Các nhà lập pháp hàng đầu của Hoa Kỳ kêu gọi chính quyền Biden trình bày trước Quốc hội về trạm gián điệp mà Trung Quốc bị cáo giác đang xây dựng ở Cuba, nhưng các nhà phân tích Mỹ lo ngại rằng các kế hoạch của Trung Quốc đối với sân sau của Mỹ có thể vượt ra ngoài phạm vi thu thập thông tin tình báo.
Các nhà phân tích cảnh báo, nếu một cuộc chiến tranh về Đài Loan nổ ra, quân đội Trung Quốc có thể hoạt động ở châu Mỹ Latin và Caribê để làm gián đoạn các hoạt động quân sự của Hoa Kỳ hoặc thậm chí tấn công lục địa Mỹ.
Trong một bức thư ngày 22/6 gửi Giám đốc CIA William Burns và Ngoại trưởng Antony Blinken, Thượng nghị sĩ Dân chủ Bob Menendez, Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Thượng viện, và Dân biểu Cộng hòa Michael McCaul, Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Hạ viện, đã yêu cầu chính quyền Biden cung cấp thông tin chi tiết về các hoạt động của Trung Quốc ở Cuba trước ngày 14 tháng 7.
Mối quan tâm của các nhà lập pháp bắt nguồn từ một bản tin ngày 19/6 của tờ Wall Street Journal trích dẫn các quan chức đương nhiệm và tiền nhiệm của Hoa Kỳ nói rằng Trung Quốc đang đàm phán với chính phủ Cuba để thành lập một cơ sở huấn luyện quân sự chung ở đảo quốc chỉ cách tiểu bang Florida của Mỹ 166 km. Điều này có thể dẫn đến việc đồn trú của quân đội Trung Quốc tại cơ sở và mở rộng hoạt động thu thập thông tin tình báo của Trung Quốc chống lại Hoa Kỳ.
“Điều cấp thiết là chúng ta phải hiểu đầy đủ chi tiết: bản chất và mục tiêu chính xác của việc Trung Quốc thu thập thông tin tình báo ở Cuba và quan hệ đối tác quân sự với chế độ này; hậu quả của những nỗ lực đó đối với lợi ích quốc gia của Hoa Kỳ; và chính quyền Biden đang làm gì để giảm thiểu những nỗ lực đó và ngăn chặn sự mở rộng hơn nữa của họ với Cuba và Tây bán cầu,” bức thư viết.
“Công chúng Mỹ cần được đảm bảo rằng chính phủ của họ lên án dứt khoát sự leo thang này và đang nỗ lực làm mọi thứ trong khả năng của mình để chống lại nó,” các nhà lập pháp viết.
Một số thành công của Hoa Kỳ
Ngoại trưởng Mỹ Blinken nói với chương trình “Gặp gỡ báo chí” của NBC hôm 25/6 rằng Washington đã nói rõ mối quan ngại của mình với Bắc Kinh và Havana và rằng đã có một số thành công trong việc ngăn chặn Trung Quốc xây dựng căn cứ quân sự ở nước ngoài.
Dân biểu Cộng hòa Mike Gallagher, chủ tịch ủy ban về cạnh tranh chiến lược Mỹ-Trung, nói với VOA hôm 26/6: “Nếu đúng, báo cáo này [bản tin của Wall Street Journal] một lần nữa minh họa lý do tại sao thật ngu ngốc khi chính quyền Biden gác lại các hành động phòng vệ cũng như gác lại các tiết lộ chỉ đơn giản là để đảm bảo một buổi gặp ngoại giao với Tổng bí thư Tập [Cận Bình]. [Đảng Cộng sản Trung Quốc] là bên duy nhất tìm cách thay đổi nguyên trạng hòa bình, và việc ưu tiên đối thoại vô chừng thay vì các chính sách cạnh tranh sẽ mời gọi sự gây hấn.”
VOA đã gửi email cho Toà đại sứ Trung Quốc tại Washington để xin bình luận về những diễn biến mới nhất nhưng chưa nhận được phản hồi. Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc ngày 20/6 nói ông không hề hay biết về tình huống này.
