Hai nhà ngoại giao của Mỹ nói với cuộc điều tra luận tội Tổng thống Donald Trump rằng họ không cảm thấy được Bộ Ngoại giao dưới thời Tổng thống Trump ủng hộ và cơ quan này đang được sử dụng cho mục đích chính trị trong nước, theo bảng ghi lời khai được công bố hôm 4/11.
Cuộc điều tra của Hạ viện do Đảng Dân chủ chiếm đa số về Tổng thống Trump tập trung vào một cuộc điện đàm hồi tháng 7, trong đó ông Trump yêu cầu Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy điều tra đối thủ chính trị Joe Biden, cựu phó tổng thống và cũng là ứng cử viên giành vé đề cử đảng Dân chủ cho cuộc bầu cử vào tháng 11 năm sau.
Ông Michael McKinley, cựu cố vấn cấp cao của Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo, nói với cuộc điều tra hồi tháng trước rằng ông đề nghị đưa ra một tuyên bố ủng hộ Đại sứ Mỹ ở Ukraine, Marie Yovanovitch, khi bà này bị cho về vườn, nhưng được bảo rằng Ngoại trưởng Pompeo quyết định là ‘không nên ... vào thời điểm này.’
“Thời điểm từ chức của tôi là kết quả của hai mối quan ngại bao trùm: việc Bộ Ngoại giao, theo quan điểm của tôi, không hề có sự ủng hộ cho các nhân viên phục vụ ở nước ngoài đang bị dính vào cuộc điều tra luận tội; và, thứ hai, có việc dường như là sử dụng các đại sứ của chúng ta ở nước ngoài để thúc đẩy các mục tiêu chính trị trong nước,” ông McKinley nói, theo nội dung bản ghi được các ủy ban Hạ viện công bố.
Các ủy ban này đã nghe các nhân chứng khai kín trong nhiều tuần và cuộc điều tra đang chuyển sang giai đoạn công khai. Đảng Cộng hòa, có các thành viên trong ba ủy ban tiến hành cuộc điều tra, đã phàn nàn về sự thiếu minh bạch.
Bà Yovanovitch, người đột ngột bị cách chức đại sứ hồi tháng 5 năm ngoái, nói với cuộc điều tra vào ngày 11/10 rằng bà cảm thấy bị đe dọa khi bị Trump mô tả là ‘tin xấu’ trong cuộc điện đàm với ông Zelenski, bản ghi cho biết.
“Tôi đã rất quan ngại,” bà cho biết. “Đến giờ vẫn vậy.”
Một bản tóm tắt của Nhà Trắng được công bố trước đó cho thấy ông Trump nói với ông Zelenskiy rằng vị đại sứ này là ‘tin xấu’ và sẽ ‘phải chịu một số cách xử lý’.
Trump đã phủ nhận mọi hành động sai trái và biện hộ cho cuộc điện đàm với ông Zelenskiy là ‘hoàn hảo’. Ông cáo buộc đảng Dân chủ đã nhằm vào ông một cách không công bằng hòng đảo ngược chiến thắng bất ngờ của ông trong cuộc bầu cử vào năm 2016.
Yovanovitch đã làm chứng rằng khi bà trở lại Washington hồi tháng 4 năm ngoái, Philip Reeker, quyền trợ lý Ngoại trưởng nói với bà rằng ông Pompeo không còn có thể bảo vệ bà trước ông Trump.
“Ông Reeker nói rằng tôi, quý vị biết đấy, tôi cần phải ra đi. Tôi cần phải ra đi càng sớm càng tốt” và ông Trump đã muốn bà ra đi vào mùa hè năm 2018 và rằng “Ngoại trưởng đã cố gắng bảo vệ tôi nhưng không còn có thể làm điều đó nữa,” cũng theo bản ghi.
Mối liên hệ với ông Giuliani
Bà Yovanovitch nói lần đầu tiên bà biết được vào cuối năm 2018 rằng luật sư cá nhân của ông Trump, ông Rudy Giuliani, có liên quan đến Ukraine khi các quan chức Ukraine cảnh báo bà về các trao đổi của vị cựu thị trưởng New York này với một cựu công tố viên Ukraine.
Trong lời khai của mình với một số nội dung trong đó đã bị rò rỉ trên các phương tiện truyền thông, bà Yovanovitch cũng nói với các nhà lập pháp rằng bà bị sốc khi ông Trump liên tục nói về bà hay về bất kỳ đại sứ nào khác của Mỹ theo cách như vậy trong cuộc điện đàm với người đồng cấp nước ngoài.
Bốn quan chức Mỹ được phe Dân chủ kêu gọi ra làm chứng đã không xuất hiện hôm 4/11, các vị dân biểu nói, và tổng thống đang gây sức ép buộc người tố giác xuất đầu lộ diện.
Một số thành viên Đảng Dân chủ cho rằng việc ông Trump ra lệnh cho các quan chức chính quyền không hợp tác sẽ đối mặt với tội cản trở công lý trong số các tội danh mà họ dự định xem xét.
Lời khai của các nhân chứng - ba quan chức ngân sách Nhà Trắng và luật sư hàng đầu của Hội đồng An ninh Quốc gia Nhà Trắng - sẽ rất quan trọng trong việc xác định liệu ông Trump có sử dụng viện trợ cho Ukraine làm đòn bẩy để bảo đảm lợi ích chính trị cho mình hay không.
Các vị dân biểu đặc biệt quan tâm đến việc thẩm vấn luật sư John Eisenberg, người đã có một động thái bất thường là chuyển bản ghi cuộc điện đàm vào hệ thống máy tính được bảo mật nhất của Nhà Trắng, theo một nguồn thạo tin về phiên khai chứng hồi tuần trước của Trung tá Alexander Vindman, người lắng nghe cuộc điện đàm.
Vài ngày sau cuộc gọi, ông Eisenberg nói với Vindman không được nói về việc này, nguồn tin này nói thêm với điều kiện giấu tên.
“Ông ta phải được đưa ra để làm chứng. Câu trả lời bằng văn bản không được chấp nhận,” Tổng thống Trump viết trên Twitter để yêu cầu người tố giác phải xuất hiện.
Đảng Dân chủ nói rằng họ không cần nghe lời chứng người tố giác vì các nhân chứng khác đã chứng thực phần lớn những gì người tố giác này tố cáo. Phe Cộng hòa nói rằng họ cần nghe trực tiếp từ người tố giác để đánh giá mức độ đáng tin của các cáo buộc.
