Các nhà lãnh đạo châu Âu ngày 6/3 tuyên bố sẽ ủng hộ Ukraine và chi nhiều hơn cho quốc phòng trong một thế giới bị đảo lộn bởi việc ông Donald Trump đảo ngược các chính sách của Hoa Kỳ.
“Châu Âu phải chấp nhận thách thức này, cuộc chạy đua vũ trang này. Và phải giành chiến thắng”, Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk phát biểu khi ông đến hội nghị thượng đỉnh ở Brussels.
“Châu Âu nói chung thực sự có khả năng giành chiến thắng trong bất kỳ cuộc đối đầu quân sự, tài chính, kinh tế nào với Nga - chúng ta chỉ đơn giản là mạnh hơn”, ông Tusk nói.
Nhiều nhà lãnh đạo EU đã hoan nghênh các đề nghị của Ủy ban châu Âu trong tuần này nhằm mang lại cho họ sự linh hoạt về tài chính đối với chi tiêu quốc phòng và cùng nhau mượn tới 150 tỷ euro (160 tỷ đô la) để cấp cho các chính phủ EU chi cho quân đội của họ.
“Chúng tôi ở đây để bảo vệ Ukraine”, chủ tọa cuộc họp Antonio Costa phát biểu khi ông và Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen, cả hai đều mỉm cười rạng rỡ, nồng nhiệt chào đón Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy, trái ngược hẳn với cuộc đụng độ giữa Trump và Zelenskyy tại Phòng Bầu dục tuần trước.
Nhưng nhiều thập niên phụ thuộc vào sự bảo vệ của Hoa Kỳ, sự khác biệt về tài trợ và cách thức sử dụng năng lực răn đe hạt nhân của Pháp cho châu Âu đã cho thấy EU sẽ khó khăn như thế nào để lấp đầy khoảng trống mà Washington để lại sau khi nước này đóng băng viện trợ quân sự cho Ukraine.
Theo NATO, Washington đã cung cấp hơn 40% viện trợ quân sự cho Ukraine vào năm ngoái, một số trong đó châu Âu không thể dễ dàng thay thế. Một số nhà lãnh đạo vẫn hy vọng, ít nhất là trước công chúng, rằng Washington có thể được thuyết phục quay trở lại.
“Chúng ta phải đảm bảo, bằng cái đầu lạnh và sáng suốt, rằng sự hỗ trợ của Hoa Kỳ cũng được đảm bảo trong những tháng và năm tới, vì Ukraine cũng phụ thuộc vào sự hỗ trợ của họ để bảo vệ mình”, Thủ tướng sắp mãn nhiệm của Đức Olaf Scholz cho biết.
Thêm vào những khó khăn của EU, nhà lãnh đạo theo chủ nghĩa dân tộc của Hungary Viktor Orban, một đồng minh của ông Trump, có thể phủ quyết một tuyên bố nhất trí ủng hộ Kyiv, mặc dù ông đã nói rõ rằng ông sẽ ủng hộ các biện pháp tăng chi tiêu cho quốc phòng của riêng châu Âu.
Ngăn chặn hạt nhân?
Hội nghị thượng đỉnh Brussels diễn ra trong bối cảnh các quyết định chính sách quốc phòng đầy kịch tính được thúc đẩy bởi nỗi lo sợ rằng Nga, được khuyến khích bởi cuộc chiến ở Ukraine, có thể tấn công một quốc gia EU tiếp theo và rằng châu Âu không thể trông cậy vào Hoa Kỳ để hỗ trợ.
“Tôi muốn tin rằng Hoa Kỳ sẽ sát cánh cùng chúng ta. Nhưng chúng ta phải sẵn sàng nếu không phải như vậy”, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron phát biểu trước toàn thể nước Pháp vào đêm trước hội nghị thượng đỉnh.
Ông nhấn mạnh rằng Nga đã trở thành mối đe dọa đối với toàn bộ châu Âu, những phát biểu đã bị Moscow chỉ trích mạnh mẽ.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy, bên trái, gặp Tổng thống Pháp Emmanuel Macron bên lề Hội đồng châu Âu để thảo luận về việc tiếp tục hỗ trợ cho Ukraine và quốc phòng châu Âu, tại Brussels, 6/3/2025.
Ô hạt nhân
Trong một dấu hiệu cho thấy sự nghiêm trọng của thời điểm này, Tổng thống Pháp cho biết Pháp sẵn sàng thảo luận về việc mở rộng sự bảo vệ mà kho vũ khí hạt nhân của mình cung cấp cho các đối tác châu Âu.
Điều này đã nhận được phản ứng trái chiều. Một số người, như Tổng thống Gitanas Nauseda của Lithuania, nói “chiếc ô hạt nhân như vậy sẽ đóng vai trò răn đe thực sự nghiêm trọng đối với Nga”. Ba Lan cho biết ý tưởng này đáng để thảo luận trong khi những người khác, như Đức, nhấn mạnh sự cần thiết phải giữ Hoa Kỳ tham gia.
Ông Trump đã nói rằng châu Âu phải chịu trách nhiệm nhiều hơn đối với an ninh của mình và rằng Hoa Kỳ sẽ không bảo vệ một đồng minh NATO không chi đủ cho quốc phòng.
Quyết định chuyển từ sự ủng hộ kiên định của Hoa Kỳ đối với Ukraine sang lập trường hòa giải hơn đối với Moscow đã khiến người châu Âu vô cùng lo ngại vì họ coi Nga là mối đe dọa lớn nhất.
Nhấn mạnh mức độ lo ngại, các đảng hướng tới việc thành lập chính phủ tiếp theo của Đức vào ngày 11/3 đã đồng ý dỡ bỏ các giới hạn theo hiến pháp đối với việc vay tiền để tài trợ cho chi tiêu quốc phòng.