Trân Văn
Chưa biết sẽ có bao nhiêu trong số 70 triệu người Việt được xác định đủ tư cách cử tri sẽ đi bầu để chọn người đại diện cho họ tại Quốc hội và Hội đồng nhân dân (HĐND) vào cuối tuần này (23/5/2021).
Phản ứng của công chúng trên các diễn đàn điện tử và mạng xã hội đối với hoạt động bầu cử tại Việt Nam cho thấy, càng ngày càng nhiều người tỏ ra chán ghét phương thức đảng cử - dân bầu.
Có người như Đặng Đình Mạnh than: Bầu đại biểu cho cả trăm triệu dân ở Quốc hội và HĐND mà số ứng cử viên (ƯCV) tự do (tự ứng cử chứ không được hệ thống chính trị lựa chọn - giới thiệu) đếm chưa đủ hai bàn tay! Chắc chắn không phải vì dân ta thờ ơ với chính sự mà vì biết rằng, dù muốn đóng góp cho Quốc hội đến thế nào đi nữa thì với tư cách ƯCV tự do, họ không có nhiều cơ hội bước chân vào Hội trường Diên Hồng…
Thật ra vẫn có thể chấp nhận công thức đảng cử - dân bầu nếu đưa được vào Quốc hội những người yêu nước, tài đức vẹn toàn, đủ khả năng đóng góp các giải pháp, quyết định giúp dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, văn minh. Thế nhưng những Vũ Huy Hoàng, Nguyễn Quốc Khánh, Đinh La Thăng, Trịnh Xuân Thanh… đã không phải là những vị dân biểu ngồi xênh xang giữa quốc hội nhờ vào công thức đấy sao? Chưa kể, có cả người Việt mang quốc tịch Malta, Cypus cũng đã từng “lọt sổ” vào Quốc hội bàn việc nước… Trong hoàn cảnh trớ trêu ấy, nhiều nhân tài thiết tha với tiền đồ, vận mệnh của đất nước mà không phải là đại biểu chỉ có thể tặc lưỡi, xót xa.
Theo Mạnh, nhân tài được trọng dụng thì quốc gia mới có thể hưng thịnh. Quốc gia hưng thịnh thì chế độ mới bền vững. Thế nên, cách giữ chế độ tốt nhất là cải cách bầu cử để Quốc hội có thể thu hút, trọng dụng nhân tài.
Facebooker này hy vọng: Cải cách bầu cử, việc cần làm đầu tiên là chuyển vai trò hiệp thương của Mặt trận Tổ quốc thành cơ hội tranh luận giữa các UCV dù là ƯCV được cơ cấu hay tự ứng cử về chương trình hành động của mình. Tạo điều kiện cho cử tri nhận diện UCV, bỏ phiếu chọn người xứng đáng đại diện cho mình ở Quốc hội. Nhìn ra bên ngoài, sự thịnh vượng của các quốc gia hàng đầu đều là thành quả từ chính sách trọng dụng nhân tài, cơ chế giúp nhân tài bộc lộ khả năng trong lãnh vực công cũng như tư, trong đó, tuyển chọn nhân tài một cách tự do, bình đẳng và minh bạch luôn được áp dụng (1).
Trước nay đã có rất nhiều người nghĩ về bầu cử ở Việt Nam như Mạnh và mong mỏi như Mạnh nhưng sau vô số tuyên bố, cam kết về thăng tiến dân chủ, nhân quyền, cải cách bầu cử, đảng vẫn không buông bỏ chuyện lọc lựa ƯCV cho dân bầu!
Đó cũng là lý do phản ứng của công chúng đối với hoạt động bầu cử trở thành gay gắt hiếm có và cách hành xử của hệ thống chính trị, hệ thống công quyền, hệ thống truyền thông chính thức vừa tội nghiệp, vừa buồn cười.
Sau khi công an Việt Nam tống giam một số người quyết định tự tranh cử làm đại biểu Quốc hội như ông Trần Quốc Khánh (Ninh Bình), ông Lê Trọng Hùng (Hà Nội)… vì… “làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống nhà nước Cộng hòa XHCN Việt Nam”, tờ Nhân Dân xem phong trào “tự ứng cử đại biểu Quốc hội khóa 15” là hoạt động nhằm phủ nhận vai trò tổ chức, lãnh đạo của đảng với Quốc hội, nhà nước, chính phủ và xã hội của những người… hạnh kiểm kém (2)?!.
