Không ai biết Iran có thể tấn công nơi nào để trả đũa vụ Mỹ hạ sát một tướng lãnh cao cấp của Iran hôm 3/1 trong cuộc oanh kích bằng máy bay không người lái. Ít người cho rằng Tehran sẽ không trả đũa, và có nhiều mục tiêu mà các tổ chức được Iran ủng hộ tại Iraq, Syria, Libăng và Yemen có thể nhắm vào, các nhà phân tích cảnh báo.
Các đồng minh của Mỹ, một số than phiền là không được báo trước về kế hoạch tiêu diệt tướng Qassem Soleimani, đang soạn thảo kế hoạch dự phòng để đối phó với tình hình. Tổng thống Donald Trump cảnh báo Hoa Kỳ sẽ tấn công Iran “rất nhanh và rất mạnh” nếu nước này có những hành động trả đũa. Ông Trump cho hay Ngũ Giác Đài đã xác định 52 mục tiêu tại Iran trong đó một số địa điểm văn hóa “cấp cao”.
Các chỉ huy quân sự Anh đang cố vấn cho phủ Thủ tướng cứu xét việc điều động thêm binh sĩ để tăng cường an ninh cho 400 binh sĩ đã có mặt tại Iraq, và hơn 1.000 binh sĩ trú đóng tại vùng Vịnh.
Cho đến nay lời cố vấn này đã bị Thủ tướng Boris Johnson bác bỏ, thay vào đó, ông ra lệnh cung cấp vũ khí nặng cho binh sĩ Anh tại Iran và chuyển nhiệm vụ của họ từ huấn luyện lực lượng địa phương sang bảo vệ các nhà ngoại giao Anh trước những cuộc tấn công trả thù của Iran sau vụ hạ sát tướng Soleimani là người bị Washington và London xem như là chỉ huy khủng bố.
London lo ngại là những lực lượng thân Iran có thể tấn công tòa đại sứ Anh tại Baghdad để giết hay bắt cóc công dân Anh.
Bộ trưởng Quốc phòng Anh Ben Wallace, ngày 5/1 ra lệnh cho hai chiến hạm Hải quân Hoàng Gia tại vùng Vịnh bắt đầu “ hộ tống chặt chẽ” các tàu dầu giữa những lo ngại là Iran có thể chặn bắt hay đánh đắm tàu của phương Tây. “Chúng ta có kế hoạch A và kế hoạch B và một ‘kế hoạch đột phá”, nếu những việc này xảy ra. Các lực lượng của chúng ta trong vùng được lệnh trở nên những lực lượng bảo vệ,” một giới chức cao cấp Anh nói.
Pháp và Hà Lan đã theo gương Hoa Kỳ và ra lệnh cho công dân rời khỏi Iraq, nơi một rocket rơi xuống gần tòa đại sứ Mỹ tại Baghdad hôm 4/1. Ở những cấp độ khác nhau, các đồng minh châu Âu của Washington bày tỏ bất bình đối với cuộc tấn công giết chết Soleimani trong khi công nhận ông này trực tiếp liên hệ với những hoạt động khủng bố. Ngoại trưởng Mỹ Pompeo ngày 4/1 nói Anh và các đồng minh “không giúp được nhiều như tôi mong muốn.” Ông nói thêm “Người Anh, người Pháp, người Đức tất cả cần phải hiểu là chúng tôi cũng cứu được nhiều sinh mạng tại châu Âu.”
Các cấp chỉ huy Israel đang thắt chặt việc phòng thủ và chuẩn bị cho việc Hezbollah trả đũa vụ sát hại Soleimani, người chỉ huy của Iran trong vùng và là người đứng đầu lực lượng Quds tinh nhuệ của Iran.
Những mối đe dọa từ Hezbollah
Một giới chức Hezbollah người Libăng ngày 4/1 nói đáp trả của “trục kháng chiến”được Iran hỗ trợ sẽ mạnh mẽ. Đe dọa của ông phản ánh lời lẽ của lãnh tụ tối cao Iran Ali Khamenei là Tehran sẽ phản ứng bằng “sự trả thù tàn khốc” về việc ông Soleimani bị hạ sát.
Hầu hết các nhà phân tích nghi ngờ việc Iran sẽ sử dụng ý kiến của Soleimani và nhắm vào các mục tiêu của Hoa Kỳ tại Trung Đông và Afghanistan, nơi Iran đang tôn trọng sự hợp tác cơ hội với Taliban. Soleimani là người chuyên tận dụng các lực lượng được Iran hậu thuẫn trong vùng và muốn tăng số thương vong của binh sĩ Mỹ tại Trung Đông nhằm làm cạn kiệt quyết tâm chiến đấu của Hoa Kỳ.
Tướng Gholamali Abuhamzeh, chỉ huy Vệ binh Cách mạng Iran tại tỉnh Kerman, miền nam Iran, quê nhà của Soleimani, nêu lên khả năng tái tục cuộc cuộc tấn công vào các tàu dầu tại Eo biển Hormuz.
