sự sói mòn của các quyền con người qua 8 chủ đề khác nhau, từ quyền riêng tư, tự do biểu đạt và tự do đi lại, các luật và biện pháp khẩn cấp cho tới việc tước bỏ quốc tịch của một công dân hoặc gửi trả họ về nước nơi họ phải đối mặt với nguy cơ bị tra tấn hoặc bị ngược đãi.
Chuyên gia về các vấn đề nội vụ, bà Camino Mortena-Martinez thuộc Trung tâm Cải cách Châu Âu nói rằng mối đe doạ khủng bố leo thang đã buộc các chính quyền Âu Châu phải cân nhắc những chọn lựa khó khăn giữa việc tăng cường các biện pháp an ninh và bảo vệ quyền riêng tư và các quyền cá nhân.
Bà Martinez lưu ý rằng các chính phủ bị tố cáo là đã không có phản ứng không thoả đáng trước các cuộc tấn công khủng bố như những những vụ thảm sát xảy ra hồi gần đây ở Paris và Brussels.
Thủ tướng Pháp Bernard Cazeneuve bênh vực việc siết chặt các biện pháp an ninh khi ông gia hạn tình trạng khẩn cấp tại Pháp cách đây 2 tháng, ông nói bảo đảm các công dân Pháp được bảo vệ an ninh ở mức độ cao nhất là điều tuyệt đối cẩn làm.
Thủ tướng Pháp nói: “Mỗi người trong chúng ta phải lưu ý tới thực tế về môi trường trong đó chúng ta đang sống, khi mối đe dọa khủng bố đang ở mức đặc biệt cao.”
Được công bố trước các cuộc bầu cử quan trọng diễn ra ở một số nước nơi các đảng theo chủ nghĩa dân túy đang lớn mạnh, trong khi các biện pháp an ninh mới đang được bàn cãi ở những nơi khác, phúc trình của Hội Ân xá Quốc tế cho thấy một xu thế đáng báo động – đó là “một loạt biện pháp chống khủng bố được thông qua cấp tốc mà không qua tham vấn với xã hội dân sự hoặc các chuyên gia khác”, theo bà Julia Hall, một chuyên gia chống khủng bố của tổ chức Ân Xá Quốc Tế.
Nước Pháp chẳng hạn đã chứng kiến 3 vụ tấn công khủng bố lớn trong hơn 2 năm qua và vào tháng trước đã gia hạn tình trạng khẩn cấp thêm một lần thứ 5. Tình trạng giờ đây sẽ kéo dài đến hết 15/7 để đảm bảo an ninh cho các cuộc bầu cử tổng thống và quốc hội sắp tới.
Sau khi bị tấn công khủng bố vào tháng 3 năm ngoái, nước Bỉ đã sửa đổi một bộ luật cũ, cho phép tước bỏ quốc tịch Bỉ của các công dân song tịch. Biện pháp này đã làm dấy lên những lo ngại về nguy cơ một số thành phần bị phân biệt đối xử.
Cũng theo phúc trình của tổ chức Ân Xá Quốc Tế, tại Hà Lan, một dự thảo luật sẽ cho phép áp đặt những hạn chế đối với quyền tự do đi lại và những biện pháp khác đối với các nghi can khủng bố.
Và tại Bulgaria, một công dân Thổ Nhĩ Kỳ bị bắt về tội rửa tiền đã bị bí mật giải giao về lại Thổ Nhĩ Kỳ hồi năm ngoái mặc dù phán quyết của tòa nói Ankara không thể bảo đảm là ông sẽ được xét xử công bằng.
Theo chuyên gia của Hội Ân Xá Quốc Tế Julia Hall, chính quyền các nước khác, như Bulgari, Hungary và Ba Lan, cũng đang theo chân nước Pháp, nước bị miêu tả là “dẫn đầu trong các luật khẩn cấp”, để tìm cách thắt chặt luật hình sự.