Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump hôm thứ Tư đã ký một sắc lệnh mà theo lời ông là để "trấn áp các thành phố che chở di dân bất hợp pháp" bằng cách không tháo khoán tiền tài trợ của liên bang.
Các thành phố che chở di dân đến lánh nạn được gọi ngắn gọn là “thành phố lánh nạn”, hạn chế những sự hỗ trợ dành cho nhà chức trách liên bang đang tìm cách bắt giữ và trục xuất người nhập cư không có giấy tờ hợp lệ. 40 thành phố và 364 quận hạt trên khắp nước Mỹ đã tuyên bố sẽ là những nơi che chở cho di dân lánh nạn.
Phát ngôn viên của Tòa Bạch Ốc Sean Spicer nhấn mạnh chính quyền liên bang sẽ thi hành pháp luật một cách “không nương tay”.
Ông Spicer nói:
"Chúng tôi sẽ tước đi tiền tài trợ của liên bang đối với các tiểu bang và thành phố chứa chấp người nhập cư bất hợp pháp... Người dân Mỹ tuyệt đối sẽ không bị buộc phải trợ cấp thái độ coi thường luật pháp này".
Ông Trần Công Thức, cựu Chủ tịch Cộng đồng Việt Nam Quốc gia Tampa Bay, bang Florida, nói:
"Ông Trump đã làm đúng khi trừng phạt những thành phố đã thách thức luật pháp liên bang. Ông Trump đã ký các sắc lệnh hành pháp nhằm vào những người nhập cư bất hợp pháp, những người làm hại xã hội của chúng ta, tôi hoàn toàn ủng hộ ông. Tôi ủng hộ ông trừng phạt các thành phố lánh nạn vi phạm pháp luật là những thành phố đã từ chối trục xuất những người vi phạm luật pháp Hoa Kỳ, những người nhập cư bất hợp pháp ở Mỹ".
Các khoản tài trợ của liên bang là trợ cấp kinh tế của Mỹ trích ra từ tổng thu nhập quốc gia, và được dùng để chi trả các dịch vụ khác nhau, như các trung tâm cộng đồng, trạm y tế và nhà ở cho người có thu nhập thấp. Tính riêng rẽ, từng thành phố một có thể mất hàng triệu đôla tiền trợ cấp của liên bang. Trong số các thành phố che chở di dân có các thành phố lớn nhất nước Mỹ, nhiều thành phố nằm trong các tiểu bang nơi ông Trump đã dành được thắng lợi trong cuộc bầu cử tháng 11.
Tổng chưởng lý bang New York Eric Schneiderman.
Nhưng Tổng chưởng lý bang New York Eric Schneiderman nói ông Trump không có quyền hiến định để cắt nguồn tài trợ cho các ‘thành phố lánh nạn’.
Ít nhất 12 thành phố, kể cả thành phố New York thuộc bang New York đã tuyên bố là nơi an toàn cho những người nhập cư bất hợp pháp.
Phát biểu hôm thứ Tư ông Schneiderman nói:
"Bất kỳ nỗ lực nào nhằm hăm doạ các chính quyền địa phương từ bỏ các chính sách đã chứng minh là giúp giữ an toàn cho các thành phố của chúng ta, đều vi hiến, không những vi hiến mà còn đe dọa sự an toàn của các công dân của chúng ta. Tôi kêu gọi Tổng thống Trump thu hồi sắc lệnh ngay lập tức. Nếu ông không làm như vậy, tôi sẽ làm mọi việc trong khả năng của mình để chống lại sắc lệnh đó".
Bà Lý Trí Anh, cựu thuyền nhân, ở Nam California, nói: "Điều này thật là quá đáng vì người được giúp đỡ thật là rất khổ sở, một số trong số họ đang trong tình trạng sức khỏe kém. Việc này nếu được thực hiện, làm sao họ có thể tồn tại được? Trên thực tế, hầu hết những người này đều là phụ nữ, có người đau ốm và người già cả, vì vậy nếu ông Trump trấn áp những thành phố che chở họ, họ sẽ phải chịu gian khổ quá nhiều".
Một luật sư di trú hàng đầu của Mỹ nói chỉ có Quốc hội mới có quyền cắt giảm ngân quỹ liên bang dành cho các thành phố ở Hoa Kỳ.
Các nhà hoạt động hô khẩu hiệu bảo vệ di dân.
Bà Paromita Shah, phó giám đốc Dự án Di trú Quốc gia thuộc Hội Luật sư Quốc gia, nói "Tổng thống Trump không thể lấy đi các quỹ trợ cấp" mà Tổng thống chỉ có quyền sắp xếp lại và cấp tài trợ theo ưu tiên của chính phủ.
Bà giải thích rõ hơn như sau:
"Tôi nghĩ ông Trump cùng lúc muốn nói rằng ông ấy có thể chuyển hướng các quỹ trợ cấp. Cho nên nếu ông ấy đe dọa sẽ lấy đi các ngân quỹ trợ cấp đó, thì có sự phân biệt giữa việc thay đổi cách sử dụng các quỹ. Theo tôi, chúng ta nên chờ xem ông ấy làm việc đó như thế nào".
Bà Shah nói thêm rằng sẽ "thú vị" để theo dõi Tổng thống Trump tìm cách lật ngược các quyết định của Quốc hội. Bà nói nếu làm như vậy thì lập trường của ông Trump "không có cơ sở vững chắc".
Một quan điểm khác cho rằng là không có định nghĩa pháp lý về thế nào là một ‘thành phố lánh nạn’, nó không phải là một pháp nhân. Theo luật sư di trú Mark Shmueli ở Washington, điều này có nghĩa là các thành phố che chở di dân không vi phạm pháp luật liên bang và không thể bị chính quyền ông Trump trừng phạt.