Bộ trưởng Tư pháp Mỹ Loretta Lynch nói Hoa Kỳ quan tâm đến vụ trốn thoát táo bạo khỏi một nhà tù Mexico của trùm ma túy Joaquin 'El Chapo' Guzman vào ngày thứ Bảy vừa qua và cho biết sẵn sàng hợp tác để giúp bắt lại phần tử tội phạm này một cách nhanh chóng. Theo tường thuật của thông tín viên Đài VOA Victor Beattie, Guzman bị Hoa Kỳ truy nã về nhiều tội liên hệ đến buôn lậu ma túy và tội phạm có tổ chức.
Một cuộc truy tìm Guzman ráo riết đang được tiến hành sau khi tù nhân này trốn thoát khỏi Altiplano, một nhà tù an ninh tối đa ở phía tây Mexico City qua một đường hầm. Đây là lần vượt ngục thứ hai của Guzman trong vòng 14 năm.
Phát biểu tại Pháp ngày hôm qua, Tổng thống Mexico Enrique Pena Nieto cho biết ông bị sốc vì vụ vượt ngục này và gọi đây là một điều sỉ nhục đối với chính phủ Mexico và ông tin Guzman sẽ bị bắt lại.
Nhà lãnh đạo Mexico, lên cầm quyền vào năm 2012 cam kết đối đầu với tham nhũng.
Bạo động của những băng đảng ma túy đã làm hàng chục ngàn người thiệt mạng và ông hứa sẽ điều tra tận gốc vụ này. Ông Nietonói các giới chức trại giam đang được thẩm vấn về khả năng có liên hệ đến vụ vượt ngục.
Ông Mark Jones, một nhà phân tích về Châu Mỹ La Tinh thuộc trường đại học Rice, nói vụ vượt ngục lần thứ hai của Guzman, tiếp theo vụ vượt ngục vào năm 2001, là một đòn nặng giáng vào chính phủ của Tổng thống Pena Nieto:
“Ông nhận được một số khích lệ của chính phủ Hoa Kỳ vì những thành công của Mexico trong năm qua trong việc bắt giữ, xét xử và trong một số trường hợp, tiêu diệt nhiều tay đầu não của các băng đảng ma túy Mexico. Vụ trốn khỏi nhà tù Altiplano ở Mexico của Guzman làm cho Tổng thống Pena Nieto mất mặt vì trên thực tế Hoa Kỳ đã yêu cầu dẫn độ Guzman và Mexico đã từ chối và đảm bảo với Mỹ là Guzman không còn khả năng vượt ngục.”
Ông Jones nói cơ quan thi hành công lực Mỹ không thể làm được gì nhiều trong nỗ lực bắt lại Guzman:
“… Hơn là theo dõi tình hình và có lẽ giúp đỡ về tình báo điện tử. Dù vậy trên thực tế băng đảng ma túy Sinaloa của Guzman có đủ tiền bạc cần thiết để hoạt động và có thể mua công nghệ tốt nhất và tài năng tốt nhất, và điều rõ rệt là vụ vượt ngục này không phải được lập kế hoạch vào ngày hôm qua. Đây không phải là sự kiện diễn ra tức thời. Phải mất nhiều tháng nếu không nói là hơn một năm để hoạch định.”
Ông Jones nói vụ vượt ngục của Guzman cho thấy có những khuyết điểm trong nỗ lực chống ma túy của Hoa Kỳ và Mexico vì giới hữu trách Hoa Kỳ không biết chắc chắn là các nhân viên thi hành công lực của Mexico có thể tin cậy được để chia sẻ thông tin tình báo hay không.
Ông Barry Carr nhà phân tích về Mexico của trường đại học Latrobe, Australia nói vụ vượt ngục mới nhất của Guzman là một trong số những sự kiện trong vòng 18 tháng qua đã làm hoen ố hình ảnh chống tham nhũng của chính quyền Pena Nieto.
“Có lẽ quan trọng nhất trong những việc này là bắt giữ, và chúng ta hoàn toàn chưa được biết những gì đã xảy ra, và có lẽ việc sát hại 43 sinh viên được huấn luyện để trở thành thầy giáo tại một trường sư phạm ở vùng quê Mexico hồi năm ngoái trong những tình huống cho thấy có sự cấu kết cao độ giữa cảnh sát, có thể ngay cả quân đội nữa, trong vụ mất tích của các sinh viên này.”
Vào tháng Giêng năm nay, chính phủ nói đây là một sự thật lịch sử là các sinh viên bị các tay buôn lậu ma túy sát hại sau khi bị các nhân viên cảnh sát tham nhũng bắt cóc. Thi thể của những sinh viên này bị cháy tiêu nên chỉ có một xác được nhận diện. Sự kiện này gây nên những cuộc biểu tình đông đảo trên đường phố chống lại tổng thống Pena Nieto.
Ông Carr nói nếu Guzman bị bắt lại chắc chắn sẽ có yêu cầu dẫn độ Guzman đến Hoa Kỳ.
Chắc chắn, việc dẫn độ sẽ giảm thiểu cơ may trốn thoát của Guzman. Mặt khác việc này không có lợi cho chính phủ Mexico. Nhiều nhà báo và một số chính trị gia từ lâu cho rằng băng đảng Sinaloa đã có mối quan hệ chặt chẽ với nhà nước Mexico trong một thỏa thuận kỳ lạ là chính phủ nới tay cho băng đảng này vì đã cung cấp những tin tức để tiêu diệt các băng đối thủ.”
Bộ Tài chánh Mỹ đã tuyên bố Guzman là tay buôn lậu ma túy có nhiều ảnh hưởng nhất trên thế giới. Ủy ban Tội phạm Chicago ngày Chủ Nhật nói vụ vượt ngục của Guzman sẽ đưa đến kết quả Guzman một lần nữa trở thành Kẻ thù Công cộng Số Một tại thành phố lớn thứ ba của Mỹ, nơi băng ma túy của Guzman từ lâu chiếm ngự việc buôn bán ma túy bất hợp pháp và chuyển hàng chục triệu đô la về Mexico.