Lần gặp trước của các lãnh đạo bảy nền kinh tế giàu nhất thế giới, tại hội nghị thượng đỉnh G7 ở Hiroshima, Nhật Bản, năm 2023, họ lên án các mối đe dọa an ninh kinh tế ngày càng gia tăng của Trung Quốc và thề sẽ hỗ trợ Ukraine chống lại cuộc xâm lược của Nga tới cùng.
Tuần này tại Apulia, Ý, Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden muốn nhóm kiềm chế hai đối thủ đó trong khi tiếp tục giải quyết các thách thức chung toàn cầu, bao gồm tài trợ cơ sở hạ tầng và AI, hay trí tuệ nhân tạo.
Tuy nhiên, sự chuyển hướng sang cánh hữu của bối cảnh chính trị châu Âu sau cuộc bầu cử nghị viện EU có thể làm phức tạp thêm kế hoạch của ông.
Mỹ đang hướng tới việc G7 nhất trí về một mặt trận thống nhất chống lại tình trạng dư thừa năng suất của Trung Quốc, khi sản xuất hàng hóa vượt quá nhu cầu, về các công nghệ xanh quan trọng và cơ chế sử dụng tài sản bị đóng băng của Nga để hỗ trợ các nỗ lực chiến tranh của Ukraine, một nguồn tin quen thuộc với kế hoạch của ông Biden nói với VOA.
Về Nga, ông Biden đang thúc đẩy kế hoạch cấp trước cho Kyiv hàng chục tỷ đô la, sử dụng tiền lãi từ khoảng 280 tỷ đô la tài sản của Nga bị phong tỏa tại các tổ chức tài chính phương Tây.
Nhiều tuần sau khi công bố mức thuế quan mới đối với xe điện của Trung Quốc và các ngành công nghiệp chiến lược khác, ông Biden cũng muốn các nhà lãnh đạo đối đầu với hành vi của Bắc Kinh là tràn ngập thị trường toàn cầu bằng hàng xuất khẩu giá rẻ trong các ngành đó.
Nhiều công việc vẫn cần phải được thực hiện trên cả hai mặt trận và các quan chức đang nỗ lực thống nhất về thông cáo chung cuối cùng trước khi hội nghị thượng đỉnh kết thúc.
Thay đổi bối cảnh chính trị ở châu Âu
Với việc các đảng cực hữu giành được sự ủng hộ trong cuộc bầu cử Nghị viện châu Âu cuối tuần qua, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và Thủ tướng Đức Olaf Scholz đã bị suy yếu, trong khi Thủ tướng Ý Giorgia Meloni, chủ nhà G7, củng cố quyền lực của mình.
Phe cực hữu châu Âu có quan điểm khác nhau về Trung Quốc và Nga, tạo thêm một lớp bất ổn nữa cho lập trường của G7. Một yếu tố quan trọng: liệu bà Ursula von der Leyen có thể giữ chức Chủ tịch Ủy ban Châu Âu thêm 5 năm nữa hay không.
Bà Liana Fix, một thành viên về Châu Âu tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại, nói: “Nếu bà von der Leyen vẫn là ứng cử viên tiềm năng, chúng ta có thể mong đợi sự tiếp tục trong chương trình nghị sự của G7 - bà ấy đã nghiêng về Ukraine và Trung Quốc”.
Dù bà von der Leyen đang ở thế mạnh, nhiệm kỳ thứ hai của bà không được đảm bảo. Bà Fix nói với VOA rằng cuộc bầu cử quốc hội Pháp diễn ra sớm vào cuối tháng 6, như ông Macron tuyên bố hôm 9/6 sau khi đảng của ông thất bại trong cuộc bầu cử quốc hội, có thể là yếu tố không thể đoán trước được. Với triển vọng về một chính phủ cực hữu, ông Macron có thể sẽ do dự khi xác nhận bà von der Leyen chỉ vài ngày trước cuộc bầu cử Pháp.
Sự trả đũa của Nga
Moscow coi việc các tổ chức tài chính phương Tây đóng băng tài sản của mình sau cuộc xâm lược Ukraine năm 2022 là hành vi trộm cắp. Họ đã đe dọa trả đũa nếu G7 đồng ý áp dụng kế hoạch do ông Biden thúc đẩy.
Kế hoạch này sẽ cung cấp cho Kyiv khoản vay lên tới 50 tỷ đô la, khoản vay này sẽ được trả lại cho các đồng minh phương Tây bằng tiền lãi kiếm được từ tài sản của Nga, ước tính khoảng 3 tỷ đô la một năm hoặc hơn.
Đó là một kế hoạch tích cực hơn so với kế hoạch mà EU đã đồng ý vào tháng 5, kế hoạch này sẽ mang lại cho Ukraine thu nhập từ tiền lãi được tạo ra hàng năm. Nó cũng rủi ro hơn - không có gì đảm bảo rằng tài sản của Nga sẽ bất động trong thời gian cần thiết để trả khoản vay. Theo quy định của EU, chế tài đóng băng các quỹ phải được 27 quốc gia thành viên của khối nhất trí gia hạn sáu tháng một lần.