Tuy nhiên, một bài bình luận ngày 26/6 trên tờ Global Times chính thức của Trung Quốc đã gọi sự báo động của Hoa Kỳ là “chiến dịch thông tin sai lệch thổi phồng cái gọi là cơ sở gián điệp của Trung Quốc ở Cuba.”
Nếu được thành lập, một cơ sở của Trung Quốc ở Cuba có thể gây ra những hậu quả quân sự và chiến lược đối với an ninh nội địa của Hoa Kỳ, ông Gordon Chang, một thành viên cấp cao nổi tiếng tại Viện nghiên cứu Gatestone, cảnh báo.
Trong một bài báo ngày 23/6, ông Chang viết rằng việc bổ sung các hầm chứa tên lửa hạt nhân ở Cuba sẽ mang lại cho Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc lợi thế về “thời gian bay ngắn hơn” - nghĩa là thời gian cảnh báo ít hơn.
“Hơn nữa, các hệ thống phòng thủ tên lửa của Mỹ - và các radar - hiện đang hướng đến các cuộc tấn công từ phía Bắc cực, từ phía Bắc. Cuba cung cấp cho Trung Quốc địa điểm cho các cuộc tấn công phía nam.”
Thu thập thông tin tình báo
Ông David Stupples, giáo sư kỹ thuật vô tuyến và điện tử tại Đại học Thành phố Luân Đôn, nói với VOA rằng ngay cả khi Trung Quốc không thể đồn trú nhiều quân ở Cuba, tiền đồn của Bắc Kinh ở đó có thể thu thập thông tin tình báo từ các tàu ngầm của Mỹ.
Ông Evan Ellis, giáo sư nghiên cứu về Mỹ Latin tại Đại học Chiến tranh Lục quân Hoa Kỳ, người tập trung vào các mối quan hệ của khu vực với Trung Quốc và các chủ thể khác ở bán cầu ngoài phương Tây, nói với VOA rằng Cuba có thể đã sớm cấp cho Trung Quốc quyền tiếp cận ba cơ sở giám sát thời Liên Xô vào năm 1999 hay 2000.
Ông Ellis cho biết việc thành lập một trạm mới sẽ tạo ra “cơ hội cho sự hiện diện bán thường trực giúp tăng mức độ hợp tác và phối hợp quân sự” giữa Trung Quốc và Cuba.
Việc Trung Quốc bành trướng vào sân sau của Mỹ, như cáo giác, hỗ trợ cho các tham vọng kinh tế và chính trị của nước này cũng như khả năng tiếp cận các khoáng sản quan trọng như lithium, đồng, đất hiếm và các nguồn tài nguyên như than đá và dầu mỏ.
Ông Ellis cho biết trong một bài báo xuất bản gần đây nhan đề ‘Vai trò chiến lược của Mỹ Latin trong xung đột toàn cầu về vấn đề Đài Loan’ rằng một phần sự can dự ngày càng tăng của Trung Quốc vào khu vực Caribê là do 5 trong số 14 quốc gia trên thế giới tiếp tục công nhận Đài Loan về mặt ngoại giao nằm ở vùng này.
Ông Ellis nói Trung Quốc có thể sử dụng vị trí gần Cuba để triển khai các nhân viên hoạt động đặc biệt, phá vỡ thế giới quan của Mỹ, làm gián đoạn quân đội Hoa Kỳ và tấn công lục địa Hoa Kỳ để chiếm lấy các chuỗi cung ứng quan trọng hỗ trợ quốc phòng Hoa Kỳ nếu Bắc Kinh tấn công Đài Loan.
‘Trên đất, gần, và bên trên’ nước Mỹ
Ông Chang viết, “Một cuộc chiến tranh ở châu Á sẽ diễn ra trên đất, gần, và bên trên nước Mỹ - có lẽ bằng vũ khí hạt nhân.”
Bài báo của ông cũng tuyên bố rằng Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc “có thể triển khai phi đạn hành trình chống hạm ở Cuba để tấn công các căn cứ Hải quân Hoa Kỳ ở Florida và ngăn chặn sự di chuyển của các tàu Mỹ. Trung Quốc cũng có thể đặt phi đạn đất đối không ở Cuba, có khả năng bắn hạ máy bay trên vùng đông nam nước Mỹ.”
