Ở Mỹ, các bang chi tiền cho các trường công ở các mức khác nhau, tùy vào khả năng thu ngân sách của mình. Trong bài tường trình hôm nay, mời quý vị tìm hiểu về vấn đề ngân quỹ dành cho giáo dục, và kinh nghiệm của các địa phương trong việc thu cũng như quản lý tiền dành cho các trường.
Chi tiêu cho giáo dục ở Hoa Kỳ tại mỗi trường một khác.
Tại bang miền Nam Mississippi, một trường học ở Brookhaven chi 6.417 đôla cho mỗi học sinh. Chỉ cách đó 100 kilomet về phía tây, Natchez chi gần 3.000 đôla.
Shannon Eubanks là hiệu trưởng của một trường, ở Brookhaven, Mississippi. Ông nói với đài VOA: "Trẻ em của chúng ta không có cơ hội".
Ông Eubanks nói rằng ít tiền hơn có nghĩa là học sinh ở Brookhaven không có giáo viên âm nhạc hay nghệ thuật. Học sinh phải dùng chung máy tính và các cháu phải đi xe buýt cũ mà đáng ra phải bị thải loại từ nhiều năm trước.
Ông Eubanks làm việc tích cực về một đề xuất hồi năm ngoái để tăng tiền cho mọi trường công Mississippi. Nhưng cử tri Mississippi không thông qua.
Ông Eubanks nói: "Chúng tôi phải tiếp tục cố gắng".
Ai trả tiền cho các trường học?
Trong vòng sáu tháng, đài phát thanh National Public Radio (NPR) đã làm phóng sự chi tiết về đề tài được gọi là vấn đề tiền nong của ngành giáo dục.
Bài phóng sự cho hay ngay cả các tuyến trường học nằm gần nhau vẫn nhận số lượng tiền rất khác nhau.
NPR giải thích rằng lý do là các tuyến trường nhận được tiền từ một số nguồn khác nhau. Tất cả các bang đều cấp tiền cho các trường học, nhưng một số bang cấp nhiều hơn những bang khác.
Một số bang cấp nhiều tiền hơn cho các tuyến trường nghèo so với tuyến trường giàu. Quan điểm ở đây là các tuyến trường nghèo cần được giúp đỡ nhiều hơn các tuyến trường giàu. Nhưng các bang khác cấp tiền đồng đều cho các tuyến trường giàu lẫn nghèo.
Chính phủ liên bang có các chương trình giúp đỡ các quận nghèo, nhưng hiệu quả còn hạn chế. Chính phủ liên bang chỉ trả tiền cho khoảng 8% chi phí của các trường công lập từ lớp mẫu giáo đến lớp 12.
Phần tiền lớn nhất là từ các loại thuế tài sản của địa phương. Những cộng đồng có nhiều người giàu thu được nhiều thuế tài sản hơn, và kết quả là họ có nhiều tiền hơn để chi cho các trường học. Trường hợp ngược lại là các cộng đồng nghèo.
Tài trợ cho giáo dục trên toàn nước Mỹ
Cục Điều tra Dân số Hoa Kỳ có báo cáo hồi năm ngoái về chi tiêu cho trường học trong các tuyến trường lớn nhất của Hoa Kỳ.
Cục điều tra dân số cho biết tại tuyến trường lớn nhất, thành phố New York, chi tiêu cho mỗi sinh viên 20.331 đôla. Con số đó gần gấp đôi so với ở Los Angeles, California.
Tại Chicago, Illinois, mức chi là 12.284 đôla cho mỗi học sinh, 8.725 đôla tại Miami, Florida, và 8.295 đôla tại Houston, Texas.
Tổ chức Education Week cũng đã nghiên cứu các mức ngân quỹ dành cho tất cả 50 bang của Hoa Kỳ. Có những sự khác biệt lớn.
Education Week cho biết tính trung bình, New York, Alaska, và Wyoming chi hơn 17.000 đôla cho mỗi học sinh trong năm 2013, trong khi California, Oklahoma và Nevada chi khoảng một nửa số tiền đó.
Tính chung cả nước Mỹ, mức trung bình là khoảng 12.000 đôla cho mỗi học sinh.
Bang Wyoming nhỏ bé thuộc vào nhóm chi tiêu nhiều cho trường học vì họ có cách làm như sau:
Bang nhận được tiền thuế từ ngành sản xuất dầu mỏ và than đá. Trong quá khứ, những cộng đồng có nhiều hoạt động sản xuất nhất cũng có thêm nhiều tiền hơn.
Điều đó đã thay đổi vào những năm 1990, khi các tòa án phán quyết là tất cả các tuyến trường ở Wyoming cần được chia sẻ loại khoản tiền thuế dầu và than đá.
Việc này dẫn đến lượng tiền tăng dành cho tất cả các trường công lập của Wyoming, theo lời của Kari Eakins thuộc Bộ Giáo dục Wyoming. Sự thay đổi lớn nhất là việc giảm quy mô lớp học ở các lớp bậc thấp. Giờ đây bang quy định không được quá 16 học sinh trên mỗi giáo viên ở các lớp từ mẫu giáo đến lớp 3.
Những cắt giảm gần đây trong ngân quỹ cho giáo dục
Trung tâm về Ưu tiên Ngân sách và Chính sách xem xét về chi tiêu công cho các dịch vụ như giáo dục.
Họ cho biết cuộc suy thoái kinh tế lớn của Hoa Kỳ trong năm 2008 đã làm các bang giảm chi tiêu cho giáo dục. Giá nhà sụt giảm đồng nghĩa với việc thuế tài sản cũng lao dốc, trong khi thuế tài sản mang lại phần lớn ngân quỹ cho trường học.
Trung tâm cho biết suy thoái kinh tế đã qua, nhưng ngân quỹ cho các trường học vẫn còn dưới mức năm 2008 ở hầu hết các bang.
Trung tâm nói những sự cắt giảm đó có nghĩa là các trường sẽ đào tạo ra ít đi "những người lao động đủ tiêu chuẩn" để áp ứng nhu cầu ngày càng tăng về người lao động "được giáo dục tốt".
Eubanks, vị hiệu trưởng ở Mississippi cho biết một trường học nhận được bao nhiêu tiền là vấn đề quan trọng. Trường của ông phục vụ 840 học sinh ở một cộng đồng nông thôn - từ mẫu giáo đến lớp 12.
Ông Eubanks nói: "Chúng tôi có rất nhiều vấn đề xa hơn các vấn đề giáo dục, cố gắng để phục vụ học sinh nghèo ở một bang nghèo". Ông nói thêm trường không có những dịch vụ giống như "ở các tuyến trường có nhiều tiền hơn".
