Bài hôm nay học về cách dùng mệnh đề if-clauses và mệnh đề unless, nghĩa là trừ phi. Ðây là chương trình Anh ngữ Sinh động bài 301. Phạm Văn xin kính chào quí vị thính giả.
Your browser doesn’t support HTML5
New Dynamic English 301
Trong bài hôm nay ta tập đặt câu bằng những mẫu câu điều kiện if not và unless. Bài có 2 phần chính là (1) những trường hợp if not và unless có thể dùng thay thế cho nhau. Sau đó ta học thêm về những (2) trường hợp không dùng unless trong những câu chỉ dùng if not được thôi. Và trong bài 302 sắp tới, (3) trường hợp chỉ dùng unless chứ không dùng if not được.
Vietnamese Explanation
I. Phần ôn lại:
Ta đã học trong hai bài trước, nói chung, trong một câu điều kiện có 2 mệnh đề: mệnh đề phụ điều kiện, hay còn gọi là if-clause, diễn tả một điều kiện, mà nếu có điều kiện đó thì sẽ đưa đến một kết quả ở mệnh đề chính gọi là main clause. Ðiều kiện đó là positive condition.
Thí dụ: Nếu xe lửa chạy đúng giờ thì tôi sẽ tới lúc 8:00 giờ sáng. If the train is on time, I’ll arrive at 8:00 A.M.
Hay trong câu ca dao: Ví dầu tình có dở dang
Thì cho thiếp gọi đò ngang thiếp về
If our love ever turns sour
Then let me cross the river by ferry and get home.
=> Mệnh đề điều kiện if clause có thể đi trước mệnh đề chính và cách mệnh đề chính bởi một dấu phẩy, comma. Mệnh đề if clause có thể đi sau và không cần dùng một comma và nghĩa không thay đổi.
Câu thí dụ thứ nhất (If the train is on time, I’ll arrive at 8 o’clock A.M.) có thể viết cách khác là:
=>I’ll arrrive at 8:00 A.M. if the train is on time.
Câu điều kiện if clause có thể viết khác đi bằng unless, gọi là negative condition (nếu không, ngoại trừ điều kiện):
Unless the train is late, I’ll arrive at 8:00 A.M.
Trừ phi xe lửa khởi hành trễ, tôi sẽ tới lúc 8 giờ sáng.
I’ll arrive at 8:00 A.M. unless the train is late.
Tôi sẽ tới lúc 8 giờ sáng ngoại trừ trường hợp xe lửa khởi hành trễ.
Giống như mệnh đề if clause, mệnh đề unless nếu đi trước main clause thì sẽ cách main clause bởi một dấu phẩy, comma.
Thường dùng unless với những câu zero conditional (simple present (ở if clause) + simple present (ở main clause); và 1st conditional (simple present (ở if clause)+ simple future (ở main clause). Nhưng cũng dùng unless với second conditional (simple past (ở if clause) + would + infinitive (ở main clause)).
Như thí dụ sau đây:
I wouldn’t be saying this unless I were sure of the facts: Tôi sẽ không nói thế trừ phi tôi nắm chắc các sự việc.
Hình thức động từ ở unless clause bên trên là gi?
--WERE; đó là động từ gì?-- BE, ở subjunctive. Hình thức động từ ở main clause là gì? --Wouldn’t be saying this (Wouldn’t + be + saying). Ðó là loại second conditional.
II. Thực tập: Sentences with unless
Use unless when:
=>Something that could happen if something else does not happen, or if something else could be true. Một chuyện có thể xẩy ra ở mệnh đề chính nếu ở mệnh đề unless có một chuyện không xẩy ra.
Một chuyện có thể xảy ra ở mệnh đề chính (A: bà bịnh nhân ấy sẽ chết, she will die) nếu một chuyện khác không xảy ra hay không đúng (B: bác sĩ không mổ ngay, operate immediately).
-Unless the doctors operate immediately, she’ll die.
Nếu bác sĩ không mổ ngay thì bà bệnh nhân sẽ chết.
(Bác sĩ chưa mổ, và có thể sẽ mổ, hay sẽ không mổ, nhưng nếu bác sĩ không mổ ngay thì bà bịnh nhân sẽ chết).
Tương tự:
-Unless you have a ticket, you won’t be admitted to the theater. Trừ phi bạn có vé, nếu không thì sẽ không được vào rạp hát. (Nếu điều kiện ở unless clause--có vé-- thì điều kiện ở main clause-- được vào cửa-- mới xảy ra).
You won’t be able to write English well unless you practice writing regularly.
Bạn sẽ không thể viết tiếng Anh giỏi nếu bạn không tập viết đều đặn.
THỰC TẬP: Ðể hiểu rõ hơn về if clause và unless clause, ta thực tập hai cặp câu sau đây, 2 câu dùng if hay và 2 câu dùng unless sau khi sửa đổi một chữ:
Nếu chúng ta không đi bây giờ thì sẽ trễ.
A. Ðiều kiện: Ði bây giờ: leave now
B. Hậu quả: Trễ: be late
Hãy nói bằng tiếng Anh
-If clause đi trước main clause:
If we don’t leave now, we’ll be late.
-If clause đi sau main clause:
We’ll be late if we don’t leave now.
Hãy nói bằng tiếng Anh dùng unless:
-Unless đi trước:
Unless we leave now, we’ll be late.
