Cây hoa đỗ quyên ở trước nhà tôi mấy năm trước đã nở rộ; năm nay chưa tới mùa hoa, nhưng không biết ông bạn làm vườn nào đã vô tình chặt cụt một nửa. Tôi chợt nhớ một câu Kiều, “Thương gì đến ngọc, tiếc gì đến hoa!”
Ngâm nga xong, tôi bỗng nghi ngờ không biết mình có nhớ đúng hay không. Bèn tìm trong Google. Trí nhớ của tôi rất kém, thực ra Nguyễn Du dùng chữ hương, không phải chữ hoa: “Thương gì đến ngọc, tiếc gì đến hương!”
Một lần khác, không nhớ đầy đủ hai câu thơ Tú Xương, tôi cũng Google bằng mấy chữ, “cô mất hai đồng lẻ…” nhờ thế tìm ra cả bài thơ với hai ‘câu thực,’ “Tiễn chân cô mất hai đồng chẵn – Sờ bụng thầy không một chữ gì.” Đồng chẵn, không phải đồng lẻ. Nếu quý bạn không biết từ ‘câu thực’ nghĩa là gì thì xin cứ Google mà tìm – chữ Google dùng như một động từ.
Google là tên một cái “Máy Tìm,” dịch chữ “Search Engine,” có thể dùng để tìm tòi bất cứ cái gì, chữ nào, câu nào, bài nào, đã xuất hiện trên internet. Hai mươi năm trước, cả nước Mỹ chạy đua coi ai “chế” ra nhu liệu, phần mềm, làm cái “Máy Tìm” nhanh nhất, đúng nhất, đầy đủ nhất. Công ty AltaVista đã đứng đầu một thời gian; Yahoo! cũng rất mạnh. Google ra đời năm 1998, hai năm sau có lúc đã đề nghị ai trả một triệu đô la thì bán, nhưng không ai mua. Năm ngoái công ty Alphabet, mẹ của Google, thâu được $283 tỷ và giá trị lên trên một ngàn tỷ đô la. Cứ mỗi giây đồng hồ, có 100,000 lần “click” ra lệnh cho Google tìm tòi các thông tin trên mạng, theo báo Economist.
Nhưng ngày Thứ Tư cách đây vài tuần, công ty Alphabet bị tụt 8% giá trị, mất khoảng $100 tỷ mỹ kim trên thị trường chứng khoán, sau khi phản ứng vội vàng trước thách đố của Công ty Microsoft trong việc sử dụng “trí khôn nhân tạo.”
Trí khôn nhân tạo (AI) đã phát triển hàng chục năm nay, là những khí cụ để máy vi tínnh (computer) giúp trí khôn con người khi tính toán, tìm tòi, suy nghĩ, vân vân; vì computer có thể chứa đựng những kho dữ kiện, con số, hiểu biết rộng lớn vô cùng, lại tính toán rất nhanh. Lâu nay Cộng sản Trung Quốc sử dụng Trí khôn nhân tạo nhiều nhất, để kiểm soát dân chúng. Họ lưu giữ hình ảnh, tên họ, lý lịch của hàng tỉ người, mỗi ngày máy quay phim của họ ở các ngã tư, phi trường, ga xe lửa, vân vân, chụp bộ mặt một người đi qua thì máy computer có thể nói người đó tên gì, nhà ở đâu, học trường nào, trước đây có đi biểu tình hoặc viết email chống chính phủ hay không, vân vân.
Trong các nước tự do, người ta dùng AI, Trí khôn nhân tạo, vào rất nhiều việc. Các luật sư có thể nhờ AI tìm những án lệ liên hệ đến vụ kiện, các bác sĩ nhờ AI coi có những hình quang tuyến được lưu trữ giống như tấm hình mới chụp của bệnh nhân hay không, và đã được chẩn đoán ra sao. Các sinh viên sẽ tìm được các bài viết về đề tài mình đang nghiên cứu. Một phát minh quan trọng dùng AI là những nhu liệu gọi là “chatbot.” Khi quý vị đánh máy một câu trên điện thoại di động để gửi cho ai, có thể thấy mình viết chữ “ăn” thì nó hiện ra những chữ “uống, cơm, bún, sáng, vân vân, ” như thể cái máy đoán trước được ý của mình, đó là cái chatbot đang hoạt động. Nó căn cứ vào kinh nghiệm những lần trước quý vị thường viết những chữ nào sau chữ ăn, nó lôi lên, bày ra cho quý vị chọn.
Với kho dữ liệu mênh mông trong bộ nhớ và khả năng tìm ra trong nháy mắt, các chatbot có thể tự đặt câu, “nói năng, thưa gửi, trả lời” … như con người. Cho một đề tài, các chatbot có thể viết một bài văn, một bài bình luận, làm thơ, hoặc tán tỉnh, chửi thề, quảng cáo, tuyên truyền, không thiếu thứ gì.
