Thương vụ bán vũ khí của chính phủ Mỹ cho Đài Loan thường bắt đầu bằng một yêu cầu thầm lặng từ Đài Bắc, vốn muốn có vũ khí mới để tự vệ trước Trung Quốc ngày càng mạnh hơn. Sau đó, Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ cân nhắc trong nhiều tháng hoặc nhiều hơn liệu có nên khuyến nghị thương vụ này với Quốc hội. Quá trình này không có ngày giờ cụ thể khiến Đài Loan mệt mỏi và Trung Quốc sẽ tức giận với bất kỳ thương vụ nào được chuẩn thuận.
Giờ đây, một trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ phụ trách châu Á đã có đề xuất chấm dứt chu kỳ hồi hộp và phẫn nộ này đối với việc bán vũ khí vốn đã diễn ra từ bốn thập niên. Một số nhà phân tích nói rằng chương trình mới đã sẵn sàng.
Washington sẽ xem Đài Loan như một đối tác bình thường trong cấu trúc an ninh, Trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng phụ trách Châu Á-Thái Bình Dương Randall Schriver nói tại một sự kiện của Quỹ Di sản hồi tháng Sáu. Điều này có nghĩa là việc bán vũ khí có thể trở nên thường xuyên hơn, loại bỏ sự hồi hộp của Đài Loan và Trung Quốc trong thời gian chờ đợi.
“Làm cho việc bán vũ khí trở nên thường xuyên có nghĩa là sẽ bán vũ khí cho Đài Loan khi cần, khi được phê chuẩn và đã sẵn sàng, không phải giữ chúng lại để bán cùng một lúc vào lúc được cho là ít có khả năng gây phẫn nộ cho Bắc Kinh hơn,” ông Sean King, phó chủ tịch hãng tư vấn chính trị Park Strategies ở New York nói.
“Nói cách khác, việc bán vũ khí của Mỹ cho Đài Loan sẽ không bị bắt làm con tin chính trị trước những thăng trầm liên tục trong quan hệ Mỹ-Trung,” ông phân tích.
Chu kỳ hồi hộp và giận dữ
Ngày 8/7, Washington đã phê duyệt gói vũ khí trị giá 2,2 tỷ USD – đây là trường hợp đơn lẻ mới nhất khiến Trung Quốc tức giận. Sau khi Bộ Ngoại giao nói với Quốc hội rằng họ muốn bán 108 xe tăng M1A2T Abrams và 250 tên lửa Stinger cho Đài Loan, các quan chức Trung Quốc yêu cầu hủy bỏ thương vụ này và nói rằng họ sẽ cắt đứt quan hệ với bất kỳ công ty nào có liên quan.
Bộ Ngoại giao Đài Loan hôm 9/7 nói rằng họ ‘hoan nghênh’ thương vụ 2,2 tỷ đô la, vốn đã bị treo lại kể từ khi Đài Loan đưa ra yêu cầu mua vũ khí hồi tháng 3. Nhưng chính quyền hòn đảo này cũng hy vọng rằng thỏa thuận này sẽ bao gồm các máy bay chiến đấu F-16 mới để thay thế phi đội già cỗi của họ hiện nay.
“Trong thời gian dài, cách xử lý việc bán vũ khí là một vấn đề đau đầu về chính trị dưới nhiều hình thức khác nhau trong nhiều năm dưới nhiều chính quyền Mỹ khác nhau,” ông Alexander Huang, giáo sư về chiến lược tại Đại học Tam Khang ở Đài Lona, cho biết.
Trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng Schriver có thể hy vọng sẽ xử lý các thương vụ vũ khí bất kể ‘thời điểm’ hay bất kỳ áp lực nào từ Trung Quốc, ông nói. Các thương vụ vào lúc này, ông nói thêm, được phê chuẩn ‘theo từng trường hợp’, một phần dựa trên mức độ phản ứng của Trung Quốc.
Quy chế mới cho Đài Loan?
Ông Schriver không nói rõ bằng cách nào Washington sẽ biến Đài Loan thành một khách hàng vũ khí bình thường hơn, nhưng các nhà phân tích dự báo nhiều hơn về những gì mà chính quyền Trump đã làm.
“Quan điểm cá nhân của tôi là việc bán vũ khí của Mỹ cho Đài Loan đã trở thành thông lệ, trong vòng 1 hoặc 2 năm qua,” ông David An, nghiên cứu viên cao cấp của Viện Đài Loan Toàn cầu có trụ sở tại Washington, nói.
Quy chế mới có nghĩa là chấp thuận hoặc từ chối từng yêu cầu mua vũ khí của Đài Loan dựa trên xem xét bản thân yêu cầu mua vũ khí đó trong vòng khoảng ba tháng, ông An nói. Các chính quyền Mỹ trước đây, ông nói, sẽ để các yêu cầu này gộp lại và sau đó phê duyệt tất cả chúng một lúc một hoặc hai lần một năm.