Cuối tuần vừa qua, Phòng An ninh Chính trị nội bộ của Công an thành phố Đà Nẵng loan báo đang điều tra về một video clip, ghi lại cuộc thảo luận giữa một nữ giảng viên môn Văn hóa Anh của Khoa Ngoại ngữ Đại học Duy Tân với một nam sinh viên (1)…
Trước đó vài ngày, nam sinh viên vừa kể đã đưa lên mạng xã hội đoạn video clip dài khoảng bốn phút ghi lại cuộc trò chuyện giữa cậu và cô giáo của mình. Nội dung cuộc trò chuyện giữa hai người khiến cho người xem có cảm tưởng cậu sinh viên cố tình bẫy người dạy mình.
Cậu gợi ý để cô giáo của mình chia sẻ suy tư về thế sự giữa mùa dịch, đại ý: …Từ đầu mùa dịch tới giờ, chính phủ đã hỗ trợ gì cho em chưa? Đã tiếp cận được vaccine chưa? Có nước nào dân chạy 1.500km về quê? Hệ thống an sinh xã hội của chúng ta quá kém, đúng không? Cô cảm thấy rất nhục nhã vì điều đó. Khi dịch đến, dân những quốc gia khác trên thế giới được hỗ trợ rất nhiều, kể cả việc tiếp cận vaccine, còn chúng ta thì thế nào? Em lên thử đèo Hải Vân coi, đó mới là sự nhục nhã (2)… để ghi âm rồi… tố cáo!
Đáng ngạc nhiên là không chỉ có một số cá nhân, một số nhóm trên mạng xã hội… hoan hô cậu sinh viên và… chỉ trích nữ giảng viên, hệ thống truyền thông chính thức cũng rùng rùng kéo nhau nhập cuộc. An ninh chỉ mới khởi động điều tra, chưa xác định ai là bị can, việc nêu những nhận xét vốn rất phổ biến và chính xác về thực trạng phòng, chống dịch của hệ thống chính trị, hệ thống công quyền tại Việt Nam chưa được xác định là có dấu hiệu phạm tội gì để khởi tố vụ án nhưng nữ giảng viên đã bị hệ thống truyền thông chính thức khẳng định là đối tượng có những… phát ngôn phiến diện!
Sự kiện vừa kể chỉ là một trong vô số sự kiện cho thấy, thay vì suy tính, điều chỉnh, đặt định những giải pháp hợp lý và hữu hiệu hơn nhằm giảm thiểu tổn thất nhân mạng, giảm thiểu thiệt hại mọi mặt do đại dịch và những biện pháp bất cập gây ra, hệ thống chính trị, hệ thống công quyền của Việt Nam chỉ chuyên chú thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng: Dứt khoát không để xảy ra khủng hoảng y tế, khủng hoảng kinh tế - xã hội, khủng hoảng truyền thông (3)!
Khen ngợi một sinh viên tố thầy cô, điều động an ninh, điều tra một nữ giảng viên chỉ vì cô chia sẻ suy nghĩ của cô về cách thức quản trị, điều hành hoạt động phòng, chống dịch chính là ví dụ minh họa cách thức ngăn chặn… khủng hoảng truyền thông!
***
Cũng vào cuối tuần vừa qua, mạng xã hội rúng động trước tin… có bác sĩ tên Khoa đã rút ống thở vốn đang là phương tiện trợ sinh cho cha mẹ của mình để cứu một sản phụ mang song thai và nhờ vậy, cứu được cả ba mẹ con…
Ngay sau đó, một số người nêu ra hàng loạt nghi vấn về những tình tiết vô lý trong câu chuyện mang tính… nêu gương vừa kể, chẳng hạn: Việt Nam cho phép nhân viên y tế thực hiện các hành vi trợ tử từ khi nào? Trong xã hội Việt Nam, hiếu đễ không còn giá trị nên con cái tước đoạt sinh mạng của cha mẹ sẽ được tung hô như một anh hùng? Việt Nam không thừa nhận có… khủng hoảng y tế, tại sao bác sĩ lại bị đẩy đến chỗ hoặc được dành cho quyền định đoạt ai sống, ai chết?..
Nhìn một cách tổng quát, tuy tạo được sự thán phục, đồng cảm cao nơi nhiều người nhưng câu chuyện về… “bác sĩ Khoa” hại nhiều hơn lợi. Cũng vì vậy, giới hữu trách phải lên tiếng, tuyên bố… câu chuyện “bác sĩ Khoa” là… hư cấu và… sẽ điều tra (4).
