Cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump lẽ ra có thể huy động Vệ binh Quốc gia và các cơ quan liên bang khác để bảo vệ Điện Capitol sau khi bạo loạn nổ ra vào ngày 6/1/2021, một giáo sư luật hôm 31/10 đưa ra lập luận trong lúc vụ kiện nhằm cấm đưa tên ông Trump lên phiếu bầu trong cuộc bầu cử năm 2024 chuyển sang giai đoạn mới.
Ông William Banks, giáo sư luật tại Đại học Syracuse và là chuyên gia về luật an ninh quốc gia, nói rằng khi cuộc tấn công vào Điện Capitol bắt đầu, ông Trump đã có những lựachọn mà ông không sử dụng.
“Ông ấy nên thực thi trách nhiệm của mình được ghi trong Hiến pháp là bảo vệ an ninh của Mỹ khi có một cuộc tấn công vào tiến trình dân chủ của chúng ta”, Giáo sư Banks nói về ông Trump.
Ông Banks ra khai chứng với tư cách nhân chứng cho một nhóm cử tri Colorado muốn cấm đưa tên ông Trump lên phiếu bầu vì ông bị cáo buộc vi phạm lời tuyên thệ bảo vệ Hiến pháp trong nỗ lực lật ngược thất bại bầu cử hồi năm 2020. Họ trích dẫn một điều khoản hiếm khi được sử dụng trong Tu chính án thứ 14 vốn được thông qua ngay sau Nội chiến Mỹ để cấm những người ‘tham gia nổi loạn’ chống Hiến pháp nắm giữ chức vụ cao.
Vụ kiện ở Colorado và một vụ khác trước Tòa án Tối cao Minnesota hôm 2/11 là hai thách thức có sức nặng nhất trong số hàng chục thách thức pháp lý đối với ông Trump trên khắp đất nước. Hôm 31/10, ban vận động tranh cử của ông Trump đã đệ đơn kiện ở Michigan để ngăn chặn một vụ kiện liên quan. Một trong những vụ kiện có khả năng sẽ được phân xử tại Tối cao Pháp viện, vốn chưa bao giờ ra phán quyết về điều khoản liên quan đến nổi loạn này.
Các luật sư của ông Trump nói rằng các vụ kiện này là những nỗ lực phản dân chủ nhằm không cho cử tri cơ hội lựa chọn người lãnh đạo họ mong muốn. Họ cũng nói họ sẽ chứng minh trước tòa rằng ông Trump đã xem xét nghiêm túc mối đe dọa bạo lực vào ngày 6/1.
Hôm 31/10, ông Geoffrey Blue, một trong những luật sư của ông Trump trong vụ kiện ở Colorado, lưu ý rằng các mốc thời gian của Bộ Quốc phòng vào ngày hôm đó cho thấy ông Trump trước đó đã hỏi Tướng Mark Milley, khi đó là người đứng đầu Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân, rằng liệu quân đội có chuẩn bị cho các cuộc biểu tình mà chính ông đã kêu gọi để phản đối Quốc hội chứng nhận chiến thắng của Tổng thống Joe Biden vào ngày 6/1 hay không. Ông Milley đã trả lời là có.
Giáo sư Banks thừa nhận ông không biết về những cuộc thảo luận diễn ra tại Nhà Trắng vào chiều hôm đó. Lời khai trước ủy ban Hạ viện điều tra vụ bạo loạn cho thấy một số phụ tá của ông Trump đã bàng hoàng trước việc ông Trump không có hành động gì, nhưng các luật sư của cựu tổng thống gọi báo cáo của ủy ban này là ‘mang tính đảng phái’ và không được phe Cộng hòa tin tưởng.
Báo cáo cuối cùng của ủy ban này nêu rõ chi tiết về việc ông Trump không hành động khi những kẻ bạo loạn xông vào Điện Capitol, gọi đó là ‘sự xao lãng trách nhiệm’ và đề nghị Quốc hội xem xét cấm ông Trump giữ chức vụ trong tương lai.