Hành trình tưởng niệm cựu Tổng thống Jimmy Carter sẽ kết thúc tại ngôi nhà của ông ở thị trấn nhỏ Plains, Georgia, nơi ông lớn lên trên một trang trại trồng đậu phộng. Đó là nơi vợ ông, bà Rosalynn, được an nghỉ vào năm ngoái tại một khu đất mà họ đã chọn cách đây nhiều năm.
Nhưng trước khi ông Carter đến nơi an nghỉ cuối cùng khiêm tốn của mình, sẽ có một lịch trình liên bang về tưởng niệm, nghi lễ và hậu cần đặc trưng của các tang lễ cấp nhà nước. Kể từ khi quốc gia này được thành lập, nước Mỹ đã chia tay các cựu tổng thống bằng một loạt sự kiện phức tạp đan xen giữa các truyền thống lâu đời và nét riêng tư.
Các đám tang thường do chính các tổng thống lên kế hoạch, những người thường có nhiều năm sau khi rời Tòa Bạch Ốc để suy ngẫm về cách họ muốn được tưởng nhớ.
“Họ tham gia rất nhiều vào quá trình lập kế hoạch và các quyết định mà họ đưa ra cho chúng ta biết rất nhiều về con người họ, cách họ nhìn nhận về chức tổng thống và cách họ muốn được người dân Mỹ nhớ đến”, ông Matthew Costello, nhà sử học cấp cao của Hiệp hội Lịch sử Tòa Bạch Ốc, người đồng sáng tác một cuốn sách có tên “Tưởng nhớ các tổng thống: Mất mát và di sản trong văn hóa Mỹ”, cho biết.
Ông Carter có nhiều thời gian để lên kế hoạch hơn hầu hết mọi người. Ông đã sống 43 năm sau khi kết thúc nhiệm kỳ tổng thống, thời gian hậu nhiệm kỳ tổng thống dài nhất trong lịch sử Hoa Kỳ, trước khi qua đời vào Chủ Nhật 29/12 ở tuổi 100.
Nhiều chi tiết về đám tang của ông vẫn được giữ bí mật, tùy thuộc vào quyết định của gia đình và các đơn vị quân đội chịu trách nhiệm thực hiện các kế hoạch. Hầu hết các tổng thống đều được quàn tại Điện Capitol Hoa Kỳ và thường có một buổi lễ tại Nhà thờ Quốc gia Washington.
Tổng thống Joe Biden đã vô tình tiết lộ vào năm ngoái rằng ông Carter đã yêu cầu ông đọc điếu văn. (“Xin lỗi, tôi không nên nói như vậy”, ông Biden thừa nhận.)
Tổng thống Biden hôm Chủ Nhật 29/12 nói rằng nhóm của ông đang làm việc với gia đình Carter và những người khác “để đảm bảo rằng ông được tưởng nhớ một cách thích hợp, tại Hoa Kỳ và trên toàn thế giới”. Con trai của ông Carter, ông Chip, là người liên lạc chính của gia đình, mặc dù Tổng thống Biden cho biết ông đã nói chuyện với tất cả những người con của ông Carter.
Ông mô tả một quá trình đang diễn ra “sẽ mất một chút thời gian” nhưng sẽ dẫn đến một “buổi lễ lớn tại Washington, D.C.” dành cho ông Carter, mà ông Biden đã lên lịch vào ngày 9 tháng 1.
Đôi khi các cựu tổng thống giúp đỡ ngay cả những chi tiết nhỏ nhất.
Ông Jeffrey Engel, giám đốc Trung tâm Lịch sử Tổng thống tại Đại học Southern Methodist ở Dallas, nhớ lại cuộc gặp với ông George H.W. Bush ngay sau khi cựu tổng thống sửa lại sơ đồ chỗ ngồi cho đám tang của mình.
“Và tôi nói, ‘Điều đó có kỳ lạ không? Ông biết đấy, đó là cái chết của chính ông mà,” Ông Engel nhớ lại. “Và ông ấy nói, ‘Ông biết đấy, ông làm điều đó ba tháng một lần. Ông sẽ quen dần với nó thôi.’”
Tổng thống Dwight Eisenhower, người chỉ huy quân Đồng minh trong Thế chiến II trước khi trở thành chính trị gia, muốn được chôn cất trong một chiếc quan tài do chính phủ cấp với giá 80 đô la. Ngoại trừ một con dấu thủy tinh được thêm vào thiết kế, nó không thể phân biệt được với quan tài của bất kỳ người lính nào khác.