Nếu thử tìm kiếm, đối chiếu cả về thời gian lẫn nội dung những diễn biến liên quan đến câu chuyện về… “bác sĩ Khoa” trên mạng xã hội, có thể tạm phác họa lại nguồn gốc scandal này như sau: Một nữ Facebooker vốn rất nhiệt tình trong quyên góp, hỗ trợ những người đang gặp khó khăn vì đại dịch COVID-19, đặc biệt là quyên góp, hỗ trợ các nhân viên y tế, bệnh viện đã ngỏ lời chia buồn với một bác sĩ mất cả cha lẫn mẹ, đồng thời chia sẻ những cảm xúc của cô về trường hợp này…
Những thông tin ấy trên trang Facebook của cô đã được một nhà báo thêm đầu, thêm đuôi để trở thành câu chuyện hoàn chỉnh, liên quan đến việc có bác sĩ quyết định hy sinh song thân nhằm cứu ba mạng người khác giữa đại dịch (5).
Nhà báo ấy là ông Nguyễn Đức Hiển, Phó Tổng biên tập báo Pháp Luật TP.HCM. Ngoài chuyện làm báo, ông Hiển còn là một Facebooker thuộc loại nổi tiếng, có rất đông người đọc, người theo dõi. Từ khi COVID-19 lan rộng tại TP.HCM, ngày nào ông Hiển cũng viết vài ba status, chia sẻ cả thông tin lẫn suy nghĩ, nhận định liên quan tới đại dịch COVID-19. Câu chuyện “bác sĩ Khoa” gây rúng động cả mạng xã hội lẫn dư luận vì nó được ông Hiển giới thiệu trên trang facebook của ông.
Ông Hiển lên tiếng xin lỗi vì đã để cảm xúc đi trước, cùng lúc với việc giới hữu trách lên tiêng, tuyên bố… câu chuyện “bác sĩ Khoa” là… hư cấu và… sẽ điều tra. Tuy nhiên khác với nhiều người đưa… thông tin sai sự thật lên mạng xã hội nói riêng và Internet nói chung, bên cạnh việc xin lỗi, ông Hiển còn tuyên bố: Tôi tin vào điều tốt (6)! Trên thực tế, từ lúc đợt dịch thứ tư bùng phát đến giờ, ông Hiển là một trong những người thường xuyên cổ xúy cho… điều tốt trên trang Facebook của ông.
Ông Hiển không chỉ giới thiệu thông tin, hình ảnh về việc người này, nhóm kia góp công, góp của, giúp đỡ đồng bào đang khốn khó, kích thích mọi người góp thêm công, của, mà còn chia sẻ nhiều suy nghĩ, nhận định của ông về những bẳng chứng của khủng hoảng y tế, khủng hoảng kinh tế - xã hội trên diện rộng: Dân đói. Tháo chạy nhưng giới hữu trách không có kế hoạch nào cứu giúp. Cần được cứu nhưng không có nơi nào đáp ứng. Thậm chí thân nhân trực tiếp mang nạn dân đến bệnh viện, bệnh viện cũng không tiếp nhận!..
Giống như nhiều cơ quan truyền thông chính thức khác, ngay cả tờ Pháp Luật TP.HCM cũng không dám chia sẻ những thông tin, suy nghĩ như ông Phó Tổng biên tập của họ đã đưa trên Facebook kèm khẳng định hết sức tự tin: …Giữa những ngày đau thương này (tôi có thể bị phê bình khi dùng từ này, tôi biết chứ) (7)… Cứ đọc kỹ những status của ông Hiển sẽ thấy, không những không thể… phê bình ông Hiển, có thể hệ thống chính trị, hệ thống công quyền tại Việt Nam đang ráng tìm thêm những người như… ông Hiển để ngăn chặn… khủng hoảng truyền thông dù khủng hoảng y tế, khủng hoảng kinh tế - xã hội đã hiện diện!
Khi số người nhiễm, số người chết vì COVID-19 tại TP.HCM nói riêng và Việt Nam nói chung tăng không ngừng, quả là không dễ tìm được những người kể chuyện… có duyên, khiến đám đông vừa… đồng cảm, vừa… đồng điệu với những nhắc nhở kiểu như thế này của ông Hiển: …Cảm giác bất lực của chúng ta khi mất người thân chỉ là cái móng tay so với cảm giác bất lực của bác sĩ và áp lực đối với những người có trách nhiệm trong chính quyền...
Với cách lồng ghép thông tin và nhận định kiểu đó, bao nhiêu người sẽ nhận ra… bất bình, tuyệt vọng vì cách thức quản trị, điều hành vô lý, bất cập để đòi điều chỉnh cho hiệu quả hơn… KHÔNG PHẢI LÀ… ĐIỀU TỐT? Thậm chí CÒN không phải là… NGƯỜI TỐT vì… cực đoan, không chịu tin vào… ĐIỀU TỐT! Con số đó đã tăng rất nhanh và hiệu quả rất rõ. Chẳng phải câu chuyện về “bác sĩ Khoa” khiến rất nhiều người mê mẩn trước những “NGƯỜI TỐT, VIỆC TỐT” và một số người còn tự nhận là họ cảm thấy nợ… “bác sĩ Khoa”… hai mạng đó sao?
