Căng thẳng giữa Việt Nam và Trung Quốc vẫn tiếp tục sau nhiều tuần báo chí trong nước và quốc tế tường thuật, phân tích về tranh chấp giữa hai nước tại Bãi Tư Chính trên Biển Đông, thể hiện qua việc các đại diện ngoại giao hai nước liên tiếp đưa ra những bình luận mang tính chỉ trích, cao buộc lẫn nhau trong vài ngày gần đây.
Tuy nhiên, theo quan sát của VOA, cho đến nay, chưa có một cuộc biểu tình nào của người dân ở bất cứ địa điểm nào trên toàn đất nước Việt Nam về vấn đề này. Điều này trái ngược với những cuộc tuần hành, biểu tình nổ ra rầm rộ hồi mùa hè năm 2014, khi Trung Quốc đưa một giàn khoan thăm dò vào vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam trên Biển Đông.
Giới những người cổ súy cho dân chủ, tiến bộ xã hội có chung một lời lý giải về tình trạng này. Họ cho rằng người dân từng bày tỏ lòng yêu nước, phản đối Trung Quốc trong quá khứ, nhưng đổi lại là sự “ngược đãi” của chính quyền. Vì vậy, giờ đây người dân có thái độ “thờ ơ”, ngay cả khi xuất hiện bài viết với hàng tít có tính chất giục giã như “Huy động toàn dân bảo vệ chủ quyền và phẩm giá dân tộc” trên các báo nhà nước như VietNamNet, vốn thuộc quản lý của Bộ Thông tin và Truyền thông.
Trong bài viết đăng hôm 27/7 trên Facebook cá nhân có tổng cộng gần 190.000 người theo dõi, nghệ sĩ, đạo diễn Nguyễn Công Vượng nhấn mạnh ngay từ đầu rằng “những người yêu nước bị tổn thương”.
Điểm lại sự kiện tàu thăm dò Trung Quốc vào thềm lục địa Việt Nam tháng 5/2014, và các cuộc tưởng niệm những người lính Việt ngã xuống để bảo vệ Hoàng Sa, Trường Sa và biên giới phía bắc, ông Vượng tóm tắt rằng “những người xuống đường đã bị chính quyền quy chụp phản động, bắt bớ, đánh đập”. Bên cạnh đó, vẫn theo ông Vượng, các thành phần thân nhà nước thường được gọi là dư luận viên “bêu rếu, bôi nhọ” những người biểu tình bằng những lời “vô liêm sỉ” chỉ vì họ “chống Trung quốc xâm lược Nước Ta”.
Có lẽ hiếm nơi nào như Đất Nước chúng ta khi lòng yêu Nước là có tội! ... Và rồi bây giờ nếu Sơn Hà có biến thì những người Yêu Nước khi xưa đôi khi họ dửng dưng, thậm chí Nhà Nước có cho phép và kêu gọi xuống đường biểu tình thì những Nhân Sĩ, Tri Thức, những nhà Dân Chủ tiên phong cũng sẽ chẳng xuống đường nữa!Nghệ sĩ Nguyễn Công Vượng
Nghệ sĩ 39 tuổi còn có tên là Vượng Râu, nổi tiếng cả về diễn hài lẫn sự trực ngôn của ông về các vấn đề thời sự, xã hội, nói thêm: “Có lẽ hiếm nơi nào như Đất Nước chúng ta khi lòng yêu Nước là có tội! Bởi bất cứ ai yêu Nước muốn gìn giữ non sông mà lên tiếng cho bất công hay phản đối xâm lăng của giặc tàu thì đều bị quy vào là Phản Động”.
Hậu quả của việc gắn nhãn “phản động” là nó làm “tổn thương nhiều người, tổn thương đến trái tim Yêu Nước, tổn thương đến tấm lòng vì Sơn Hà Xã Tắc của những người yêu quê hương Việt Nam”, ông Vượng bày tỏ quan điểm trong bài viết nhận được gần 7.500 phản ứng yêu, thích, trên 1.200 lời bình luận, và được hơn 2.000 người chia sẻ.
Trong bối cảnh như vậy, khi chủ quyền của đất nước bị đe dọa, “những người Yêu Nước khi xưa đôi khi họ dửng dưng, thậm chí Nhà Nước có cho phép và kêu gọi xuống đường biểu tình thì những Nhân Sĩ, Tri Thức, những nhà Dân Chủ tiên phong cũng sẽ chẳng xuống đường nữa!” nghệ sĩ Vượng Râu nhận định.
Thủ phạm làm cho lòng yêu nước bị thui chột, bị vùi dập, đó chính là đảng cộng sản. Về sự thờ ơ đó, mình không thể trách người dân được. Bởi vì những người dân thờ ơ ngày hôm nay chính là những người bị đạp vào mặt, bị quăng xuống đường khi đi biểu tình chống Trung Quốc. Và những người dân thờ ơ ngày hôm nay chính là những người bị kết tội phản động, tuyên truyền chống nhà nước.Blogger Mẹ Nấm/Nguyễn Ngọc Như Quỳnh
Ông viết thêm rằng họ không xuống đường “không phải vì họ sợ” bị bắt bớ, mà đơn giản là “họ đã nản, họ đã chán” sau khi chịu “tổn thương quá nhiều vì Yêu Nước”.
