Các nhà lãnh đạo của phong trào ủng hộ dân chủ Hong Kong hôm 17/9 trực tiếp tới Quốc hội Hoa Kỳ, kêu gọi các nhà lập pháp Mỹ gây áp lực lên Bắc Kinh và cảnh báo rằng sự xói mòn quy chế đặc biệt của Hong Kong sẽ giúp giới lãnh đạo Trung Quốc táo bạo hơn trên khắp thế giới.
Trong sự xuất hiện có thể sẽ khiến Bắc Kinh phẫn nộ, những người trẻ tuổi đi đầu trong các cuộc biểu tình rầm rộ ở Hong Kong ra điều trần trước một Ủy ban của Quốc hội Mỹ ở Washington, ủng hộ một dự luật của Mỹ nhắm mục tiêu bảo vệ các quyền dân sự của người dân Hong Kong.
"Đây không phải là lời kêu gọi cho cái gọi là 'sự can thiệp của nước ngoài,' hay độc lập của Hong Kong," ngôi sao Cantopop Denise Ho, người có nhạc bị cấm ở Trung Quốc đại lục vì nỗ lực vận động của cô, phát biểu.
"Đây là lời kêu gọi cho nhân quyền phổ quát. Đây là lời kêu gọi cho nền dân chủ. Đây là lời kêu gọi cho quyền tự do lựa chọn," cô nói.
Ca sĩ Ho nói sự đàn áp của Trung Quốc tại Hong Kong - nơi mà một nỗ lực thông qua một dự luật dẫn độ đã khơi ra các cuộc biểu tình rộng khắp - là một phép thử cho tất cả những ai tin vào một thế giới "tự do, cởi mở và dân sự."
"Nếu Hong Kong sụp đổ, nó sẽ dễ dàng trở thành bàn đạp cho chế độ toàn trị của Trung Quốc thúc đẩy các luật lệ và ưu tiên của họ ở nước ngoài, sử dụng quyền lực kinh tế của họ để buộc các nước khác thuận theo các giá trị cộng sản của họ," cô nói.
Phiên điều trần đang xem xét một đề xuất mà có thể sẽ chấm dứt tư cách giao thương đặc biệt của Hong Kong trừ phi Bộ Ngoại giao Mỹ mỗi năm xác nhận rằng chính quyền thành phố tôn trọng quyền con người và nền pháp trị.
"Bắc Kinh không nên được vẹn cả đôi đường, thụ hưởng tất cả những lợi ích kinh tế từ vị thế của Hong Kong trên thế giới trong khi xóa bỏ bản sắc xã hội chính trị của chúng tôi," nhà hoạt động Joshua Wong, 22 tuổi, người đã trở thành gương mặt đại diện của các cuộc biểu tình Hong Kong, phát biểu.
"Trong khi tôi đang phát biểu, Hong Kong đang đứng ở một điểm hệ trọng. Rủi ro thành bại chưa bao giờ cao hơn," anh nói.
Anh cảnh báo rằng Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình có thể có hành động nghiêm khắc hơn trước lễ kỉ niệm 70 năm sáng lập nhà nước cộng sản Trung Quốc vào tháng sau.
"Điều xe tăng tới vẫn là một hành động vô lí, dù không phải là không thể xảy ra," anh Wong nói.
Anh cảnh báo rằng một em bé ra đời ngày hôm nay sẽ 28 tuổi vào năm 2047 - ngày mà lời hứa của Trung Quốc với thực dân Anh cai trị Hong Kong cho phép "một quốc gia, hai chế độ" hết hạn.
"Thời hạn đó thực tế là đang tiến gần hơn chúng ta tưởng; sẽ không quay đầu lại được nữa," anh Wong nói.
"Tôi hi vọng rằng các nhà sử học sẽ ghi nhớ Quốc hội Hoa Kỳ đã đứng về phía người dân Hong Kong, phía nhân quyền và dân chủ," anh nói.
Trong khi buổi điều trần được phát trực tiếp trên YouTube, trang bình luận của YouTube tràn ngập các bình luận kêu gọi Mỹ giải phóng "Hong Kong."
Với tình trạng bất ổn ở Hong Kong không có dấu hiệu giảm cường độ dù chính quyền thành phố đã đưa ra những nhượng bộ có giới hạn, người ta đã chuyển sự chú ý sang những gì mà phương Tây có thể hoặc nên làm để tác động đến tình hình. Người biểu tình vẫn đang vận động chính phủ Mỹ thông qua Đạo luật Dân chủ và Nhân quyền Hong Kong, có mục đích tìm cách áp đặt các chế tài như phong tỏa tài sản và cấm visa đối với những người bị xét thấy “đang đàn áp các quyền tự do cơ bản” tại Hong Kong.
Bắc Kinh đã lên án “ảnh hưởng của nước ngoài” trong cuộc biểu tình ở Hong Kong, dù không có bằng chứng cho thấy phong trào này được tài trợ hoặc hỗ trợ từ bên ngoài, và nói rằng họ coi tình hình ở Hong Kong là vấn đề hoàn toàn thuộc thẩm quyền của Trung Quốc. Chính phủ Hong Kong cũng nhấn mạnh rằng các cơ quan lập pháp nước ngoài không nên can thiệp vào “những việc nội bộ.”
Trong khi các nhà hoạt động trẻ tuổi của Hong Kong đang vận động sự ủng hộ ở Quốc hội Mỹ, tại Hong Kong, trong một cuộc họp báo cùng ngày 17/9, Đặc khu trưởng Carrie Lam cảnh báo các chế tài sẽ chỉ làm phức tạp thêm các vấn đề của thành phố mà thôi.
“Hong Kong đang trải qua tình hình rất khó khăn và các chế tài hoặc trừng phạt sẽ không giúp Hong Kong thoát khỏi tình hình rất khó khăn này,” bà nói.
Đạo luật Dân chủ và Nhân quyền Hong Kong, hiện đang ở Thượng viện Mỹ, có sự hỗ trợ rộng rãi của cả hai đảng, bao gồm từ Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi theo Đảng Dân chủ và Thượng nghị sĩ Marco Rubio theo Đảng Cộng hòa. Hai người đã kêu gọi Lãnh đạo khối Đa số ở Thượng viện Mitch McConnell thông qua dự luật này. Một số thượng nghị sĩ đã đề thêm tên của họ vào danh sách các nghị sĩ đồng bảo trợ.
Tổng thống Trump chưa bình luận cụ thể về dự luật nhưng đã thúc giục Trung Quốc xử lí tình hình ở Hong Kong “một cách nhân đạo.”