Phó Thủ tướng Việt Nam tố cáo Trung Quốc vi phạm quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam ở Biển Đông, và cáo buộc nước này tiến hành thăm dò dầu khí bất hợp pháp trong vùng biển tranh chấp, cổng thông tin chính thức của chính phủ Việt Nam cho biết hôm 1/8.
Theo nguồn tin này, Phó Thủ tướng-Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam Phạm Bình Minh trong cuộc họp kín với người đồng cấp Trung Quốc Vương Nghị tại Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 52 (AMM-52) ở Bangkok vào chiều 31/7, đã đả kích Bắc Kinh vi phạm quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam ở Biển Đông, trong khu vực thuộc vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam.
Tại cuộc họp cấp bộ trưởng ASEAN-Trung Quốc, ông Phạm Bình Minh, trong bài phát biểu của mình với Bộ trưởng Ngoại giáo Trung Quốc Vương Nghị, đã bày tỏ “quan ngại nghiêm trọng” về hoạt động khảo sát của tàu thăm dò Hải Dương Địa Chất 8 và các tàu hộ tống kể từ đầu tháng 7 tới nay ở khu vực Bãi Tư Chính, tiếp theo các hoạt động cải tạo bồi đắp quy mô lớn và quân sự hóa các cấu trúc trên Biển Đông.
“Các diễn biến này làm xói mòn lòng tin, gia tăng căng thẳng và ảnh hưởng trực tiếp tới hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn, tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông, vi phạm DOC và đi ngược lại cam kết duy trì môi trường thuận lợi cho đàm phán COC”, cổng thông tin chính phủ dẫn lời Phó Thủ tướng Việt Nam nói.
Ông Phạm Bình Minh cũng lặp lại lập trường chung của ASEAN về tầm quan trọng của việc tăng cường lòng tin, không quân sự hoá, kiềm chế, không có hoạt động làm gia tăng căng thẳng và phức tạp tình hình trong khu vực và sớm hoàn tất Bộ Quy tắc COC.
Trong những tuần lễ gần đây, Việt Nam nhiều lần lên tiếng chính thức yêu cầu Trung Quốc rút tàu thăm dò ra khỏi khu vực biển tranh chấp.
Diễn tiến căng thẳng ở Biển Đông dự kiến sẽ tiếp tục là trọng tâm của phần lớn các cuộc thảo luận tại hội nghị thượng đỉnh ASEAN sẽ kết thúc vào cuối tuần này.
Ngoại trưởng Hoa Kỳ Mike Pompeo cũng có mặt tại thủ đô Thái Lan hôm 1/8 để gặp các bộ trưởng ngoại giao ASEAN. Ngoại trưởng Mỹ tới Bangkok vài ngày sau khi Washington cáo buộc Trung Quốc “phá hoại hòa bình và an ninh” với các hành vi quấy rối các nước láng giềng trong khu vực, qua một số tuyên bố trong tuần qua.
Trong khi đó, bất chấp tình trạng “đối đầu” với Việt Nam ở Bãi Tư Chính, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc nhấn mạnh rằng “tình hình ở Biển Đông đã được cải thiện đáng kể” trong những năm gần đây thông qua những nỗ lực chung của các nhà lãnh đạo Trung Quốc và ASEAN, và “không có vấn đề gì về tự do hàng hải và hàng không ở Biển Nam Trung Hoa (Biển Đông)”, theo Straits Times.
Nhưng theo ông Vương Nghị thì “một số cọ xát có thể tăng lên theo thời gian” do những tranh chấp lịch sử, và những vấn đề này “cần được giải quyết bởi các quốc gia trực tiếp liên quan thông qua các biện pháp hòa bình”.
Trong khi không nêu tên Mỹ, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc nói rằng các quốc gia ngoài khu vực “không nên cố tình khuyếch đại những khác biệt hoặc tranh chấp từ quá khứ như vậy” và “chớ cố gieo rắc ngờ vực giữa Trung Quốc và các nước ASEAN”.