Quang cảnh hoành tráng qua hình dung của Tổng thống Mỹ Donald Trump về những chiếc xe tăng đồ sộ, những máy bay đời xưa và những chiến đấu cơ hiện đại nhào lượn trên đường phố Washington trong màn phô diễn lực lượng yêu nước đã đổ vỡ hôm 17/8 do gánh nặng hậu cần, trong đó có chi phí ước tính lên đến 92 triệu đô la.
Liệu chi phí sẽ rẻ hơn vào năm tới, như Trump lập luận? Hay có phải những đầu óc siết chặt ngân sách ‘đang uống lộn thuốc’, như phát biểu của người đứng đầu Lầu Năm Góc? Hay như lời ông Trump cáo buộc là lỗi ở những quan chức địa phương hư hỏng?
Vậy thì hãy xem làm sao mà ý tưởng hoành tráng của ông Trump lại trở thành con số không to tướng:
Cuộc diễn binh của tôi sẽ hoành tráng hơn của anh?
Trump nảy ra ý tưởng tổ chức diễn binh quân sự sau chuyến đi đến Pháp dự lễ Quốc khánh nước này hồi tháng 7 năm ngoái. Được Tổng thống Emmanuel Macron mời, ông Trump đã say sưa theo dõi từ trên khán đài khi quân lực Pháp trình diễn xe tăng và máy bay chiến đấu, trong số đó có máy bay mua của Mỹ, dọc trên Đại lộ Champs-Élysées danh tiếng.
Washington đã từng tổ chức một vài cuộc diễn hành, trong đó có sự tham gia của quân đội vào Ngày tưởng niệm Tử sỹ và ngày Quốc khánh. Hồi năm 1991, sau cuộc chiến Vùng Vịnh, chính quyền của Tổng thống Bush cha khi đó đã tổ chức một cuộc diễn binh chiến thắng với sự tham gia của 8.000 binh sỹ, máy bay chiến đấu tang hình F-117, một vài xe tăng và bệ phóng hỏa tiễn Patriot.
Tuy nhiên màn trình diễn quy mô các khí tài quân sự từ Chiến tranh Vùng Vịnh dường như không phải là điều mà Trump suy nghĩ trong đầu. Ông ấy nói rằng cuộc duyệt binh ở Pháp có sự hiện diện của các binh chủng và khí tài từ các cuộc chiến khác nhau và rằng cuộc duyệt binh Ngày Bastille diễn ra trong vòng hai tiếng. Trump nói rằng ông hình dung ra một cảnh hùng tráng tương tự vào ngày 4/7 sắp tới dọc Đại lộ Pennsylvania ở Washington nối từ Nhà Trắng đến Đồi Capitol.
“Chúng ta phải tổ chức diễn binh và phải làm hay hơn họ (người Pháp),” ông Trump nói.
Xe tăng sẽ trình diễn đầu tiên
Cho đến tháng Hai năm sau, ông Trump đã ra lệnh cho Lầu Năm Góc bắt đầu hoạch định. Những người chỉ trích đã so sánh ý tưởng này của ông Trump với màn duyệt binh khoe cơ bắp thường thấy ở những nước chuyên chế như Trung Quốc, Nga và Bắc Triều Tiên.
“Đây không phải là phong cách của chúng ta…Chúng ta biết mình mạnh như thế nào, chúng ta không cần phải thể hiện,” Tướng không quân về hưu Michael Hayden phát biểu trên CNN hôm 17/8, nhắc lại một lời phàn nàn thường thấy ở các cựu quân nhân kể từ khi ông Trump đưa ra ý tưởng.
Cho đến khi việc hoạch định đang được tiến hành ở Lầu Năm Góc, có một điều rõ ràng: xe tăng phải xuất hiện. Các xe tăng cũ của quân đội Mỹ có thể nặng hơn 60 tấn. Trong cuộc diễn binh hồi năm 1991, quân đội đã bọc cao su lên bánh xe tăng nhưng sau đó vẫn có tin về dấu bánh xích và hư hại trên mặt đường. Ngoài ra còn có chi phí vận chuyển những cỗ xe khổng lồ này.