Còn cách nào tốt hơn, khéo hơn trong việc ngăn chặn khủng hoảng truyền thông khi khủng hoảng y tế, khủng hoảng kinh tế - xã hội đã trở thành hiển nhiên, khiến công chúng… quên trách nhiệm của hệ thống chính trị, hệ thống công quyền trong hoạch định chiến lược phòng, chống dịch, không hề nghĩ gì, không hề chuẩn bị gì để tiếp sức, giữ mạng, giảm đau thương cho nạn dân nên mức độ của thảm họa càng ngày càng tồi tệ, vì đề cao những tâm tình kiểu như… Chiến đấu cùng dịch bệnh trong bệnh viện có các chiến sĩ áo trắng, những người lính sẽ nâng giấc linh hồn đồng bào (8)… Còn bao nhiêu người nhận ra, tình trạng “shipper” chuyển, trao tro cốt như phát hàng là… chuyện nhỏ?
Tương tự, sẽ có bao nhiêu người thấy cần phải truy cứu trách nhiệm của lãnh đạo công an, đối tượng lẽ ra phải chịu trách nhiệm chính khi tình trạng lạm dụng hoàn cảnh, nghịch cảnh, chèn ép, trấn lột những gia đình có thân nhân tử nạn bởi COVID-19 trở thành phổ biến do nghe thủ thỉ… Một cán bộ Phòng PA03 kể: Anh Nam, Giám đốc Công an thành phố rất phẫn nộ. Chỉ đạo lực lượng phải làm rõ chiêu trò này, không để cho tồn tại… Chắc là không nhiều vì sau khi nghe ông Hiển kể chuyện, thiên hạ còn thấy thêm rất nhiều người hưởng ứng, thổn thức: Bộ đội Cụ Hồ, coi dân như cha mẹ… Cảm động quá. Chính quyền và quân đội hết lòng vì dân!..
***
Một số người bày tỏ trên mạng xã hội rằng họ tin và muốn được thấy ông Hiển bị hệ thống chính trị, hệ thống công quyền Việt Nam xử lý vì scandal “bác sĩ Khoa”. Niềm tin và mong muốn đó đặt trên những trường hợp như trường hợp mới nhất - an ninh của Công an thành phố Đà Nẵng bắt đầu điều tra nữ giảng viên Đại học Duy Tân… đã có những phát biểu phiến diện! Tin và muốn như thế dẫu hữu lý song dường như… không có cơ sở.
Loan báo rộng rãi việc điều tra nữ giảng viên Đại học Duy Tân là một cách ngăn chặn… khủng hoảng truyền thông. Quan sát hoạt động của ông Hiển và một số ông, bà khác trên mạng xã hội dễ có cảm giác dường như đó cũng là một cách ngăn chặn… khủng hoảng truyền thông để giảm thiểu tác động của khủng hoảng y tế, khủng hoảng kinh tế - xã hội! Không phải tự nhiên, sau scandal “bác sĩ Khoa”, ông Hiển vẫn rất tự tin tuyên bố… TIN VÀO ĐIỀU TỐT và tiếp tục giới thiệu… NGƯỜI TỐT, VIỆC TỐT!
Dường như nhiều sai lầm trong phòng, chống dịch ở TP.HCM đang lập lại tại một số địa phương khác, trong đó có Hà Nội. Ví dụ, ngoài việc phải có Giấy đi đường do nơi làm việc cấp theo mẫu đã được qui định, giấy này còn phải được chính quyền phường nơi đương sự làm việc xem xét, phê duyệt (9)! Bao nhiêu người tin rằng những yêu cầu này sẽ hạn chế lây nhiễm COVID-19? Tuy nhiên cứ yên tâm, bất kể thế nào, đa số công chúng vẫn tiếp tục được dẫn dắt, tự nguyện để được dẫn dắt, đinh ninh vào… ĐIỀU TỐT mà quên cả thực tại lẫn tương lai! Ngăn chặn… khủng hoảng truyền thông bằng cả bạo lực và… ĐIỀU TỐT quả là… sáng suốt, tài tình!
Chú thích
(2) https://www.facebook.com/NhatKyYeuNuocVN/posts/4222631971106613
(3) https://tienphong.vn/thu-tuong-pham-minh-chinh-khong-de-xay-ra-khung-hoang-y-te-post1360980.tpo
(5) https://www.facebook.com/nganha.tran.35/posts/10158792168402144
(6) https://www.facebook.com/bocuhung/posts/10159768340824090
(7) https://www.facebook.com/bocuhung/posts/10159766683209090
(8) https://www.facebook.com/bocuhung/posts/10159767343534090
(9) https://www.youtube.com/watch?v=5auAEIOS8No&ab_channel=VTCNOW