Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken ngày 16/1 nói rằng ông tin tưởng thỏa thuận ngừng bắn ở Gaza và thỏa thuận thả con tin mà Israel và Hamas nhất trí sẽ bắt đầu theo đúng lịch trình vào ngày 18/1 và chấm dứt 15 tháng giao tranh bất chấp tranh chấp vào phút chót giữa các bên tham chiến.
“Tôi tin tưởng và tôi hoàn toàn mong đợi rằng việc thực hiện sẽ bắt đầu, như chúng tôi đã nói, vào Chủ Nhật (19/1)”, ông Blinken nói với các phóng viên tại Washington trong cuộc họp báo chia tay với tư cách là nhà ngoại giao hàng đầu của Hoa Kỳ.
Hôm 16/1 có chút lo lắng về thời điểm bắt đầu ngừng bắn và việc thả con tin khi Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cáo buộc các phần tử hiếu chiến Hamas rút lại một số phần của thỏa thuận.
Một tuyên bố từ văn phòng của ông Netanyahu cho biết Hamas đang cố gắng “đòi hỏi những nhượng bộ vào phút chót”. Văn phòng của ông Netanyahu cáo buộc Hamas đã rút lại thỏa thuận mà ông cho là sẽ trao cho Israel quyền phủ quyết về việc tù nhân Palestine bị kết tội giết người sẽ được thả để đổi lấy con tin do nhóm Hamas giam giữ.
Một thời gian ngắn sau đó, ông Izzat al-Rishq, một quan chức cấp cao của Hamas, cho biết nhóm hiếu chiến Hamas “cam kết thực hiện thỏa thuận ngừng bắn, được các bên trung gian công bố”.
Ông Blinken nói, “Không có gì ngạc nhiên khi trong một quá trình và đàm phán đầy thách thức và căng thẳng như vậy, bạn có thể gặp phải một kết cục không rõ ràng”, ông Blinken cho biết. “Chúng tôi đang giải quyết kết cục không rõ ràng đó ngay lúc này”.
Ông Netanyahu nói Nội các của ông sẽ không họp để phê duyệt cần thiết cho thỏa thuận cho đến khi nhóm hiếu chiến Hamas chấp nhận tất cả các yếu tố. Một quan chức Israel cho biết cuộc bỏ phiếu hiện có khả năng diễn ra vào ngày 17/1.
Ngay cả khi lệnh ngừng bắn dự kiến chỉ còn vài ngày nữa, các bác sĩ Palestine cho biết lực lượng Israel đã thực hiện nhiều cuộc không kích vào ngày 16/1 tại Gaza, giết chết ít nhất 77 người tại dải đất hẹp dọc theo bờ biển Địa Trung Hải kể từ khi lệnh ngừng bắn được công bố.
Nếu lệnh ngừng bắn có hiệu lực, các cơ quan của Liên hiệp quốc cho biết họ đã sẵn sàng tăng cường viện trợ nhân đạo cho người Palestine ở Gaza, nơi Liên hiệp quốc nói ít nhất 1,9 triệu trong số 2,3 triệu người sống ở đó đã phải di dời và 92% nhà ở đã bị phá hủy.
Tổng thống Israel Isaac Herzog đã bày tỏ sự ủng hộ mạnh mẽ của mình đối với lệnh ngừng bắn sau khi thỏa thuận được công bố vào ngày 15/1.
Nhưng một trong những người phản đối thỏa thuận này trong chính phủ, Bộ trưởng Tài chính Bezalel Smotrich, đã gọi đó là “một thỏa thuận tồi tệ và nguy hiểm đối với an ninh quốc gia của Nhà nước Israel”.
Giai đoạn đầu tiên của thỏa thuận bao gồm lệnh ngừng bắn kéo dài 42 ngày, thả 33 con tin khỏi Gaza, thả tù nhân Palestine khỏi Israel, rút quân đội Israel khỏi Gaza theo từng giai đoạn và tăng cường viện trợ cho thường dân Palestine.
Trong giai đoạn đầu tiên, sẽ có các cuộc đàm phán về các chi tiết của giai đoạn thứ hai tập trung vào việc chấm dứt vĩnh viễn cuộc xung đột bằng cách thả các con tin còn lại và rút toàn bộ quân đội Israel.
Giai đoạn cuối cùng liên quan đến việc xây dựng lại Gaza, với một cơ cấu quản lý và an ninh mới.
Cuộc chiến ở Gaza bắt đầu khi Hamas phái các chiến binh của mình vào Israel trong một cuộc tấn công khủng bố vào ngày 7 tháng 10 năm 2023, khiến hơn 1.200 người thiệt mạng và dẫn đến việc bắt cóc khoảng 250 con tin. Trong số những con tin đó, người ta cho rằng chỉ còn dưới 100 người vẫn bị Hamas giam giữ, khoảng một phần ba được cho là đã chết.
Chính quyền Gaza cho biết gần 47.000 người Palestine - hầu hết là trẻ em và phụ nữ - đã thiệt mạng trong các hoạt động quân sự của Israel trong cuộc trả đũa.
Israel, không cung cấp bằng chứng, nói số người chết bao gồm 17.000 phần tử hiếu chiến mà họ đã giết.
Một quan chức cấp cao của chính quyền sắp mãn nhiệm của Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden nói với các phóng viên rằng hai trong số những con tin người Mỹ còn sống — Keith Siegel và Sagui Dekel-Chen — sẽ nằm trong số những con tin đầu tiên được thả.
“Cuộc chiến ở Gaza sẽ chấm dứt và các con tin sẽ sớm trở về nhà với gia đình của họ”, ông Biden cho biết khi ông công bố thỏa thuận ngừng bắn hôm 15/1 tại Tòa Bạch Ốc.
Ông Biden thúc giục người kế nhiệm của mình, Tổng thống đắc cử Donald Trump, thực hiện thỏa thuận khi ông Biden chuẩn bị chuyển giao quyền lực vào ngày 20/1.
Ông Trump cho biết trên mạng xã hội của mình rằng ông “vui mừng” và chính quyền của ông sẽ xây dựng dựa trên thành công của thỏa thuận này để mở rộng Hiệp định Abraham do Hoa Kỳ làm trung gian nhằm bình thường hóa quan hệ Ả Rập-Israel.
Các nhà phân tích cho rằng những lời đe dọa gay gắt của ông Trump vào tuần trước về những hậu quả khốc liệt cho Hamas trừ khi có một thỏa thuận trước khi ông nhậm chức — có thể đã đóng một vai trò.
“Tổng thống đắc cử Trump đã rất, rất rõ ràng. Ông ấy nói rằng ông ấy sẽ giáng đòn địa ngục vào Hamas nếu các con tin không được thả”, Mirette Mabrouk, một thành viên cấp cao tại Viện Trung Đông cho biết. “Ý tôi là, thực sự, không còn nhiều địa ngục hơn mà bạn có thể giáng xuống cư dân hiện tại của Gaza. Họ đã ở địa ngục rồi, nhưng cũng có cảm giác rằng ông ta hẳn đã gây áp lực lên Thủ tướng Netanyahu. Và đây là lý do tại sao chúng ta hiện đang tiến về phía trước.”