Nga có thể đồng ý cho sử dụng 300 tỷ đô la tài sản bị đóng băng ở châu Âu để tái thiết Ukraine nhưng sẽ nhấn mạnh rằng một phần số tiền này phải dành cho những vùng đất mà Nga đã chiếm của Ukraine, ba nguồn tin nói với Reuters.
Nga và Hoa Kỳ đã tổ chức các cuộc đàm phán trực tiếp đầu tiên về việc chấm dứt chiến tranh Ukraine vào ngày 18 tháng 2 tại Ả Rập Xê Út và cả Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin đều cho biết họ hy vọng sẽ sớm gặp nhau.
Sau khi ông Putin đưa quân vào Ukraine vào năm 2022, Hoa Kỳ và các đồng minh đã cấm các giao dịch với ngân hàng trung ương và bộ tài chính của Nga, chặn 300-350 tỷ đô la tài sản có chủ quyền của Nga, chủ yếu là trái phiếu chính phủ châu Âu, Hoa Kỳ và Anh được lưu giữ tại một kho lưu ký chứng khoán châu Âu.
Trong khi các cuộc thảo luận giữa Nga và Hoa Kỳ đang ở giai đoạn rất sớm, một ý tưởng đang được đưa ra ở Moscow là Nga có thể đề nghị sử dụng một phần lớn trữ lượng bị đóng băng để tái thiết Ukraine như một phần của thỏa thuận hòa bình có thể có, theo ba nguồn tin hiểu biết về vấn đề này.
Nhiều vùng ở miền đông Ukraine đã bị tàn phá bởi chiến tranh và hàng trăm nghìn binh lính thiệt mạng hoặc bị thương ở cả hai bên trong khi hàng triệu người Ukraine đã di tản đến các nước châu Âu hoặc Nga. Một năm trước, Ngân hàng Thế giới ước tính việc tái thiết và phục hồi sẽ tốn 486 tỷ đô la.
Các nguồn tin đã nói chuyện với Reuters với điều kiện giấu tên do tính nhạy cảm của các cuộc thảo luận và vì các cuộc thảo luận chỉ là sơ bộ. Điện Kremlin từ chối bình luận.
Ý tưởng rằng Nga có thể đồng ý sử dụng số tiền bị đóng băng để giúp tái thiết Ukraine chưa từng được đưa ra trước đây và có thể cung cấp cái nhìn sâu sắc về những gì Nga sẵn sàng thỏa hiệp khi Moscow và Washington tìm cách chấm dứt chiến tranh, vào thời điểm ông Trump đang thúc đẩy cho Mỹ tiếp cận khoáng sản của Ukraine để đền đáp sự hỗ trợ của Washington.
Những yêu cầu chính của Nga nhằm chấm dứt giao tranh bao gồm việc rút quân đội Kyiv khỏi các vùng lãnh thổ Ukraine đã bị Nga chiếm giữ và Ukraine phải chấm dứt tham vọng gia nhập NATO. Ukraine yêu cầu Nga phải rút khỏi lãnh thổ Ukraine và muốn phương Tây đảm bảo an ninh. Chính quyền Trump nói Ukraine có những mục tiêu “ảo tưởng” và không thực tế.
Reuters không thể xác định liệu ý tưởng sử dụng các khoản tiền bị đóng băng có được thảo luận giữa Nga và các đối tác Hoa Kỳ trong cuộc họp ở Ả Rập Xê-Út hay không.
Nhóm G7 tuyên bố vào năm 2023 rằng các quỹ có chủ quyền của Nga sẽ vẫn bị đóng băng cho đến khi Nga trả tiền cho thiệt hại mà họ gây ra ở Ukraine. Ông Trump đã nói rằng ông muốn Nga quay trở lại G7, một nhóm các quốc gia giàu có.
Thống đốc Ngân hàng Trung ương Nga Elvira Nabiullina hôm 20/2 nói rằng ngân hàng không tham gia bất kỳ cuộc đàm phán nào về việc dỡ bỏ lệnh trừng phạt hoặc giải phóng dự trữ của Nga.
Trước đây, Nga đã nói rằng kế hoạch sử dụng các khoản tiền ở Ukraine là hành vi ăn cướp.
Bộ Ngoại giao Ukraine và Toà Bạch Ốc không trả lời các yêu cầu bình luận. Văn phòng Ngoại giao Anh từ chối bình luận.
“Không có gì về Ukraine và EU có thể được quyết định mà không có Ukraine và EU”, bà Anitta Hipper, phát ngôn viên Ủy ban châu Âu nói. Bà cho biết EU và các quốc gia thành viên đang giúp Ukraine củng cố vị thế của mình trước bất kỳ cuộc đàm phán nào, bao gồm cả một vòng chế tài mới đối với Nga.
Nhà phân tích chính của Renaissance Capital, Oleg Kouzmin, nói sự khác biệt giữa Hoa Kỳ và châu Âu, nơi kiểm soát hầu hết các tài sản, sẽ làm phức tạp thêm việc dỡ bỏ lệnh đóng băng.