Theo khuynh hướng đó, tờ Quân đội nhân dân (QĐND) gọi những người bày tỏ suy nghĩ “không biết, không bầu” là… diễn biến mới, trắng trợn, thâm độc và cảnh báo suy nghĩ này đang lan rộng trên mạng xã hội. Tờ QĐND bảo “không biết, không bầu”là… chiêu thức cũ, lấy cảm hứng từ những câu chuyện “dân chủ phương tây” mà chính những xã hội đó đang phải gánh chịu hậu quả nặng nề, hố sâu ngăn cách các bộ phận nhân dân như những vết thương không cầm máu (3)?!.
Song song với những chỉ trích, nhận định quái gở như vậy, hệ thống chính trị Việt Nam liên tục gửi tin vào tất cả điện thoại di động, nhắn: Sáng suốt lựa chọn những người tiêu biểu về đức, tài xứng đáng đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân. Đó là lý do nhiều facebooker như Võ Đắc Dự nhắn lại: Nói thật nhé! Đã quá sức chịu đựng, chỉ còn biết khinh bỉ, như khinh bỉ các loại tin nhắn rác. Nếu không tôn trọng quyền công dân thì nói thẳng – Dân đen chúng mày đ.. có quyền. Chấm hết (4)!
Đó cũng là lý do nhiều tổ chức quốc tế và cơ quan truyền thông ngoại quốc như The Diplomat không phải thù địch, phản động mà vẫn huỵch toẹt: Cuộc bầu cử ngày 23 tháng 5 được thiết kế để xác chứng rằng đảng CSVN vẫn độc quyền về quyền lực chính trị (5)!
***
Cũng bàn về các loạt tin nhắn vận động bầu cử, song song với nỗ lực… dọn dẹp những ƯCV tự tranh cử, mạ lị điều lẽ ra phải là đương nhiên đối với bầu cử - “không biết, không bầu”… Đỗ Thành Nhân phân tích: Theo logic ngôn ngữ, người “sáng suốt” đương nhiên sẽ lựa chọn được “người tiêu biểu về đức, tài, xứng đáng đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân” còn người… không “sáng suốt” thì ngược lại. Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng từng nói: “Quốc hội tức là dân, dân quyết sai thì dân chịu, chứ kỷ luật ai” nhưng làm sao để… “sáng suốt” không chọn lầm đại biểu để dân không phải chịu trách nhiệm khi Quốc hội “quyết sai”?
Nhớ lúc tuyển nhân viên, trả lương tương đương một chỉ vàng/tháng đã buộc người xin việc phải nộp hồ sơ, bằng cấp. Hàng chục trang giấy phải đọc kỹ từng chữ, rồi trực tiếp phỏng vấn cũng 30 phút, may ra mới tuyển được một người. Sau này nhân viên không đáp ứng yêu cầu có quyền đuổi việc. Giờ, chọn người “đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân” suốt năm năm, lại phải chịu trách nhiệm nếu họ làm sai nhưng không được đuổi mà lại chẳng biết gì ngoài vài trang lý lịch trích ngang. Chẳng biết “đức, tài” ra sao ?
Về “ĐỨC”, họ có dám công khai tài sản, giải trình nguồn gốc tài sản đang có và thề không tham nhũng? Về “TÀI”, Họ có dám hứa sẽ làm được việc gì, trong bao lâu và cam kết từ chức nếu không thực hiện được? Ai mà chọn được “người tiêu biểu về đức, tài” thì phải nói người đó “vô cùng sáng suốt”. Xin được “học tập, làm theo” chú bé trong câu chuyện ngụ ngôn “Bộ quần áo mới của Hoàng đế” - hồn nhiên nhận xét “nhà vua ở truồng” để tự nhận - tôi thiếu “sáng suốt”, “dân trí thấp”, chúc mừng… trước… cuộc bầu cử - ngày hội lớn của toàn dân thành công tốt đẹp (6).
Chú thích
(1) https://www.facebook.com/manhdang001/posts/4415306128485884
(2) https://nhandan.com.vn/binh-luan-phe-phan/man-kich-tu-ung-cu-cua-mot-so-nha-dan-chu--645969/
(3) https://www.qdnd.vn/chong-dien-bien-hoa-binh/chieu-tro-xui-giuc-pha-hoai-656568
(4) https://www.facebook.com/dacduvo/posts/183615760314261
(5) https://thediplomat.com/2021/05/vietnams-national-assembly-vote-a-futile-gesture/