Hôm thứ Ba 9/5, Trung Quốc trục xuất một nhà ngoại giao Canada ở Thượng Hải trong một động thái ăn miếng trả miếng sau khi Ottawa yêu cầu một nhà ngoại giao Trung Quốc phải rời khỏi Toronto, những sự việc này làm leo thang quan hệ căng thẳng trong bối cảnh có những lo ngại về ảnh hưởng của Trung Quốc ở Canada.
Canada đã trục xuất nhà ngoại giao Trung Quốc Zhao Wei hôm 8/5 sau khi một bản báo cáo tình báo đưa ra cáo buộc là ông này cố nhắm mục tiêu vào một nhà lập pháp Canada, người đã chỉ trích cách Trung Quốc đối xử với người thiểu số Duy Ngô Nhĩ theo Hồi giáo.
“Chúng tôi sẽ không dung thứ cho bất kỳ hình thức can thiệp nào của nước ngoài”, Ngoại trưởng Canada Melanie Joly phát biểu hôm 8/5.
Đáp lại "những hành động vô lý" của Canada, theo cách dùng từ của Bắc Kinh, Trung Quốc yêu cầu Jennifer Lynn Lalonde, lãnh sự của lãnh sự quán Canada tại Thượng Hải, rời khỏi Trung Quốc trước ngày 13/5, Bộ Ngoại giao Trung Quốc nói trong một tuyên bố.
Bộ Ngoại giao Trung Quốc nói thêm rằng Trung Quốc bảo lưu quyền đáp trả thêm nữa.
Cục Tình báo An ninh Canada (CSIS) đưa ra một báo cáo hồi năm 2021 về ảnh hưởng của Trung Quốc ở Canada, trong đó chứa đựng thông tin về các mối đe dọa tiềm tàng đối với Nghị sĩ đảng Bảo thủ Michael Chong và gia đình ông.
Chi tiết trong bản báo cáo của CSIS được công bố hôm 1/5, khi tờ Globe and Mail của Canada đưa tin là Trung Quốc tìm cách thu thập thông tin về Chong và gia đình ông ở Trung Quốc có lẽ nhắm mục đích lấy ông ra "làm tấm gương tày liếp" và ngăn chặn những người khác có quan điểm chống chính phủ Trung Quốc.
Trung Quốc lâu nay nói chưa bao giờ can thiệp vào công việc nội bộ của Canada và không có lợi ích gì khi làm như vậy. Tổng lãnh sự quán Trung Quốc ở Toronto cho rằng báo cáo nói về Chong "không có cơ sở thực tế và hoàn toàn vô căn cứ".
Báo Globe, trích dẫn một nguồn tin giấu tên trong ngành an ninh quốc gia, cho biết Zhao đã tham gia công việc thu thập thông tin về Chong, là người mà vào năm 2021 đã giới thiệu và vận động thành công để thông qua nghị quyết tuyên bố rằng việc Trung Quốc đối xử với người thiểu số Hồi giáo Duy Ngô Nhĩ chính là hành động diệt chủng.
Chong nói rằng ông "hết sức thất vọng" khi biết về mối đe dọa tiềm tàng đối với gia đình ông ở Hong Kong qua thông tin của một tờ báo và chỉ trích chính phủ của Thủ tướng Trudeau vì đã không hành động. Ông liên tục kêu gọi hãy trục xuất Zhao kể từ khi tờ Globe đưa tin.
Ông Trudeau cho hay ông biết về báo cáo tình báo từ bản tin của tờ báo và hôm 3/5 ông quy trách nhiệm cho cục tình báo vì đã không chuyển báo cáo cho ông vào thời điểm đó.
Cục này hiện đã được chỉ đạo phải chuyển ngay thông tin về các mối đe dọa đối với các nghị sĩ và gia đình họ.
(Reuters)