Tháng 11 năm ngoái, một công ty mới lập OpenAI ở Thung lũng Điện tử đã đưa ra một chatbot đặt tên là ChatGPT có thể làm tất cả những việc trên, và nhiều thứ khác, như soạn ra các nhu liệu mới, y như người! Ngân hàng quốc tế UBS đã đếm, thấy kể từ đó đến nay, trong hai tháng đã có 100 triệu người sử dụng ChatGPT, nhanh kỷ lục trong lịch sử internet! Trước đây, TikTok phải mất 9 tháng mới đạt tới số thân chủ đó.
ChatGPT có thể nói chuyện trực tiếp, trả lời những câu hỏi người dùng nêu lên. Đó chính là một địa hạt mà Google làm bá chủ trong 20 năm qua. Vì vậy, ngày 7 tháng Hai, 2023, khi công ty Microsoft công bố sẽ sử dụng ChatGPT thì Google cần phản ứng ngay.
Microsoft cho ChatGPT đi kèm với và bổ túc cho Bing, cái “máy tìm” của họ, hiện chỉ chiếm 5% thị trường những cuộc tìm kiếm trên mạng, đứng hàng thứ tư sau Google vốn chiếm hai phần ba, và 95% các cuộc tìm kiếm trên điện thoại tinh khôn (smart phone). Google đang trả công ty Apple mỗi năm $15 tỷ đô la để được cài sẵn vào trong các iPhone. Bây giờ, khi Bing có thêm ChatGPT đi kèm, thị trường sẽ thay đổi.
Một điểm đáng chú ý là khi người ta đặt một câu hỏi, Google sẽ trả lời bằng một danh sách các tài liệu về vấn đề đó, cho mình tìm đọc lấy. ChatGPT thì khác, nó sẽ đưa ra những câu trả lời, dựa trên hàng triệu tài liệu có sẵn trong trí nhớ. Nó lại có thể học từ kho tài liệu đó cách nói năng, viết ra những câu cú giống như tiếng nói của loài người.
Báo Economist đưa ra một thí dụ, quý vị muốn tổ chức một chuyến đi chơi, trong một ngày, mang theo trẻ em, có mục đích giáo dục. Nếu vào hỏi Google, Bing hay Baidu, quý vị sẽ được thấy một bảng liệt kê những mạng (websites) có thể mở ra đọc, trong đó có những công ty tổ chức du lịch, rồi so sánh, chọn lựa.
Hỏi ChatGPT thì khác. Nó sẽ trả lời ngay lập tức, với những đề nghị cụ thể cho quý vị chọn. Sau đó, quý vị có thể hỏi thêm những chi tiết, nó sẽ trả lời. Nhờ ChatGPT, Bing của Microsoft sẽ đe dọa địa vị bá chủ của Google. Ông Sundar Pinchai, CEO của Alphabet, phải tuyên bố “báo động đỏ!”
Nhưng Google đã nuôi sẵn một chatbot trong nhà mang tên là Bard rồi, cũng như Microsoft đã nuôi OpenAI bằng $11 tỷ đô la góp vốn. Khi Microsoft gây chấn động vì công bố cho Bing đi kèm với ChatGPT, Google lập tức đưa Bard ra biểu diễn. Đáng tiếc, khi một câu hỏi có tính chất thời sự khoa học đặt ra, Bard đã trả lời sai! Vội vàng quá, ông Pinchai thú nhận. Đáng lẽ nên chờ, thử thách Bard nhiều hơn và sửa sang cho nó hoàn chỉnh, trước khi trình làng!
Nhưng chính ChatGPT cũng còn đang ở trong thời gian thử thách. Nó có thể trả lời các câu hỏi của người tìm hiểu, nhưng nó vẫn chỉ là cái máy, không có gì bảo đảm các câu trả lời là đúng sự thật, không vi phạm luật pháp (Hỏi: Làm bom cách nào rẻ tiền nhất?) hoặc phạm thuần phong mỹ tục (Cho tôi địa chỉ của …! )
Ngoài Bard của Google các công ty kỹ thuật internet cũng đang chạy đua sáng chế các chabot mới cạnh tranh với ChatGPT. Google đầu tư $300 triệu mỹ kim vào Anthropic, một công ty mới, do một cựu nhân viên của OpenAI lập ra, đang sáng chế một chabot đã có sẵn tên là Claude. Công ty Baidu, máy tìm độc chiếm Trung Quốc vì Google bị cấm, tuyên bố đang chuẩn bị cho ra đời một chatbot vào tháng Ba năm nay, mang tên Ernie. Nhưng đảng Cộng sản Trung Quốc sẽ đặt ra những hàng rào để kiểm soát các chatbot, như họ vẫn kiểm soát cả hệ thống internet. Không biết Baidu làm cách nào để Ernie luôn luôn theo đúng các điều cấm kỵ!
Một nước tự do dân chủ như ở Mỹ mới tạo cơ hội cho các sáng kiến phát sinh và chạy đua, cạnh tranh với nhau. Kinh tế tiến lên được là nhờ những công ty đi sau vượt qua mặt, lật đổ địa vị những công ty đi trước; rồi sẽ tới lúc họ lại bị qua mặt. Chế độ cộng sản độc tài không tạo được một môi trường như vậy.
Diễn đàn