Ông Gallagher đã gửi thư cho Giám đốc Tình báo Quốc gia Avril Haines và Bộ trưởng Thương mại Gina Raimondo vào ngày 20/6 yêu cầu câu trả lời về việc liệu các công ty Trung Quốc như Huawei và ZTE, hoạt động ở Cuba, có đang thu thập thông tin tình báo về người Mỹ và các địa điểm quân sự nhạy cảm của Hoa Kỳ từ cơ sở gián điệp Trung Quốc ở Cuba hay không.
Ông Stupples nói rằng thông qua hành vi trộm cắp tài sản trí tuệ và sự phát triển của mạng lưới vệ tinh, “Trung Quốc đã đi tắt đón đầu trong khả năng tình báo tín hiệu trong thập kỷ qua, có thể chỉ đứng sau Mỹ về lượng thông tin mà nước này thu thập được”.
Ông Stupples suy đoán rằng Trung Quốc có thể bỏ qua sự giám sát của chính phủ Cuba và thu thập thông tin tình báo mạng thông qua các công ty tư nhân và nhân viên kỹ thuật địa phương.
Theo một phúc trình của Hội đồng Quan hệ Đối ngoại về ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc ở Mỹ Latin, sự hiện diện ngày càng tăng của Trung Quốc ở Cuba là một phần của việc xây dựng các mối quan hệ quân sự, bao gồm tăng cường bán vũ khí, trao đổi quân sự và các chương trình huấn luyện, trên khắp Châu Mỹ Latin.
Venezuela vẫn là khách hàng mua thiết bị quân sự Trung Quốc lớn nhất trong khu vực sau khi chính phủ Hoa Kỳ cấm mọi hoạt động bán vũ khí cho Venezuela vào năm 2006. Argentina, Bolivia, Ecuador và Peru cũng đã mua máy bay quân sự, xe, radar phòng không và súng trường tấn công trị giá hàng triệu đô la của Trung Quốc.
Lan truyền ‘ảnh hưởng xấu’
Vào ngày 23/3, Chỉ huy Bộ Tư lệnh Miền Nam Hoa Kỳ, Laura Richardson, khai chứng trước Ủy ban Quân vụ Hạ viện rằng bà lo ngại về “vô số cách mà Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa đang lan rộng ảnh hưởng xấu, sử dụng sức mạnh kinh tế và tiến hành các hoạt động vùng xám để mở rộng tiếp cận và ảnh hưởng quân sự và chính trị.”
“Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa đang đầu tư vào cơ sở hạ tầng quan trọng, bao gồm cảng nước sâu, cơ sở mạng và không gian có thể có tác dụng kép tiềm tàng cho các hoạt động thương mại và quân sự nguy hiểm. Trong bất kỳ cuộc xung đột toàn cầu tiềm tàng nào, Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa có thể tận dụng các cảng khu vực chiến lược để hạn chế sự tiếp cận của tàu thương mại và hải quân Hoa Kỳ. Đây là một rủi ro chiến lược mà chúng ta không thể chấp nhận hoặc bỏ qua,” bà nói.
Bà đề cập đến các dự án dân sự “lưỡng dụng” do Trung Quốc tài trợ hoặc sở hữu hoặc những dự án có thể được sử dụng cho mục đích quân sự. Chúng bao gồm ít nhất 11 cơ sở mà Bắc Kinh đang vận hành để theo dõi các hoạt động trong không gian — bao gồm một cơ sở có năng lực không gian sâu ở Argentina — và khả năng giám sát.
Thiếu sự can thiệp quân sự để loại bỏ tài sản quân sự của Trung Quốc ở Cuba, ông Ellis cho biết Hoa Kỳ cần thể hiện một bàn tay rất mạnh mẽ để chứng minh rằng họ sẽ “không tha, không quên, và có hành động kế tiếp.”
Ông nói: “Tôi có mọi lý do để tin rằng Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc đang chuẩn bị cho chiến tranh.”
“Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc sẽ không cho phép Hoa Kỳ tham gia một trận đấu trên sân đối phương giống như họ đã chiến đấu với Saddam Hussein ở Iraq.”