Phần nào chia sẻ quan điểm với nghệ sĩ, đạo diễn Nguyễn Công Vượng, nhà hoạt động nữ Nguyễn Ngọc Như Quỳnh, tức blogger Mẹ Nấm, nói qua YouTube hôm 28/7:
“Thủ phạm làm cho lòng yêu nước bị thui chột, bị vùi dập, đó chính là đảng cộng sản. Về sự thờ ơ đó, mình không thể trách người dân được. Bởi vì những người dân thờ ơ ngày hôm nay chính là những người bị đạp vào mặt, bị quăng xuống đường khi đi biểu tình chống Trung Quốc. Và những người dân thờ ơ ngày hôm nay chính là những người bị kết tội phản động, tuyên truyền chống nhà nước. Cho nên mình không thể nào mình trách dân được. Mình chỉ cảm thấy bi ai”.
Xem đây như một chuyện gậy ông đập lưng ông, nhà văn kiêm võ sư Đoàn Bảo Châu viết hôm 29/7 trên trang cá nhân có tổng cộng hơn 110.000 người theo dõi rằng việc chính quyền đánh đập, bắt bớ người biểu tình phản đối Trung Quốc là cách hành xử “quái gở”, khiến nhiều người “trở nên ghét bỏ chính quyền”.
“Giờ thì những sự đàn áp, đánh đập người yêu nước đã có kết quả rồi đấy”, ông Châu nêu ý kiến trong bài viết nhận được hơn 2.500 phản ứng yêu, thích. Dưới góc nhìn của ông, hành xử của chính quyền làm người dân cảm thấy lòng yêu nước của họ “bị rẻ rúng”, đi kèm theo đó là “sự uất ức trong dân chúng tăng cao”, dẫn đến thái độ mặc kệ và chờ xem chính quyền cùng với giới dư luận viên sẽ làm gì.
Chỉ ở cái xứ xở này thì chính quyền mới có cái kiểu hành xử quái gở như những năm qua ... Hành động ngu xuẩn ấy đã mang lại một sự phân rã tư tưởng trong con người Việt Nam. Nếu có chiến tranh, điều ấy sẽ ảnh hưởng rất lớn đến thắng bại.Nhà văn, võ sư Đoàn Bảo Châu
Nhìn về dài hạn, nhà văn, võ sư Đoàn Bảo Châu cho rằng hành động mà ông nói là “ngu xuẩn” của chính quyền “mang lại một sự phân rã tư tưởng trong con người Việt Nam”. Ông bày tỏ lo ngại rằng “nếu có chiến tranh, điều ấy sẽ ảnh hưởng rất lớn đến thắng bại”.
Ngay sau khi có tin tàu Trung Quốc hoạt động ở Bãi Tư Chính, gây căng thẳng giữa Việt Nam và Trung Quốc, hôm 23/7, trên diễn đàn Bàn luận về Kinh tế - Chính trị có gần 192.000 thành viên xuất hiện bài viết ngắn đặt câu hỏi “Biển Đông nếu có chiến tranh mấy anh chị có tự nguyện cầm súng bảo vệ chủ quyền đất nước không? Giả sử nếu bảo vệ được rồi lại tiếp tục làm trâu ngựa cho lũ búa liềm [ý nói đảng cộng sản] đè đầu cưỡi cổ - vậy chúng ta chọn thế nào?”
Đa số nói họ "mặc kệ" nếu chiến tranh xảy ra trên Biển Đông (23/7/2019, Bàn luận về Kinh tế -Chính trị)
Theo quan sát của VOA, trong số 255 lời bình luận, đa số ý kiến cho rằng “ngu gì đi làm bia đỡ đạn” hay “thời nông dân cầm súng giữ nước qua rồi. Bây giờ đến thời con ông cháu cha [của các quan chức] đánh giặc nhé”. Bên cạnh đó là rất nhiều người khẳng định nếu họ có súng, họ “săn quan tham” trước, hoặc “diệt bọn phản quốc, bán nước, thù trong trước, diệt giặc ngoài sau”. Một số ý kiến khác nói “chuyện đó có đảng, nhà nước lo” hay “hãy để cho đảng viên đi trước đã, dân đi theo sau”.
Liên quan tới căng thẳng nhiều ngày qua giữa Hà Nội và Bắc Kinh trên vùng biển tranh chấp, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Thị Thu Hằng hôm 25/7 nói rằng “Việt Nam đã có nhiều hình thức giao thiệp ngoại giao phù hợp, trao công hàm phản đối cho phía Trung Quốc, yêu cầu rút ngay khỏi vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam”.
“Các lực lượng chức năng của Việt Nam triển khai các biện pháp phù hợp, đúng pháp luật”, bà Hằng nói thêm.