Là một trong những người đánh giá cao YouTube và cũng là người đặt nền móng cho YouTube của BBC Tiếng Việt đạt trên một triệu người đăng ký, tôi vô cùng ngạc nhiên khi thấy một số kết quả tìm kiếm tin tức về Việt Nam trên YouTube.
Khi đánh không dấu ‘thoi su Viet Nam’ vào hộp tìm kiếm hôm 29/4, đại đa số các video mà YouTube đưa lại đều của Truyền hình Công an Nhân dân.
youtube screenshot
Tin đầu tiên trong video đứng đầu kết quả tìm kiếm là về chuyện ông Đào Bá Cường vừa bị bắt tạm giam ở Phú Yên vì “lợi dụng quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của nhà nước”, cách mà Việt Nam thường dùng để xâm phạm quyền tự do biểu đạt của người dân.
Trong trường hợp của ông Cường, ông đã quyết liệt phản đối vì con trai ông chết khi đang bị tạm giữ ba ngày hồi tháng 10 năm 2022; nguyên nhân được chính quyền nói là tự tử. Khi bắt ông Cường, những gì công an tịch thu chỉ là những cây bút mà ông đã dùng và cáo buộc của công an là ông đã “tự ý viết, vẽ, tuyên truyền nội dung sai sự thật”. Ông Cường chỉ có một danh sách dài các câu hỏi về lý do con ông chết và ai sẽ phải là người chịu trách nhiệm.
Khi chọn gợi ý tìm kiếm thứ hai của YouTube – ‘thoi su viet nam ngay hom nay’, bốn video đứng đầu vẫn lại thuộc về Truyền hình Công an Nhân dân trong khi video đứng ở vị trí thứ năm là của Truyền hình Nhân Dân, kênh của báo Nhân Dân với hơn 2,7 triệu người đăng ký.
Kênh này dành vị trí đầu tiên cho tin về cuộc thi “Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong tình hình mới”, sự kiện có sự tham gia của Uỷ viên Bộ chính trị Phan Văn Giang, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng. Truyền hình Nhân Dân đưa tin thậm chí có một người nước ngoài tham gia cuộc thi và được giải.
youtube screenshot
Nếu theo gợi ý thứ ba của YouTube – ‘thoi su viet nam moi nhat hom nay’ – các kết quả cũng không có gì khác hơn là những video chủ yếu của Truyền hình Công an Nhân dân. Người ta đặt câu hỏi liệu đây có phải chỉ đơn thuần là sự ấu trĩ của trí tuệ nhân tạo được YouTube dùng để gợi ý các video cho người xem hay có sự can thiệp của con người.
youtube screenshot
Chuyện YouTube ưu tiên Truyền hình Công an Nhân dân, kênh có gần 6,5 triệu người đăng ký với số lượt xem lên tới gần ba tỷ là điều mang tính báo động. Nó gợi ý cho người xem rằng đây là một kênh đáng xem và phần nào đáng tin cậy. Trong bối cảnh toàn bộ các kênh truyền thông của Việt Nam đều do một đảng quản lý và bất kỳ kênh nào của ngành công an cũng sẽ đặt lợi ích của ngành lên trên lợi ích của người dân, YouTube đang hành động như thể họ được sai khiến bởi những người phụ trách tuyên truyền của Đảng Cộng sản.
Một số chuyên gia về các công cụ tìm kiếm nói rằng kể từ năm 2015, YouTube đặt sự hài lòng của người xem lên trên hết khi xếp hạng video trên kênh này. Nếu thật sự như vậy thì các kết quả tìm kiếm mà tôi có được trên YouTube còn nguy hiểm hơn nữa. Nó cho thấy người xem hài lòng với những sản phẩm tuyên truyền của các kênh như Truyền hình Công an Nhân dân hay Truyền hình Nhân Dân, những kênh đầu bảng về định hướng dư luận theo chiều hướng hạn chế tự do ngôn luận và tự do biểu đạt.
Tôi sẽ liên hệ với YouTube trong những ngày tới đây và hy vọng họ sẽ có phản hồi về câu hỏi vì sao YouTube lại đưa lại những kết quả tìm kiếm có lợi cho những kênh tuyên truyền và liệu họ có thay đổi cách làm hiện nay. Điều YouTube đang làm cũng tựa như họ đang vô tình tham gia cuộc thi “Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong tình hình mới”.