Tuy nhiên, như những lực lượng bán quân sự trong vùng sẵn sàng trả thù, ông vẽ ra một bức tranh ảm đạm về những cuộc trả đũa trong khu vực. Ông nói “những mục tiêu sanh tử của Hoa Kỳ trong vùng đã được Iran nhận diện từ lâu… khoảng 35 mục tiêu của Mỹ trong vùng cũng như của Tel Aviv đang trong tầm tay của chúng tôi.”
Trả đũa tức thì
Tuy nhiên đấu trường ngay trước mắt có phần chắc sẽ là tại Iraq, nơi Tehran và lực lượng Shia của Iraq đã nói rõ là họ muốn binh sĩ Mỹ rời khỏi nước này.
Nỗ lực ấy đã được thi hành trước vụ ám sát Soleimani bằng việc các lực lượng Shia mở hàng chục cuộc tấn công vào binh sĩ Mỹ kể từ tháng 10 năm ngoái. Những cuộc tấn công này—kể cả tấn công vào tòa đại sứ Mỹ ở Baghdad - khiến xảy ra vụ hạ sát Soleimani ngày 3/1, theo các giới chức Mỹ. Qais al-Khazali, một lãnh tụ dân quân thân Iran đầy quyền lực tại Iraq đã ra lệnh cho các chiến binh báo động cao độ, nói trên truyền hình Iran rằng cái giá phải trả của vụ tấn công bằng máy bay không người lái phải là “chấm dứt sự hiện diện của Mỹ tại Iraq.”
Các giới chức Hoa Kỳ ẩn danh nói với CNN hôm 4/1 là họ đang thấy những chỉ dấu về việc Iran tăng cường chuẩn bị để phóng các phi đạn đạn đạo tầm ngắn và tầm trung.
Các nhà phân tích khác dự báo Iran sẽ muốn tấn công vào các đồng minh của Hoa Kỳ trong vùng, để làm việc ủng hộ Hoa Kỳ phải trả giá đắt và tổn hại.
Qatar ngày 4/1 đã phái Bộ trưởng ngoại giao Mohammed bin Abdulrahman Al Thani đến Tehran dường như để xoa dịu Iran. Máy bay không người lái Reaper bắn phi đạn Hellfire giết chết Soleimani xuất phát từ căn cứ của quân đội Mỹ tại Qatar.
Trong một tuyên bố sau khi gặp ông Al Thani, Tổng thống Iran Hassan Rouhani nói Tehran hy vọng các nước láng giềng vùng Vịnh công khai lên án vụ ám sát này.
Các đồng minh vùng Vịnh của Mỹ nhất là Ả Rập Xê-út và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất hoan nghênh vụ ám sát Soleimani, các nhà ngoại giao phương Tây nói. Các nước này từ lâu lên án vai trò của ông này trong vùng và xem việc giết ông là một cú giáng vào Iran.
Các mục tiêu của Iran
Tuy nhiên Qatar không phải là mục tiêu của Iran vì Doha đã ủng hộ nhiều sáng kiến ngoại giao khác nhau của Iran trong vùng, các giới chức và các nhà phân tích phương Tây nói. Tuy nhiên cả hai nước Ả Rập Xê-út và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất đang chuẩn bị đối phó với những cuộc tấn công.
Ông Charles Lister, một nhà phân tích thuộc Viện Trung Đông, một cơ quan nghiên cứu có trụ sở tại Washington nói “Ngoài môi trường trực tiếp (Iraq), Israel có thể gánh chịu sự trả đũa khốc liệt nhất và các đồng minh của Mỹ tại vùng Vịnh, đặc biệt là Bahrain, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất và Ả Rập Xê-út, có thể là nạn nhân của những biện pháp trả đũa của Iran.
Bất cứ sự trả đũa nào nhằm vào Ả Rập Xê-út và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất có phần chắc sẽ do phiến quân Houthi thân Iran tại Yemen thực hiện, là nơi mà Iran và Ả Rập Xê-út lâm vào một cuộc chiến ủy nhiệm lâu dài. Vào giai đoạn này đồng minh châu Âu như Anh sẽ được miễn trừ, một giới chức tình báo Anh nói với Đài VOA “Tôi không nghĩ Tehran mốn tấn công các nước châu Âu khác—Iran quan tâm nhiều hơn đến việc mở rộng sự chia rẻ xuyên Đại Tây Dương giữa Washington và châu Âu,” ông nói.
Một câu hỏi các nhà ngoại giao và giới chức tình báo phương Tây đang tìm cách trả lời là Iran sẽ trả thù về cái chết của ông Soleimani tới đâu. Iran và Mỹ không tương xứng và Washington được sự ủng hộ của những cường quốc trong vùng là Ả Rập Xê-út và Israel. Và Iran không được gì trong cuộc chiến toàn diện với cường quốc vượt trội Hoa Kỳ. Một số chuyên gia phương Tây nói phương trình quyền lực này có thể hạn chế đáng kể việc Iran chuẩn bị thách thức Hoa Kỳ.