Sự thúc đẩy này diễn ra khi các lực lượng của Moscow đạt được những tiến bộ chiến lược trên chiến trường, và trong bối cảnh những người đóng thuế ở Mỹ và châu Âu ngày càng mệt mỏi về tài trợ cho chiến tranh. Một thỏa thuận sẽ là một tín hiệu quan trọng của sự đoàn kết xuyên Đại Tây Dương chống lại Nga trước hội nghị thượng đỉnh NATO ở Washington vào tháng tới và mang lại một biện pháp dễ chịu khi Kyiv phải đối mặt với viễn cảnh bối cảnh chính trị đang thay đổi ở Mỹ và châu Âu.
Bà Armida van Rij, giám đốc chương trình châu Âu tại Chatham House, nói với VOA rằng triển vọng có nhiều chính trị gia theo chủ nghĩa dân túy, thân thiện với ông Putin hơn, lên nắm quyền ở châu Âu có thể giúp tăng thêm sự ủng hộ cho kế hoạch cho vay của ông Biden đối với Ukraine.
Lo ngại về tình trạng sản xuất dư thừa của Trung Quốc
Ông Desmond Lachman, một thành viên cấp cao tại Viện Doanh nghiệp Mỹ, nói: “Không nghi ngờ gì rằng Mỹ và châu Âu có chung mối lo ngại rằng Trung Quốc đang cố gắng xuất khẩu để giải quyết vấn đề dư thừa công suất công nghiệp trong nước”.
Các bộ trưởng tài chính G7 đã nhấn mạnh việc Bắc Kinh “sử dụng toàn diện các chính sách và thực tiễn phi thị trường” và cho biết họ sẽ xem xét “các bước để đảm bảo một sân chơi bình đẳng, phù hợp với các nguyên tắc của Tổ chức Thương mại Thế giới.”
Ông Lachman nói với VOA: “Chủ nghĩa dân tộc kinh tế lớn hơn của ông Trump đã buộc ông Biden phải theo chủ nghĩa bảo hộ nhiều hơn”, sự trỗi dậy của các đảng cánh hữu ở châu Âu có thể khiến việc giải quyết tình trạng dư thừa năng lực của Trung Quốc trở nên cấp bách hơn.
Tuy nhiên, vẫn chưa rõ liệu G7 có thể đồng ý về cách thức thực hiện điều đó hay không. Các thành viên EU coi Trung Quốc là thị trường xuất khẩu lớn, đặc biệt là Đức và Pháp, đang lo lắng tránh một cuộc chiến thương mại.
Ủy ban Châu Âu dự kiến sẽ sớm công bố mức thuế dự kiến đối với xe điện Trung Quốc. Hành động này có thể dẫn đến sự trả đũa từ Bắc Kinh, nước cáo buộc phương Tây thổi phồng những tuyên bố về dư thừa công suất nhằm làm giảm lợi thế cạnh tranh của Trung Quốc.
AI, di cư và phát triển quốc tế
Thủ tướng Ý Meloni đã coi AI là ưu tiên hàng đầu trong nhiệm kỳ chủ tịch G7 của mình và đã mời Đức Thánh Cha Phanxicô tham dự một phiên họp đặc biệt để nêu bật Lời kêu gọi của Rome về Đạo đức AI. Sáng kiến này kêu gọi các chính phủ và công ty tuân theo sáu nguyên tắc đạo đức đối với AI: minh bạch, hòa nhập, trách nhiệm, công bằng, độ tin cậy cũng như bảo mật và quyền riêng tư.
Các nhà lãnh đạo sẽ thảo luận về cách AI tác động đến lao động, phát triển bền vững, chính sách đối ngoại, thông tin xuyên tạc và can thiệp bầu cử.
Quan hệ đối tác chiến lược với châu Phi để hạn chế di cư sang châu Âu là một chủ đề quan trọng khác trong nhiệm kỳ chủ tịch G7 của Thủ tướng Ý. Vào tháng 1, Thủ tướng Ý đã đưa ra “Kế hoạch Mattei”, một sáng kiến đầu tư quốc tế nhằm thúc đẩy sự phát triển ở lục địa này, phù hợp với Quan hệ đối tác đầu tư và cơ sở hạ tầng toàn cầu của G7, còn được gọi là PGI.
PGI đã được ra mắt tại hội nghị thượng đỉnh G7 2021 với tên gọi “Xây dựng lại thế giới tốt đẹp hơn”, lặp lại chương trình nghị sự trong nước của chính quyền Biden. Mục tiêu là huy động 600 tỷ đô la tài trợ cơ sở hạ tầng tư nhân vào năm 2027 như một giải pháp thay thế cho sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc vốn đã làm tăng ảnh hưởng chính trị của Bắc Kinh ở các nước đang phát triển.
PGI hiện đang tập trung phát triển các hành lang kinh tế, bao gồm Hành lang Lobito nối Cộng hòa Dân chủ Congo, Zambia và Angola, và Hành lang Luzon ở Philippines.
Sau nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên hiệp quốc về lệnh ngừng bắn giữa Israel và Hamas, G7 cũng dự kiến sẽ một lần nữa lên tiếng ủng hộ các cuộc đàm phán hòa bình ở Gaza.
Tổng thống Mỹ dự kiến sẽ đến Ý vào ngày 12/6, một ngày sau khi con trai ông là Hunter Biden bị kết tội liên bang về tội sở hữu súng vào năm 2018 trong khi bị cáo buộc nghiện ma túy.