Lầu Năm Góc tuyên bố trong một bản ghi nhớ khi lên kế hoạch: “Không đưa xe tăng ra – chỉ những phương tiện có bánh trục thôi – chúng ta phải tính làm sao để giảm thiểu thiệt hại đối với cơ sở hạ tầng địa phương.”
Chi phí tăng, ngày dời đi
Cũng trong tháng Hai, giám đốc ngân sách của ông Trump, ông Mick Mulvaney, đã ước tính chi phí để duyệt binh vào khoảng từ 10 cho đến 30 triệu đô la. Đó chỉ mới là những con số ban đầu, ông lưu ý, và nó còn tùy thuộc vào thời gian sẽ diễn ra trong bao lâu.
Ngày tổ chức lại là một vấn đề. Theo tin của Washington Post, Lầu Năm Góc muốn tổ chức vào Ngày Cựu chiến binh vào tháng 11. Tổ chức khi đó sẽ trùng hợp với kỷ niệm 100 năm ngày kết thúc thắng lợi Đệ nhất Thế chiến, còn nếu tổ chức vào Ngày Quốc khánh thì nó sẽ mang tính chính trị nhiều hơn.
Cho đến hôm 17/8, thì đã rõ rằng cuộc diễn binh tốn 30 triệu đô dự trù vào tháng 11 sẽ không diễn ra. Các quan chức Mỹ nói với hãng tin AP rằng chi phí sẽ lên đến 92 triệu đô, với gần 50 triệu đô để trang trải cho các máy bay, khí tài, lực lượng quân sự và các công tác hỗ trợ khác. Phần còn lại sẽ trang trải chi phí cho các cơ quan chính phủ và phần lớn sẽ dùng cho công tác đảm bảo an ninh.
Sau đó trong cùng ngày, phát ngôn nhân Lầu Năm Góc cho biết Bộ Quốc phòng và Nhà Trắng ‘giờ đây đã đồng ý sẽ tìm hiểu các cơ hội trong năm 2019.”
Bây giờ chúng ta có thể mua thêm chiến đấu cơ
Bộ trưởng Quốc phòng Jim Mattis hôm 16/8 đã đặt dấu hỏi về con số 92 triệu đô la. Ông nói với AP rằng bất cứ ai rò rỉ con số đó ra cho báo giới ‘nhiều khả năng đã uống lộn thuốc’.
Sau đó ông ấy làm theo cách của ông Trump là quay sang chỉ trích phóng viên: “Bất cứ ai đưa tin đó cần phải có nguồn tin tốt hơn. Tôi chỉ nói vậy thôi.”
Một ngày sau đó, ông Trump thừa nhận rằng chi phí bỏ qua quá đắt đỏ. Trong một dòng tweet, ông Trump đổ tội cho các chính trị gia địa phương và cáo buộc họ là ‘lừa đảo’.
“Khi được yêu cầu đưa ra ước tính chi phí để tổ chức một cuộc diễn binh ăn mừng vĩ đại, họ muốn một số tiền cao đến mức ngớ ngẩn khiến tôi phải hủy bỏ nó,” ông Trump viết trên Twitter.
“Có lẽ chúng ta sẽ làm cái gì đó vào năm tới ở D.C. khi chi phí giảm xuống nhiều,” ông nói thêm. “Giờ đây chúng ta có thể mua thêm chiến đấu cơ.”
Giá tiền mua chỉ một chiến đấu cơ có thể tăng giảm rất nhiều, nhưng một số mẫu có thể tốn đến 92 triệu đô la như chi phí ước tính cho lễ diễn binh.
Ở Washington, chi phí ước tính hiếm khi nào giảm theo thời gian.
(AP)