Phúc trình của Human Rights Watch phổ biến hôm 19/6/ 2017 nói rằng tại Việt Nam các blogger và các nhà tranh đấu cho nhân quyền bị đánh đập, đe dọa, và hăm dọa trừng phạt. Chính phủ Việt Nam phải ra lệnh chấm dứt tình trạng này và buộc những kẻ vi phạm chịu trách nhiệm. Các chính phủ cấp viện phải yêu cầu nhà cầm quyền Việt Nam chấm dứt trấn áp, và rằng đàn áp tự do Internet, phát biểu ôn hòa và hoạt động tranh đấu sẽ gánh chịu những hậu quả.
Phúc trình 65 trang nhan đề 'Không chốn dung thân cho các nhà hoạt động vì nhân quyền - Các nhà vận động dân chủ và blogger ở Việt Nam bị tấn công' nêu rõ 36 trường hợp những kẻ không rõ lai lịch, mặc thường phục hành hung những người tranh đấu cho nhân quyền và các blogger trong khoảng thời gian từ tháng 1/2015 đến tháng 4/2017, và thường gây ra thương tích trầm trọng. Các nạn nhân thuật lại rằng nhiều vụ hành hung diễn ra ngay trước mắt công an mặc sắc phục mà họ không can thiệp.
Ông Brad Adams, Giám đốc châu Á của HRW, nói: "Tình trạng các nhà hoạt động ở Việt Nam có nguy cơ bị bỏ tù vì nói lên ý kiến của mình là đã quá tệ rồi, giờ đây họ lại còn phải đối mặt với nguy cơ mất an toàn hàng ngày, chỉ vì thực thi các quyền cơ bản của mình. Chính phủ Việt Nam cần phải nói nói rõ rằng kiểu hành xử đó sẽ không được dung thứ, và chấm dứt chiến dịch tấn công những người vận động cho nhân quyền theo cách thức đó."
Human Rights Watch ghi nhận một chiến thuật hành hung các blogger và các nhà tranh đấu cho nhân quyền trên khắp cả nước, từ Hà Nội đến Thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Nha Trang, và Vũng Tàu, và tại các tỉnh như Quảng Bình, Nghệ An, Hà Tĩnh, Bình Dương, Lâm Đồng, và Bắc Giang.
Nhiều vụ hành hung xảy ra trước công chúng, ngay trên những đường phố ở Việt Nam, như vụ hồi tháng 7/2016 khi nhà hoạt động tranh đấu cho môi trường Lã Việt Dũng bị tấn công khi đang trên đường về nhà sau buổi sinh hoạt xã hội với Câu lạc bộ No-U Football ở Hà Nội. Những kẻ không dõ lai lịch đã dùng gạch đập vào đầu, làm chấn thương sọ não ông Dũng.
Tháng 5/2014, những kẻ lạ mặt dùng cây sắt đánh nhà tranh đấu cho nhân quyền Trần Thị Nga làm bà gãy đầu gối và cánh tay trái. Những vụ hành hung xảy ra ngay tại những nơi công công cộng, như trong quán cà phê. Hồi tháng 6/2016, một kẻ không rõ lai lịch đã đấm vào mặt nhà vận động cho dân chủ Nguyễn Văn Thạnh trong một quán cà phê ở Đà Nẵng. Công an đến hiện trường thay vì điều tra vụ hành hung, họ lại bắt ông Thành nhiều giờ đồng hồ để thẩm vấn ông vế các bài viết chính trị.
Trong các vụ khác, những kẻ lạ mặt cưỡng ép các nhà hoạt động lên xe hơi hay xe van, hành hung họ và thả họ ra giữa những nơi hoang vắng. Điển hình là vào tháng 4/2017, một nhóm người mặc thường phục, đeo khẩu trang bắt cóc hai nhà hoạt động cho nhân quyền Huỳnh Thành Phát và Trần Hoàng Phúc ở Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình, đưa họ lên xe van để đánh đập bằng bằng cây gậy và dây thắt lưng rồi bỏ hai nhà hoạt động này ở giữa rừng. Tháng 2/2017, một nhóm côn đồ mặc thường phục bắt cóc nhà tranh đấu cho nhân quyền Nguyễn Trung Tôn và bạn của ông là Nguyễn Việt Tứ, cũng tại Ba Đồn, lôi họ lên xe van và chở đi. Những tên này lột quần áo của ông Tôn và ông Tứ, lấy áo jacket trùm đầu họ và đánh họ bằng ống sắt rồi thả họ ra giữa rừng. Ông Nguyễn Trung Tôn bị đa chấn thương và phải đi bệnh viện phẫu thuật chữa trị.
Ông Adams nói: “Tình trạng những kẻ thủ ác bắt cóc các nhà hoạt động giữa ban ngày, cưỡng ép họ lên xe, hành hung họ phơi bày hành động trừng phạt nhắm vào các nhà hoạt động. Chính phủ Việt Nam phải hiểu rằng việc dung thứ các hành vi bạo lực như thế sẽ dẫn tới tình trạng vô luật pháp và hỗn loạn chứ không phải trật tự và ổn định xã hội như họ tuyên bố đang cố gắng hướng tới."
