Những cuộc đua giành đề cử tổng thống của Đảng Cộng hòa và Dân chủ đã biến thành những cuộc đấu quyết liệt giành đại biểu đến đại hội toàn quốc của cả hai đảng, nơi mà hai ứng cử viên cho cuộc tổng tuyển cử vào tháng 11 sẽ được lựa chọn.
Tỉ phú bất động sản Donald Trump là người đang dẫn đầu của Đảng Cộng hòa, nhưng hôm thứ Hai ông phàn nàn rằng những quan chức của đảng đã tạo ra một "hệ thống gian trá" để ngăn ông ta giành chiến thắng trong cuộc bỏ phiếu kín đầu tiên tại đại hội đảng vào tháng 7 ở thành phố Cleveland, bang Ohio. Dù ông Trump chiến thắng hầu hết những cuộc bầu cử ở từng bang, song ông ta hãy còn kém xa mức đa số đại biểu hội nghị cần đạt được để giành đề cử.
"Hệ thống này đã bị gian lận," ông Trump nói tại một buổi vận động ở bang New York, nơi mà cả hai đảng đều tổ chức bầu cử sơ bộ vào ngày 19 tháng 4. "Nó là một thống gian lận, kinh tởm, bẩn thỉu."
Sự phẫn nộ của ông Trump nhắm vào đợt bỏ phiếu diễn ra vào cuối tuần qua ở bang miền tây Colorado, nơi mà đối thủ chính của ông ta, Thượng nghị sĩ bang Texas Ted Cruz, giành hết tất cả 34 đại biểu đại hội của bang này tại một hội nghị chính trị chỉ giới hạn cho những nhà hoạt động của đảng, không phải cho thành phần cao cấp của Đảng Cộng hòa hay công chúng bỏ phiếu, như ở những bang khác.
Ông Cruz chế giễu lời phàn nàn của ông Trump, nói với những người ủng hộ ở bang California rằng, "Donald, khi cử tri bỏ phiếu chống lại ông thì đó đâu phải là đánh cắp phiếu. Đó là cử tri giành lại đất nước này và giành lại sự tỉnh táo."
Chủ tịch Ủy ban Đảng Cộng hòa Toàn quốc, Reince Priebus, cũng bác bỏ công kích của ông Trump, nói rằng, "Quy định được đặt ra vào năm ngoái. Không có gì bí ẩn, không có gì mới mẻ. Quy định vẫn không thay đổi."
Tại thời điểm này, ông Trump, người có những phát biểu huênh hoang từng dẫn chương trình truyền hình thực tế, có 775 trong số 1.237 đại biểu đại hội toàn quốc mà ông ta cần đạt được để giành đề cử của Đảng Cộng hòa trước khi sự kiện bốn năm một lần này khai mạc, so với 545 đại biểu cho ông Cruz, 171 người cho Thượng nghị sĩ bang Florida Marco Rubio, người đã rời bỏ cuộc đua, và 143 người cho Thống đốc Ohio John Kasich.
Nhưng để đạt tới con số 1.237, đa số tối thiểu của tổng số đại biểu đại hội, ông Trump sẽ phải giành thắng 60% những đại biểu chưa được lựa chọn trong những cuộc tranh đua sắp tới ở các bang kéo dài đến đầu tháng 6, một tỉ lệ cao hơn so với những chiến thắng mà ông ta đã đạt được trước đó.
Những nhà phân tích chính trị Mỹ đều có cùng nhận định rằng nếu ông Trump không giành được chiến thắng trong cuộc bỏ phiếu kín đầu tiên tại đại hội đảng toàn quốc, ông ta sẽ không giành được đề cử luôn, vì nhiều đại biểu của ông ta sẽ bỏ ông ta trong những cuộc bỏ phiếu kín tiếp theo, có thể trao đề cử tổng thống cho ông Cruz, một nhân vật thường kích động chống đối trong Quốc hội ở Washington. Một số đại biểu Cộng hòa nói họ lo ngại là hàng loạt những cuộc khảo sát ý kiến trên toàn quốc cho thấy cả hai ông Trump và ông Cruz đều thua trong cuộc tổng tuyển cử vào tháng 11 trước ứng cử viên đang dẫn đầu của Đảng Dân chủ, cựu Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton, dù ông Cruz khá hơn ông Trump khi đối đầu với bà Clinton.
Những đại biểu cam kết ủng hộ ông Trump dựa trên những cuộc bầu cử cấp bang nói chung cam kết sẽ bỏ phiếu cho ông ta trong cuộc bỏ phiếu kín đầu tiên ở hội nghị, nhưng có thể đổi ý và bầu cho một ứng cử viên trong cuộc bỏ phiếu thứ hai và sau đó cho đến khi một người nào đó đạt được đa số 1.237.
Ông Trump, người sống trong một tòa nhà sang trọng cao tầng ở New York, có cách biệt dẫn đầu to lớn ở bang nhà trong những cuộc khảo sát trước bầu cử trước cả hai ông Kasich và Cruz, và cũng đang dẫn đầu ở một số bang theo lịch bỏ phiếu vào ngày 26 tháng 4. Nhưng không rõ, ngay cả khi ông ta thắng những cuộc bầu cử này, liệu ông ta sẽ giành được đủ số đại biểu đại hội toàn quốc hay không để cho ông ta đa số trong cuộc phiếu kín đầu tiên.
Bà Clinton, nhà ngoại giao hàng đầu của đất nước từ năm 2009-2013, có cách biệt dẫn đầu to lớn về số lượng đại biểu trước đối thủ duy nhất của bà, Thượng nghị sĩ bang Vermont Bernie Sanders, nhưng cũng vẫn chưa đạt được đa số.
Bà hiện có 1.786 đại biểu đại hội trong tổng số 2.383 người mà bà cần giành được đề cử, so với 1,107 người cho ông Sanders. Nhưng ông Sanders, người tranh cử với chủ trương chống lại những liên hệ của bà Clinton giới giới tài chính Phố Wall, đã chiến thắng bảy trong số tám cuộc đua cấp bang hồi gần đây, cho ông ta đà tiến vào cuộc đua ở bang New York.
Tuy nhiên, những cuộc thăm dò ý kiến cho thấy bà Clinton dẫn trước ông Sanders với cách biệt lớn ở New York, nơi mà cử tri đã hai lần bầu bà vào Thượng viện. Bà Clinton, người đang mong trở thành nữ tổng thống đầu tiên của Mỹ, cho biết bà hy vọng sẽ có đủ đại biểu đại hội đã cam kết ủng hộ bà trước đại hội toàn quốc của Đảng Dân chủ vào tháng 7.