“Điều này đòi hỏi phía châu Âu phải hoàn toàn ủng hộ lập trường hiện tại của Hoa Kỳ nhằm đối thoại với Nga”, ông Kouzmin cho biết, gọi kịch bản như vậy là “rất lạc quan”.
Chia hai phần ba?
Tài sản có chủ quyền bị đóng băng của Nga đã là chủ đề tranh luận gay gắt ở phương Tây với một số đề nghị về cơ bản sẽ được trao cho Ukraine thông qua một “khoản vay tái nhập” phức tạp.
Một nguồn tin biết về các cuộc thảo luận ở Moscow cho biết Nga có thể chấp nhận cho hai phần ba khoản vừa kể dành cho việc khôi phục Ukraine theo một thỏa thuận hòa bình, với điều kiện phải có các đảm bảo về trách nhiệm giải trình.
Phần còn lại có thể được chuyển đến các vùng lãnh thổ do Nga kiểm soát ở miền đông Ukraine mà Nga hiện coi là một phần lãnh thổ của mình, nguồn tin cho biết.
Một nguồn tin khác hiểu biết về các cuộc thảo luận nói Moscow sẽ đồng ý sử dụng số tiền này để tái thiết Ukraine nhưng vẫn còn quá sớm để nói về khả năng phân chia. Hai nguồn tin nhấn mạnh rằng điều quan trọng là phải thảo luận về các công ty nào sẽ nhận được hợp đồng tái thiết trong tương lai.
Một nguồn tin khác, gần gũi với Điện Kremlin nhưng không trực tiếp tham gia vào các cuộc thảo luận, cho biết Nga vẫn sẽ yêu cầu dỡ bỏ lệnh đóng băng tài sản như một phần của việc nới lỏng dần dần các chế tài.
Một số quan chức phương Tây, đặc biệt là trong chính phủ Đức và Ngân hàng Trung ương Châu Âu, đã miễn cưỡng tịch thu dự trữ quốc gia, cảnh báo rằng động thái như vậy có thể phải đối mặt với những thách thức pháp lý và làm suy yếu đồng euro như một loại tiền tệ dự trữ.
Các quan chức Nga đã nhiều lần cảnh báo rằng việc tịch thu tài sản của nhà nước đi ngược lại các nguyên tắc của thị trường tự do, phá hủy an ninh ngân hàng và làm xói mòn niềm tin vào các loại tiền tệ dự trữ. Để trả đũa, Nga đã soạn thảo luật tịch thu tiền từ các công ty và nhà đầu tư từ các quốc gia bị xem là không thân thiện, những quốc gia đã áp dụng chế tài với Nga. Dự luật này vẫn chưa được bỏ phiếu tại Hạ viện Duma Quốc gia Nga.
Đóng băng
Vào thời điểm tài sản bị đóng băng, ngân hàng trung ương Nga cho biết họ nắm giữ khoảng 207 tỷ tài sản bằng đồng euro, 67 tỷ tài sản bằng đô la Mỹ và 37 tỷ tài sản bằng bảng Anh.
Ngân hàng này cũng nắm giữ 36 tỷ yên Nhật, 19 tỷ đô la Canada, 6 tỷ đô la Úc và 1,8 tỷ đô la Singapore. Ngân hàng cũng nắm giữ đồng Franc Thụy Sĩ trị giá khoảng 1 tỷ đô la.
Nga báo cáo tổng dự trữ vàng và ngoại hối của mình là khoảng 627 tỷ đô la, bao gồm cả các quỹ bị đóng băng. Giá trị tài sản bị đóng băng của Nga dao động theo giá trái phiếu và biến động tiền tệ.
Các khoản trái phiếu lớn nhất mà ngân hàng nắm giữ là trái phiếu có chủ quyền của Trung Quốc, Đức, Pháp, Anh, Áo và Canada. Dự trữ vàng của Nga được lưu giữ tại Nga.
Khoảng 159 tỷ euro tài sản được quản lý bởi Ngân hàng thanh toán bù trừ Euroclear của Bỉ tính đến đầu năm ngoái, Euroclear cho biết.
Trong khi việc đóng băng các quỹ khiến Moscow tức giận, một số người theo chủ nghĩa hiếu chiến thẳng thắn nhất của Nga trước đây đã thừa nhận rằng cuối cùng Nga có thể quay lưng với các khoản dự trữ bị đóng băng, với điều kiện các vùng lãnh thổ được kiểm soát vẫn nằm trong lãnh thổ Nga.
“Tôi đề nghị một giải pháp. Trả số tiền này để mua các vùng lãnh thổ đó, những vùng đất muốn ở lại với chúng tôi”, bà Margarita Simonyan, người đứng đầu đài truyền hình nhà nước Nga RT, nói vào năm 2023.
Các vùng lãnh thổ do Nga kiểm soát ở Ukraine chiếm khoảng 1% tổng sản phẩm quốc nội của Nga, nhưng một số nhà kinh tế tin rằng phần này có thể tăng nhanh nếu các vùng lãnh thổ đó vẫn thuộc về Nga khi chiến tranh kết thúc. Các khu vực này hiện cung cấp khoảng 5% sản lượng ngũ cốc của Nga.