Hãng xe hơi VinFast của tỉ phú Việt Nam Phạm Nhật Vượng vừa có màn ra mắt xe mẫu thu hút nhiều sự chú ý từ truyền thông quốc tế tại Triển lãm Xe hơi Los Angeles trong tuần thứ ba của tháng 11 và cũng gây nhiều xúc động trong không ít người Mỹ gốc Việt.
Sau sự kiện đó, VinFast đang đứng trước câu hỏi từ nhiều phía rằng liệu hãng có thể giao xe cho khách hàng ở Mỹ trong năm 2022 hay không, và liệu hãng có tránh được thất bại ở thị trường Mỹ như các hãng Trung Quốc từng chuốc lấy.
Theo tường thuật với nhiều hình ảnh và video chi tiết của nhiều đài, báo quốc tế như AP, Reuters, CNN, US News, Bloomberg, Financial Times, Business Insider, và các kênh truyền thông cá nhân trên nền tảng Facebook, YouTube, hãng VinFast cho ra mắt ở Mỹ 2 mẫu xe tiện ích thể thao (SUV) chạy bằng điện là e35 thuộc dòng xe cỡ trung và e36 là cỡ lớn.
Các hãng dẫn thông tin từ đại diện của VinFast cho hay e35 chạy được 500 kilomet (310 dặm) trên 1 lần sạc đầy, và e36 chạy được 680 km (422 dặm) trên 1 lần sạc. Hãng chưa tiết lộ mức giá của hai xe, các đài, báo quốc tế và các kênh truyền thông cá nhân đưa tin.
US News và một số đài, báo quốc tế dẫn lời ông Michael Lohscheller, Tổng Giám đốc toàn cầu của VinFast, cho biết hãng sẽ nhận lệnh đặt mua xe vào mùa xuân năm sau, 2022, và giao xe ở Mỹ vào mùa thu.
Chỉ còn có hơn nửa năm mà xe chưa có vận hành, e35 rất khó, e36 càng không thể vì chỉ là mẫu xe bằng đất, tôi nghĩ cái này nó không khả thi.Chuyên gia Trương Quý Hoàng Phương
Một bản tin của AP nói trong thời gian trước mắt, VinFast sản xuất 2 loại xe nêu trên ở Việt Nam và đưa sang Mỹ, nhưng hãng có kế hoạch bắt đầu sản xuất chúng ở Mỹ vào khoảng 6 tháng cuối năm 2024. Hiện hãng đang tìm chọn địa điểm để mở nhà máy.
Bà Nguyễn Thị Vân Anh, Tổng Giám đốc của VinFast đặt ở Mỹ, được các đài, báo quốc tế dẫn lời nói rằng VinFast “muốn cung cấp sản phẩm cao cấp với mức giá hợp lý”.
Không thể giao xe năm 2022?
Tuy nhiên, theo quan sát của VOA, trong các ý kiến của dư luận, bên cạnh nhiều lời khen ngợi việc VinFast theo đuổi kế hoạch kinh doanh ở Mỹ, không ít người, bao gồm cả các chuyên gia xe hơi, tỏ ý không tin rằng VinFast có thể giao xe ở Mỹ trong năm 2022.
Tiến sĩ Trương Quý Hoàng Phương, chuyên gia kiến trúc các dòng xe điện thế hệ mới của BMW, là một trong những người như vậy.
Phát biểu với VOA bằng tư cách cá nhân, vị chuyên gia người Đức gốc Việt phân tích các hình ảnh và video chi tiết được các đài, báo lớn và các kênh truyền thông tư nhân đăng tải và chỉ ra rằng mẫu xe e36 tại triển lãm ở Los Angeles “chỉ là xe thạch cao”.
Với hàng chục năm kinh nghiệm trong ngành xe hơi, tiến sĩ Phương nói có 3 cấp độ xe được mang ra triển lãm là xe prototype, tức xe nguyên mẫu đã chạy được; thứ hai là xe ở dạng dang dở, một phần có thật, phần còn lại chưa hoàn tất phải che đi; và cuối cùng là xe ở dạng còn đang vừa nghiên cứu vừa thiết kế, chỉ làm bằng thạch cao hoặc đất.
