Từ laser cắt vải denim tại nhà máy, máy bay không người lái dùng để tưới cây, đây không phải là câu chuyện mới cho thấy máy móc đang làm việc nhiều hơn bao giờ hết. Nhưng mọi người từ lâu lo sợ rằng robot sẽ làm hết công việc của họ. Vì vậy các chuyên gia công nghệ đang kêu gọi các đồng nghiệp xây dựng một tương lai trong đó tác động lên con người sẽ giảm đi.
Ông Tim O'Reilly, người sáng lập O'Reilly Media, một công ty tư vấn công nghệ, cho rằng đây là giải pháp “hybrid”, pha trộn giữa con người và máy móc. Ông nói ông đã thấy điều đó xảy ra rồi. Ông O'Reilly đưa ra một ví dụ, hầu hết các phần mềm thực sự là một dịch vụ phụ thuộc vào những nhân sự có nền tảng để giúp cho phần mềm được cập nhật và hoạt động.
Đây có thể là một sự thay đổi mô hình cho các cư dân ở Thung lũng Silicon. Bỏ cái cũ: sự thúc đẩy không ngừng về hiệu quả thông qua các thuật toán và tự động hóa, bất kể hậu quả đối với tầng lớp công nhân. Thêm cái mới: đổi mới với sự góp mặt của con người.
Tuần trước, tại hội nghị thượng đỉnh hàng năm của Diễn đàn Công nghệ và Ứng dụng Internet khu vực Châu Á – Thái Bình Dương (APRICOT) ở TP HCM, ông O’Reilly nói “điều quan trọng là chúng ta phải nghĩ rằng không sử dụng công nghệ để thay thế con người, nhưng là để hỗ trợ thêm cho họ, để làm điều gì đó mà trước đây không thể”.
Với nhiều kỹ năng hơn, con người có thể làm việc cùng với robot. Công ty Lyft và Uber đã dựa vào phần mềm với mục đích giúp cho các tài xế làm việc hiệu quả hơn. Nó không hoàn toàn khác biệt với máy bay, vốn chủ yếu do máy tính điều khiển bay, nhưng có thể sẽ không bao giờ xảy đến một ngày mà hành khách cảm thấy thoải mái trong khi bay mà không có ít nhất một người điều khiển.
Jonathan Brewer, một giảng viên tại Trung tâm phi lợi nhuận Tài nguyên Khởi nghiệp Mạng, cho rằng giai đoạn phát triển kế tiếp sẽ cải thiện giai đoạn trước, khi bùng nổ số lượng các nhà máy và máy móc khiến cho nguồn nước không thể uống và không khí không thể thở được cho nhiều người. Ông nói bây giờ, những người mê công nghệ phải xem xét làm thế nào để những sáng chế của họ giúp được cho con người.
Tại hội thảo APRICOT, ông Brewer đưa ra ví dụ là những bộ cảm biến cảnh báo người dân một giờ trước khi xảy ra lở đất và “các thiết bị cứu sinh khác có chi phí rất thấp”. Ông nói có vẻ như không hợp lý trong việc dùng robot để lau bàn và đào quặng đồng nếu con người không đặt mình vào chỗ sử dụng kết quả lao động của robot.
Ông O'Reilly minh họa cách tiếp cận “hybrid” với cái gọi là Mechanical Turk. Không chỉ công cụ của Amazon thực hiện những công việc nhỏ, nhưng máy móc thế kỷ 18 dường như cũng đánh bại con người. Trên thực tế, luôn có một người đứng đằng sau tất cả, và đó là điểm chính. Giám sát việc tuyển dụng các lập trình viên, kỹ sư và những người điều hành khác về internet, ông O'Reilly so sánh với Mechanical Turk: Thế giới cần những nhân công “chạy bằng máu”, chứ không chỉ nhân công chạy bằng pin.
Ông nói: “Tất cả quý vị, theo một nghĩa nào đó, đều ở trong internet. Nếu quý vị đi mất, nó sẽ ngừng làm việc”. Ông nói thêm: “Không giống như một phần mềm trong kỷ nguyên máy tính, nếu quý vị có một bản sao Microsoft Windows trong máy tính cá nhân, nó sẽ tiếp tục chạy mà không cần có các lập trình viên khởi tạo. Hầu hết tất cả các phần mềm mà chúng ta phụ thuộc ngày hôm nay là các dịch vụ lệ thuộc vào công việc của những người như quý vị”.
Cũng có thể có một số mong muốn, với sự lạc quan của các nhà công nghệ, rằng con người sẽ phát triển trong tương lai của robot. Năm 2015, công ty tư vấn McKinsey dự đoán tự động hóa có thể sẽ loại bỏ 45% nghề nghiệp hiện nay. Đó là lý do tại sao nhiều người trong lĩnh vực công nghệ đang sôi lên với ý tưởng về thu nhập cơ bản phổ quát, chia sẻ lợi ích của sự đổi mới bằng cách trao cho mỗi công dân một tấm séc nhỏ hàng tháng.
Ông Brewer hy vọng vào sự hợp tác giữa con người và máy móc. Nhiều tiến bộ không chỉ làm cho cuộc sống dễ dàng hơn, chẳng hạn như bộ điều nhiệt điều chỉnh nhiệt độ theo ý thích của con người. Ông nói công nghệ cho phép nhân viên thành phố biết khi nào đèn đường tắt hoặc thùng rác đầy, nên họ không phải lái xe vòng vòng để kiểm tra như nhiều chính quyền địa phương đang làm. Nhưng một khi thông báo được gửi đi, con người vẫn cần phải hồi đáp và đảm bảo dịch vụ được cung cấp.
Đối với công nghệ, những người tham dự hội nghị nói những người sớm chấp nhận đã xem sự thay đổi đương nhiên, không thể không xảy ra này là một lợi ích không thể chối cãi. Nhưng trong giai đoạn tiếp theo, mọi người đang nghĩ tới sự gián đoạn, hoặc chí ít tự hỏi làm thế nào để có thể làm nhẹ cú giáng vào con người này.
