Trung Quốc và Nga hôm 14/3 đã cùng với Iran trong một tuyên bố chung kêu gọi Mỹ chấm dứt các lệnh trừng phạt đối với Iran vì chương trình hạt nhân của nước này và khởi động lại các cuộc đàm phán đa phương dựa trên nguyên tắc tôn trọng lẫn nhau.
Tuyên bố chung, được đăng trên trang tin của Bộ Ngoại giao Trung Quốc, được đưa ra sau cuộc họp tại Bắc Kinh giữa Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Mã Triều Húc, Thứ trưởng Ngoại giao Nga Ryabkov Sergey Alexeevich và Thứ trưởng Ngoại giao Iran Kazem Gharibabadi, sau khi Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump trước đó cho biết ông đã viết thư cho nhà lãnh đạo tối cao của Iran nhằm thúc đẩy nối lại các cuộc đàm phán hạt nhân và cảnh báo về khả năng hành động quân sự nếu Tehran từ chối.
Bộ Ngoại giao Iran cho biết hôm 13/3 rằng Iran sẽ “đánh giá kỹ lưỡng” trước khi trả lời bức thư của Tổng thống Mỹ.
Bức thư của ông Trump đã được gửi đến nhà lãnh đạo tối cao của Iran Ali Khamenei qua một nhà ngoại giao cấp cao của Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất. Ông Khamenei hôm 12/3 nói rằng lời mời đàm phán của Hoa Kỳ nhằm mục đích “lừa dối” dư luận thế giới bằng cách miêu tả Hoa Kỳ sẵn sàng đàm phán còn Iran thì không muốn, theo The New Arab.
Trong tuyên bố chung hôm 14/3, Trung Quốc, Nga và Iran nói việc tham gia chính trị và ngoại giao cũng như đối thoại phải “dựa trên nguyên tắc tôn trọng lẫn nhau” và vẫn là lựa chọn khả thi và thực tế duy nhất trong vấn đề này.
“Ba quốc gia nhấn mạnh rằng các bên liên quan nên cam kết giải quyết nguyên nhân gốc rễ của tình hình hiện tại và từ bỏ lệnh trừng phạt, áp lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực”, tuyên bố nêu.
Iran từ trước tới nay luôn khẳng định chương trình hạt nhân của họ là vì mục đích hòa bình.
Năm 2015, Iran đã đồng ý hạn chế chương trình hạt nhân của mình để đổi lấy việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt quốc tế trong một thỏa thuận với Hoa Kỳ, Nga, Trung Quốc, Anh, Pháp và Đức. Nhưng ông Trump trong nhiệm kỳ đầu đã rút Mỹ ra khỏi thỏa thuận vào năm 2018.
Theo thỏa thuận hạt nhân năm 2015, Iran chỉ được phép làm giàu uranium lên đến độ tinh khiết 3,67% và duy trì kho dự trữ uranium là 300 kg. Tuy nhiên, báo cáo gần đây nhất của Cơ quan Nguyên tử năng Quốc tế về chương trình của Iran cho biết kho dự trữ của nước này là 8.294 kg và Iran đã làm giàu một phần nhỏ trong số đó lên độ tinh khiết 60%, theo AP.
Các quốc gia hiện đang phải đối mặt với áp lực tìm giải pháp ngoại giao để quản lý chương trình hạt nhân của Iran, hoặc kích hoạt lệnh trừng phạt trở lại của Liên Hiệp Quốc, khi thời hạn quan trọng của thỏa thuận hạt nhân Iran năm 2015 đang đến gần.
Các quan chức Trung Quốc đã nhiều lần lên tiếng phản đối lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ đối với Iran và chỉ trích chiến dịch “gây sức ép tối đa” của chính quyền Trump nhằm ngăn chặn quốc gia Trung Đông này phát triển vũ khí hạt nhân, theo CNN.
Tuyên bố chung của Trung Quốc, Nga, Iran hôm 14/3 kêu gọi các bên liên quan “kiềm chế mọi hành động có thể làm leo thang tình hình, nhằm tạo ra bầu không khí và điều kiện thuận lợi cho các nỗ lực ngoại giao”.
Trước đó, hôm 11/3, Reuters dẫn lại thông tin từ truyền thông nhà nước Iran cho biết Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian tuyên bố ông sẽ không đàm phán với Mỹ trong khi bị đe dọa, và nói với Tổng thống Donald Trump rằng ông “cứ làm bất cứ điều gì ông muốn đi”.
Iran càng tức giận hơn sau khi 6 trong số 15 thành viên của Hội đồng Bảo an LHQ, bao gồm Hoa Kỳ, Pháp, Hy Lạp, Panama, Hàn Quốc và Anh, đã tổ chức một cuộc họp kín trong tuần này để thảo luận về chương trình hạt nhân của mình. Tehran nói cuộc họp là “lạm dụng” Hội đồng Bảo an LHQ, vẫn theo Reuters.
Tuy nhiên, hãng tin Anh dẫn lời các quan chức Iran cho biết bất chấp những lời lẽ thách thức của Tehran, việc hợp tác với Mỹ để đạt được một thỏa thuận hạt nhân có thể là lựa chọn thực tế cho Iran, khi các lệnh trừng phạt tàn khốc đang đè nặng lên nền kinh tế nước này và gây ra tình trạng bất ổn trong công chúng.