Vị chuyên gia nói sâu hơn về mẫu xe e36: “Trong xe, người ta che hết từ thành cửa trở xuống vì xe không có thật, và ở trên, người ta gắn giả những cái gối tựa đầu, vô lăng… để khán giả nhìn từ bên ngoài qua cửa kính xe nghĩ đây là xe thật. Nhưng nó chỉ là xe mô hình bằng thạch cao. Thứ hai, cách đường viền ở cửa và nắp xe rất là sát. Cái đó chỉ là làm cho xe mô hình thôi. Xe thật thì khoảng cách đó phải to hơn vì xe khi lắp ráp cần có dung sai”.
Nếu chỉ đánh giá hình thức, ông Trương Quý Hoàng Phương nói với VOA rằng cả hai mẫu xe đều đẹp. Còn đi vào cụ thể về tính khả thi cho việc chế tạo, ông Phương cho rằng mẫu xe e35 “khá hơn”.
Tự tìm hiểu riêng, ông nhận định rằng e35 là phiên bản có thân xe được kéo dài thêm một chút dựa trên khung cơ bản có thật là EMP2 của PSA Group, tức hãng xe Peugeot của Pháp. Nhưng chiếc e35 cũng “chưa vận hành thực sự”. Ông nói thêm:
“Thứ nhất, xe có mở đèn pha cho đẹp, nhưng khi cô Vlogger Supercar Blondie mở xe ra, trong xe không có điện đóm gì cả. Thực sự nếu xe vận hành, thì khi mở cửa xe mà đèn ngoài xe sáng, thì đèn trong xe cũng phải sáng, đèn cockpit [khoang lái] phải hiện lên, chứ không thể tối thui, không có màn hình như vậy. Và các gioăng cửa còn thiếu, họ làm vội quá để đem triển lãm. Rồi khi anh Vlogger Nas Daily tìm cách mở nắp sạc điện ra coi thì một người bảo vệ tới ngăn lại. Tôi nghĩ cái nắp đó có thể nó chưa được lắp đàng hoàng, dưới cái nắp đó chưa có chấu cắm điện”.
Nhà máy của VinFast ở Hải Phòng, Việt Nam.
Chia sẻ từ thực tế rút ra qua rất nhiều năm làm trong ngành chế tạo xe hơi, chuyên gia Trương Quý Hoàng Phương nói rằng từ khi có phiên bản mẫu hoàn chỉnh được hãng vận hành nội bộ, cần tối thiểu 1 năm mới có xe thương phẩm để bán cho khách hàng.
Lý do là trong 1 năm đó, hãng phải đem bản mẫu đến các trung tâm kiểm nghiệm để được cấp phép lưu hành, bên cạnh đó là chuẩn bị dây chuyền sản xuất, lắp ráp, đào tạo cho công nhân.
Vì vậy, tiến sĩ Phương dự báo VinFast hầu như không thể giao xe ở Mỹ vào cuối năm 2022, với xác suất tự ông đặt ra là 90%:
“[Đến mùa xuân 2022] Chỉ còn có hơn nửa năm mà xe chưa có vận hành, e35 rất khó, e36 càng không thể vì chỉ là mẫu xe bằng đất, tôi nghĩ cái này nó không khả thi. Tôi có thể lấy ví dụ là chiếc Tesla Model Y, họ công bố xe vào tháng 3/2019 mà mãi tới 1 năm rưỡi sau họ mới bán được chiếc đầu tiên”.
Khó chen chân vào thị trường Mỹ
Trong một bài viết đăng hôm 30/9 trên trang web chuyên về ô tô Motor Trend, tác giả Frank Markus chỉ ra rằng giới phóng viên chuyên mảng xe hơi chưa ai thấy có bức ảnh nào chụp xe của VinFast được ngụy trang và chạy thử, một tập quán mà các hãng xe khác vẫn thường làm.
Vẫn tác giả này đặt câu hỏi liệu hãng VinFast non trẻ đã chuẩn bị kỹ càng chưa trong thời gian hoạt động còn khá ngắn ngủi, cùng một loạt câu hỏi cụ thể hơn như VinFast có thử xe ở nhiệt độ cực thấp ở bang Minnesota không, có thử trong nhiệt độ cao ở Arizona không, bao gồm cả thử khả năng kéo moóc chở nặng đi ngược lên đập Davis không.
