Biến đổi khí hậu, COVID, và sự ‘hiếp đáp’ của Trung Quốc tại Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương sẽ đứng đầu nghị trình khi Bộ trưởng Ngoại giao các nước trong bộ tứ Quad (Úc, Ấn Độ, Nhật Bản, Hoa Kỳ) gặp nhau tại Melbourne ngày 11/2.
Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đến Úc trong tuần này trong lúc Washington bận rộn vì cuộc khủng hoảng leo thang với Nga. Moscow hiện đã tập trung khoảng 100.000 binh sĩ gần biên giới Ukraine khiến phương Tây lo ngại về một cuộc xâm lấn. Moscow bác bỏ có kế hoạch như vậy.
Chính quyền Tổng thống Joe Biden muốn chứng tỏ cho thế giới thấy là chiến lược dài hạn của Mỹ vẫn chú trọng vào châu Á-Thái Bình Dương và rằng một cuộc khủng hoảng chính sách ngoại giao tại một phần của thế giới không làm Mỹ sao nhãng những ưu tiên quan trọng khác.
Phát biểu với các nhân viên tại Tòa lãnh sự Mỹ ở Melbourne ngày 10/2, Ngoại trưởng Blinken nói Washington làm việc “24/7” về cuộc khủng hoảng Ukraine nhưng vẫn chú trọng đến Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, một khu vực mà ông cho là quan trọng trong việc định hình thế kỷ 21.
Cả ông Blinken lẫn đối tác Úc Marise Payne đều nói một yếu tố quan trọng trong cuộc họp của Quad là chú trọng đến việc thiết lập một môi trường khu vực không có “sự hiếp đáp,” ám chỉ đến tham vọng bành trướng quân sự, kinh tế của Trung Quốc ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.
“Cùng với nhau chúng ta là một mạng lưới trọng yếu gồm các nền dân chủ tự do cam kết hợp tác thực tiễn và đảm bảo rằng tất cả các nước Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, lớn và nhỏ, đều có thể có những quyết định chiến lược của riêng mình, không bị hiếp đáp,” Ngoại trưởng Úc tuyên bố ngày 10/2.
Sự hợp tác của Quad trong việc đáp ứng với COVID trong khu vực là “thiết yếu nhất,” bà Payne nói với Quốc hội; an ninh mạng, an ninh hàng hải, hạ tầng cơ sở, hành động khí hậu và cứu nạn-đặc biệt trong vụ núi lửa Tonga bùng phát mới đây-cũng được chú trọng.
Phát biểu với phóng viên trên máy bay trên đường đến Melbourne, ông Blinken mô tả Quad như là một “cơ chế mạnh mẽ” để đưa vaccine ra toàn thế giới cũng như đẩy lùi “sự hung hăng và hiếp đáp” tại vùng Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, nhưng không nhắc tên Trung Quốc.
Các bộ trưởng của bốn nước vừa kể sẽ làm việc thêm trên những mục tiêu này nhưng sẽ không đưa ra những lời hứa mới, để việc này lại cho tới thượng đỉnh của các lãnh đạo Quad sẽ diễn ra vào tháng 5 tại Nhật mà Tổng thống Biden dự trù tham dự.
Chuyến đi của ông Blinken diễn ra vài ngày sau khi Trung Quốc và Nga tuần rồi công bố một đối tác chiến lược “không có giới hạn”. Đây là tuyên bố rõ ràng và chi tiết nhất của đôi bên để làm việc với nhau-chống lại Mỹ-xây dựng một trật tự thế giới mới dựa trên sự diễn giải của họ về nhân quyền và dân chủ.
Quan hệ Mỹ-Trung ở mức thấp nhất trong nhiều thập niên trong lúc hai nền kinh tế hàng đầu thế giới bất đồng về một loạt các vấn đề từ Hong Kong, Đài Loan cho tới Biển Đông và việc Trung Quốc đối xử với người Hồi giáo sắc tộc thiểu số.
Tháng 10 năm ngoái, ông Biden nói với các lãnh đạo châu Á rằng Mỹ sẽ mở các cuộc thảo luận về khuôn khổ kinh tế mới cho Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Tuy nhiên tới nay chưa có nhiều chi tiết liên quan được hé lộ và chính quyền Mỹ ngần ngại cho phép các nước châu Á tiếp cận thị trường nhiều hơn như họ mong muốn vì e rằng việc này sẽ đe dọa công ăn việc làm của người Mỹ.
Những người chỉ trích nói rằng thiếu sự giao tiếp kinh tế của Mỹ là điểm yếu quan trọng trong cách tiếp cận của chính quyền Biden tại khu vực, nơi mà Trung Quốc vẫn là đối tác thương mại hàng đầu của nhiều nước Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.
