Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden và nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình vào ngày thứ Tư 15/11 nhất trí lập đường dây nóng cấp nguyên thủ, nối lại liên lạc giữa hai quân đội và nỗ lực ngăn chặn việc chế biến fentanyl, những điều này cho thấy hai bên đạt được tiến bộ cụ thể trong cuộc đàm thoại trực tiếp đầu tiên của họ sau một năm.
Hai ông Biden và Tập gặp nhau trong khoảng 4 tiếng ở ngoại ô San Francisco để thảo luận về các vấn đề đã khiến quan hệ Mỹ-Trung căng thẳng. Giữa hai bên vẫn còn tồn tại những khác biệt, đặc biệt là vấn đề Đài Loan.
Hai bên đạt một bước đột phá đáng kể là chính phủ hai nước có kế hoạch nối lại các liên lạc quân sự mà Trung Quốc đã cắt đứt sau khi Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi đến thăm Đài Loan hồi tháng 8/2022. Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Lloyd Austin sẽ gặp người đồng cấp Trung Quốc khi người đó được bổ nhiệm, một quan chức Mỹ cấp cao cho biết.
Ngoài ra, ông Biden và ông Tập nhất trí lập đường dây liên lạc cấp cao. “Tôi và ông ấy đồng ý rằng mỗi người chúng tôi có thể trực tiếp nhấc máy và sẽ được người ở đầu dây bên kia nghe máy ngay lập tức”, ông Biden nói trong một cuộc họp báo.
Nhưng ông cũng đưa ra một lời phát biểu có thể khiến phía Trung Quốc khó chịu khi nói với các phóng viên rằng ông không thay đổi quan điểm rằng ông Tập là một nhà độc tài.
Một quan chức Mỹ cho báo giới biết sau cuộc họp rằng ông Tập đã nói với ông Biden là thật không công bằng khi có những quan điểm tiêu cực ở Mỹ về Đảng Cộng sản Trung Quốc.
Nhà Trắng cho hay ông Biden đã nêu ra các vấn đề mà Washington quan ngại, bao gồm tình trạng các công dân Mỹ bị bắt giam, nhân quyền ở Tân Cương, Tây Tạng và Hong Kong, cũng như các hoạt động hung hăng của Bắc Kinh ở Biển Đông.
Hai ông Biden và Tập nhất trí rằng Trung Quốc sẽ ngăn chặn việc xuất khẩu các chất liên quan đến chế biến ma túy fentanyl, bị xem là nguyên nhân hàng đầu gây ra tình trạng sử dụng ma túy quá liều ở Hoa Kỳ.
Theo thỏa thuận, Trung Quốc sẽ trực tiếp truy lùng các công ty hóa chất cụ thể sản xuất tiền chất fentanyl, một quan chức cấp cao của Mỹ nói với các phóng viên.
Hai nhà lãnh đạo cũng nhất trí sẽ đưa các chuyên gia hai bên ngồi lại với nhau để bàn về những rủi ro của trí tuệ nhân tạo.
Một quan chức Mỹ cho hay hai bên đã trao đổi về vấn đề Đài Loan, trong đó, Trung Quốc nói rằng ưu tiên của họ là thống nhất hòa bình với hòn đảo Đài Loan mà Bắc Kinh tuyên bố chủ quyền, nhưng ông Tập cũng nói thêm về các điều kiện mà Trung Quốc có thể sử dụng vũ lực.
Ông Biden nhấn mạnh cần phải có hòa bình và ổn định ở eo biển Đài Loan. Quan chức Mỹ cho biết ông Biden đề nghị duy trì hiện trạng và Trung Quốc tôn trọng tiến trình bầu cử của Đài Loan.
“Chủ tịch Tập đáp lại rằng hòa bình thì tốt đấy, nhưng đến một lúc nào đó chúng ta cần tiến đến giải pháp tổng thể hơn”, quan chức Mỹ tường thuật lại lời phát biểu của ông Tập.
Ông Tập cũng thúc giục Mỹ ngừng chuyển vũ khí tới Đài Loan và ủng hộ việc Trung Quốc “thống nhất” với Đài Loan một cách hòa bình, truyền thông nhà nước Trung Quốc đưa tin.
Ông Biden nói rằng ông đã đề nghị ông Tập sử dụng ảnh hưởng của mình với Iran để thúc giục Tehran không thực hiện các cuộc tấn công ủy nhiệm vào các cơ sở của Mỹ ở Trung Đông cùng lúc xung đột Israel-Hamas vẫn đang tiếp tục diễn ra ở Gaza.
Ông Biden đón tiếp nhà lãnh đạo Trung Quốc ngay trước hội nghị thượng đỉnh của Diễn đàn Hợp tác kinh tế châu Á-Thái Bình Dương (APEC).
Ông Biden phát biểu rằng Mỹ và Trung Quốc phải đảm bảo sao cho sự cạnh tranh giữa họ "không dẫn đến xung đột" và hãy quản lý mối quan hệ của họ một cách "có trách nhiệm".
Sau khi hai ông gặp nhau, ông Biden đã chào đón các nhà lãnh đạo toàn cầu đến dự cuộc họp APEC ở San Francisco.