Các nhà hoạt động cũng bị hành hung sau khi tham gia các sự kiện của công chúng, chẳng hạn như các cuộc biểu tình vì môi trường, các cuộc biểu tình kêu gọi trả tự do cho các nhà hoạt động, hoặc các sự kiện liên quan đến nhân quyền. Tháng 12/2015, nhà vận động cho nhân quyền Nguyễn Văn Đài khi rời buổi nói chuyện về nhân quyền và hiến pháp tại một giáo xứ ở Nam Đàn, Nghệ An, cùng với ba người bạn đã bị một nhóm người đeo khẩu trang chặn xe taxi của họ lại, lôi các nhà hoạt động này lên xe của bọn chúng và đánh đập họ.
Ngay cả những hành động bày tỏ tình đoàn kết như đi thăm các cựu tù nhân chính trị hay chào đón một tù nhân chính trị trở về cũng mở màn cho những hành vi bạo động nhắm vào các nhà hoạt động. Tháng 8/2015, một nhóm blogger và các nhà hoạt động, gồm Trần Thị Nga, Chu Mạnh Sơn, Trương Minh Tâm, Lê Thị Hương, Phan Văn Khanh và Lê Đình Lương đi Lâm Đồng thăm nhà tranh đấu chính trị Trần Minh Nhất sau khi ông được thả khỏi tù sau 4 năm vị bị kết tội tham gia một đảng chính trị ở nước ngoài bị Việt Nam đặt ngoài vòng pháp luật. Khi các nhà hoạt động này sau đó lên các chuyến xe đò khác nhau để về nhà thì những kẻ lạ mặt mặc thường phục cũng lên những chuyến xe đó, kéo họ xuống và hành hung họ trước mặt mọi người.
Trong hầu hết các vụ, Human Rights Watch nhận thấy không ai bị truy cứu trách nhiệm hành hung, bất chấp các nhà hoạt động đã trình báo công an về các vụ hành hung. Ngược lại, một số nạn nhân, trong đó có các nhà hoạt động Nguyễn Văn Đài và Trần Thị Nga sau đó bị truy tố với tội danh “tuyên truyền chống phá nhà nước: theo điều 88 của bộ luật hình sự. Tình trạng này nêu lên những câu hỏi về những quan hệ giữa nhà cầm quyền với những kẻ tấn công trong những trường hợp này.
Phúc trình dẫn chứng những vụ được truyền thông báo chí nước ngoài loan tải, như Đài Á châu Tự do, Đài Tiếng nói Hoa Kỳ, BBC, SBTN, các mạng truyền thông xã hội như Facebook và YouTube, các trang web độc lập chính trị như Dân Làm báo, Dân luận, Việt Nam Thời báo, Tin mừng cho Người nghèo, Bảo vệ cho những Người bảo vệ, và các trang blog cá nhân. Nhiều vụ hành hung các nhà hoạt động được nêu lên trong phúc trình này chưa bao giờ được loan tải trên truyền thông báo chí bằng tiếng Anh, và cũng không được đăng tải trên truyền thông báo chí của nhà nước Việt Nam.
Ông Adams cho biết: “Kiểm duyệt truyền thông báo chí của nhà nước Việt Nam xóa bỏ nhiều tiếng nói chỉ trích ôn hòa tại Việt Nam muốn bày tỏ những lo ngại của họ trên mạng Internet. Hình thức hành hung các blogger và các nhà hoạt động kiểu này rõ ràng là nhắm mục đích làm câm những tiếng nói chỉ trích, những người mà trong nhiều trường hợp không có cách nào khác để bày tỏ những lo ngại chính đáng của họ.”
Xu hướng gia tăng những vụ hành hung được ghi nhận xảy ra cùng lúc với xu hướng giảm sút tạm thời số vụ bắt bớ chính trị trong khoảng thời gian mà Việt Nam đang thương thảo với Hoa Kỳ về hiệp định tự do thương mại xuyên Thái Bình Dương (TPP). Hồ sơ nhân quyền của Việt Nam là một điểm quan trọng của các cuộc thương lượng đó và của các cuộc tranh luận của Quốc hội Mỹ. Có lẽ chính phủ Việt Nam muốn chứng tỏ số vụ bắt bớ và xét xử chính trị giảm xuống, nhưng theo đuổi các biện pháp trấn áp những người bất đồng. Điều mỉa mai là nhiều nạn nhân bị hành hung là những cựu tù nhân chính trị, như ông Trần Minh Nhật, Nguyễn Đình Cường, Chu Mạnh Sơn, và Mai Thị Dung. Tuy nhiên những bằng chứng mới đây lại cho thấy một làn sóng bắt bớ mới lại nổi lên song song với các vụ hành hung côn đồ nhắm vào các nhà hoạt động.
Ông Adams nói: “Các nhà hoạt động và các blogger dũng cảm này đang cam chịu ngược đãi hàng ngày, nhưng họ không từ bỏ lý tưởng. Các nhà cấp viện quốc tế và các đối tác thương mại với Việt Nam phải ủng hộ tinh thần đấu tranh của họ bằng cách thúc giục chính phủ Việt Nam ngưng đánh đập, hành hung họ và buộc những kẻ tấn công phải chịu trách nhiệm.”
Your browser doesn’t support HTML5
Human Rights Watch: Việt Nam phải ngưng tấn công các nhà hoạt động