Chi tiết về các đám rước cũng có thể phản ánh các khía cạnh trong cuộc sống của một vị tổng thống. Quan tài của ông Ronald Reagan được đưa lên các bậc thang phía tây của Điện Capitol Hoa Kỳ, đối diện với tiểu bang California quê hương của ông. Khi ông Gerald Ford qua đời, quan tài của ông được đưa ngang qua Hạ viện của tòa nhà, một sự công nhận cho những năm tháng ông làm nhà lập pháp.
Nhiệm vụ thực hiện tang lễ của tổng thống thuộc về Lực lượng Đặc nhiệm Chung-Khu vực Thủ đô Quốc gia, bao gồm 4.000 quân nhân và nhân viên dân sự. Đơn vị này cho biết trong một tuyên bố rằng họ “rất vinh dự khi được cung cấp sự hỗ trợ này thay mặt cho quốc gia”.
Lễ tang của tổng thống có thể để lại dấu ấn lâu dài trong tâm thức của người Mỹ. Một trong những mô tả đáng nhớ nhất của ông George Washington — “người đầu tiên trong chiến tranh, người đầu tiên trong hòa bình và người đầu tiên trong trái tim của đồng bào” — xuất phát từ một bài điếu văn được tái bản rộng rãi khi nhà lãnh đạo đầu tiên của đất nước qua đời.
Sau khi ông John F. Kennedy bị ám sát, con trai ông là John Jr. đã được chụp ảnh đang chào quan tài. Quan tài của ông Kennedy được đưa xuống Đại lộ Pennsylvania trên cùng một chiếc xe chở ông Abraham Lincoln sau khi ông bị ám sát một thế kỷ trước và một con ngựa không người cưỡi đã được đưa vào đoàn rước.
Lễ tang ông Kennedy là lễ tang tổng thống đầu tiên được truyền hình rộng rãi.
“Công nghệ đã giúp việc tang lễ trở nên dễ tiếp cận hơn, dân chủ hơn. Nhiều người có cơ hội dành thời gian để suy ngẫm về ý nghĩa của người này”, ông Costello nói. “Và tôi nghĩ điều đó cũng mở ra cánh cửa để nhiều người hơn tham gia vào quá trình tưởng nhớ”.
Ở nhiều quốc gia dân chủ, nguyên thủ quốc gia và người đứng đầu chính phủ là hai người khác nhau. Hoa Kỳ kết hợp cả hai vai trò, nghi lễ và người đứng đầu hành pháp, vào chức vụ tổng thống.
“Vì chúng ta không có nhân vật quốc gia nào khác ngoài tổng thống, về cơ bản chúng ta đã lấy tất cả sức nặng truyền thống và cảm xúc công dân được đặt vào cái chết hoặc sự ra đời hoặc đám cưới của một nguyên thủ hoặc một vị vua và đặt nó lên đầu các tổng thống,” ông Engel nói. “Và thành thật mà nói, không có nhiều người như vậy. Vì vậy, bất cứ khi nào một trong số họ qua đời, thì đó là điều bất thường và là một vấn đề lớn.”
Ông mô tả tang lễ là khoảnh khắc để ghi nhớ “rằng tất cả chúng ta đều ở trong hoàn cảnh này cùng nhau” và “người đàn ông này là tổng thống của tất cả chúng ta, bất kể bạn là đảng viên Cộng hòa hay Dân chủ".
Tuy nhiên, trong nền chính trị chia rẽ ngày nay, tang lễ cấp nhà nước có thể tạo ra những khoảnh khắc ngượng ngùng, thậm chí căng thẳng.
Trong tang lễ của ông George H.W. Bush năm 2018, có sự tham dự của Tổng thống Donald Trump. Ông bắt tay cựu Tổng thống Barack Obama, người tiền nhiệm của ông, nhưng không giao lưu với bà Hillary Clinton, người mà ông đã đánh bại trong cuộc bầu cử năm 2016, hoặc chồng bà, cựu Tổng thống Bill Clinton.
“Những đám tang này luôn mang tính chính trị”, ông Engel nói. “Thành thật mà nói, bất kể điều gì xảy ra trong tang lễ của ông Carter đều sẽ mang tính chính trị, bất kể những người xung quanh gia đình ông Carter có muốn hay không”.
Diễn đàn