“Nếu có phép màu nào đó mà VinFast tung ra được các xe SUV chạy bằng điện của họ trong năm 2022 ở California, chúng tôi muốn khuyên các độc giả của mình hãy kiềm chế chớ có làm người đầu tiên trong khu phố làm chủ một chiếc xe như vậy”, tác giả Markus viết trên Motor Trend.
... rõ ràng là ngay cả Trung Quốc cũng chưa cạnh tranh nổi trong thị trường xe tại Mỹ. Rất là khó khăn. Việt Nam rất là non trẻ trong ngành xe hơi này. Để cạnh tranh vào thị trường đó rất là khó.Chuyên gia Trương Quý Hoàng Phương
Lưu ý rằng VinFast mới chỉ hoạt động từ năm 2017, một số báo, đài quốc tế trong đó có Financial Times và Motor Trend nhận định rằng việc VinFast dấn thân vào Mỹ, vốn là một thị trường ô tô cực kỳ cạnh tranh, là một bước đi mạo hiểm đối với một hãng xe hầu như “vô danh”.
Chuyên gia Trương Quý Hoàng Phương ở Đức có chung suy nghĩ:
“Đây là dự án rất táo bạo. Thành công hay thất bại mình không thể nói trước được. Khách quan từ ngoài nhìn vào, rõ ràng là ngay cả Trung Quốc cũng chưa cạnh tranh nổi trong thị trường xe tại Mỹ. Rất là khó khăn. Việt Nam rất là non trẻ trong ngành xe hơi này. Để cạnh tranh vào thị trường đó rất là khó”.
Trong những năm gần đây, một số hãng xe Trung Quốc như BYD, Zoyte, HAAH, GAC… – vốn đi trước Việt Nam khá xa về chế tạo xe hơi – đã có nhiều nỗ lực nhằm thâm nhập thị trường Mỹ nhưng đều rút lui sau một thời gian.
Về thị trường xe hơi chạy bằng điện (EV) ở Mỹ, mảng kinh doanh mà VinFast của Việt Nam đang nhắm đến, dữ liệu của hãng nghiên cứu Experian cho biết hãng Tesla lừng danh của Mỹ chiếm thế áp đảo với doanh số hơn 200.500 xe trong năm 2020, nắm giữ tới 79% thị phần.
Theo số liệu do VinFast công bố, hãng bán được khoảng 30.000 xe ở Việt Nam trong năm 2020 và dự kiến bán được hơn 45.000 xe trong năm 2021.
Các chuyên gia về ô tô đánh giá rằng con số kể trên là rất nhỏ bé đối với một hãng xe, còn xa mới đạt được đến điểm hoà vốn, theo một số đài, báo quốc tế.
Trên thực tế, một số tờ báo Việt Nam dẫn báo cáo tài chính nửa đầu năm 2021 của VinFast cho thấy hãng lỗ 11,3 nghìn tỷ đồng (491,3 triệu đô la Mỹ) trong khoảng thời gian này, tăng gần gấp đôi so với cùng kỳ năm 2020, khi đó, hãng lỗ 6,6 nghìn tỷ đồng (287 triệu đô Mỹ).
Các bản tin của Bloomberg và một số báo Việt Nam dẫn lời tỉ phú Phạm Nhật Vượng nói rằng Vingroup, tập đoàn mẹ của VinFast, chấp nhận gánh lỗ hàng năm có thể lên đến 18 nghìn tỷ đồng cho VinFast trong vòng 3-5 năm, vì VinFast không nhắm kiếm lợi nhuận mà mục tiêu là chiếm lĩnh thị trường và gia tăng thị phần, bao gồm cả xuất khẩu sang Mỹ, nơi được hãng xác định là thị trường trọng điểm duy nhất.
VOA đã liên lạc với đại diện của VinFast ở Mỹ để hỏi về khả năng hãng giao xe trong năm 2022 và tương lai cạnh tranh của hãng ở Mỹ. Vào tối 22/11, giờ Mỹ, một cán bộ truyền thông của hãng hồi đáp bằng email rằng "sẽ xin câu trả lời" từ người có thẩm quyền để sớm gửi lại cho VOA.