Trừ phi chúng ta đi ngay bây giờ, chúng ta sẽ trễ.
-Unless clause đi sau main clause:
We’ll be late unless we leave now.
Chúng ta sẽ trễ trừ phi chúng ta đi ngay.
=>Có thể thay if not bằng unless trong hai cặp câu trên thuộc loại 1st conditional.
Lập lại hai cặp câu:
If we don’t leave now, we’ll be late.
We’ll be late if we don’t leave now.
Unless we leave now, we’ll be late.
We’ll be late unless we leave now.
=>Trong câu unless hay câu if chỉ thời gian (bắt đầu bằng when, until, after…) thường dùng thì hiện tại mà ngụ ý tương lai. Không dùng WILL:
I will be home when I finish work. Tôi sẽ về nhà khi làm xong việc. (KHÔNG VIẾT: *when I will finish work)
I can’t go home unless I finish work.
Có thể thay unless bằng until:
I can’t go home until I finish work.
Phân biệt:
Mệnh đề if clause diễn tả một điều kiện tích cực (positive condition) để có một kết quả. Còn mệnh đề dùng unless diễn tả một điều kiện ngoại lệ, tiêu cực (negative condition) để đạt đến kết quả.
Thí dụ:
We’ll arrive at 8:00 if our train is on time.
8:00 giờ chúng tôi sẽ tới nếu xe lửa chúng tôi đi đúng giờ.
We’ll arrive at 8:00 unless our train is late.
Chúng tôi sẽ tới lúc 8 giờ trừ phi xe lửa trễ.
III. Unless dùng như conjunction hay preposition.
-Unless nếu là một liên từ conjunction có nghĩa:
trừ phi, nếu không, ngoại trừ trường hợp except on condition that, except under the circumstances that:
-(Viên quản lý nói với người nhân viên) You won’t get paid for the time off unless you have a doctor’s note: bạn không được nghỉ có lương nếu không có giấy chứng nhận của bác sĩ là bị bịnh.
-Unless something unexpected happens, I’ll see you tomorrow.=ngoại trừ có việc gì bất ngờ xảy ra, còn không thì tôi sẽ gặp bạn ngày mai.
-Cũng dùng làm preposition với nghĩa ngoại trừ, except for. A dog becomes a household pest, unless disciplined.=con chó nuôi trong nhà thành một con vật làm phiền, trừ phi nó được luyện cho có kỷ luật. Trong câu này unless làm preposition vì sau unless chỉ có một past participle dùng như một adjective (disciplined). So sánh với câu: A dog becomes a household pest, unless it is disciplined. Trong câu này unless làm conjunction, vì sau unless có một clause “it is disciplined”.
IV. Hãy so sánh các câu dùng với if not và unless
-If not dùng khi một điều kiện không xảy ra ở mệnh đề if. Có thể dùng unless.
Thí dụ 1:
I’ll go to the beach today if it doesn’t rain.
Nếu hôm nay trời không mưa thì tôi sẽ ra biển.
Có thể dùng unless (=trừ phi):
-I’ll go to the beach today, unless it rains.
Tôi sẽ ra biển hôm nay, trừ phi trời mưa.
(Unless it rains thay cho if it doesn’t rain)
Thí dụ 2:
-You will get wet if you don’t bring an umbrella.
Bạn sẽ bị ướt nếu không mang dù theo.
-You will get wet unless you bring an umbrella.
Bạn sẽ bị ướt trừ phi bạn mang ô theo.
(Unless you bring thay cho if you don’t bring)
Other examples with unless:
Hãy xét lại câu sau đây:
-Unless the doctors operate immediately, she’ll die=nếu bác sĩ không mổ ngay thì bà ấy sẽ chết. Câu này ngụ ý: bác sĩ chưa mổ, và có thể sẽ mổ hay không mổ, nhưng nếu không mổ ngay thì bà ấy sẽ chết.
=>Câu sau đây chỉ dùng if… not mà không dùng unless:
She would have died if the doctors hadn’t operated immediately. Câu này ngụ ý: bác sĩ đã mổ rồi, nhưng giả sử nếu không mổ thì bà ấy đã chết rồi.
=>Xem những thí dụ trên thì thấy unless có thể thay cho if not nếu mệnh đề phụ có nghĩa phủ định ở tương lai, nhung không thể thay if not khi diễn tả một giả thiết không xảy ra ở quá khứ.
I won’t phone you, unless something unforeseen happens. Tôi sẽ không gọi cho anh trừ phi có chuyện gì bất ngờ xảy đến.
Tóm lại:
Unless-clauses are not used for unreal conditions. thường không dùng unless trong câu diễn tả một điều không thực, không đúng.
=> Unless không được dùng khi nói đến kết quả của cái gì không xẩy ra và do đó không thể dùng trong những câu ở thể điều kiện tưởng tượng, unreal situation. Hãy dùng if not thay thế.
Thí dụ: We would have had a lovely holiday if it hadn’t rained every day. Ngày nào trời cũng mưa chứ không thì lẽ ra chúng tôi đã có một kỳ nghỉ thú vị. KHÔNG DÙNG “…unless it had not rained.”
Kỳ tới: Những trưòng hợp chỉ dùng unless mà thôi, không thay bằng if not được.
