Trong cuộc điện đàm dài hơn 3 giờ hôm 15/11, Tổng thống Mỹ Joe Biden nhấn mạnh với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình về cách thực thi nhân quyền của Bắc Kinh, còn Chủ tịch Tập Cận Bình cảnh báo rằng Trung Quốc sẽ đáp trả các hành động khiêu khích về Đài Loan, Reuters dẫn lời các quan chức cho biết.
Hai nhà lãnh đạo cũng thảo luận về các vấn đề Triều Tiên, Afghanistan, Iran, thị trường năng lượng toàn cầu, thương mại và cạnh tranh, khí hậu, các vấn đề quân sự, đại dịch và các lĩnh vực khác mà họ thường xuyên bất đồng.
Truyền thông nhà nước Trung Quốc đưa tin rằng ông Tập, người chưa bao giờ đi ra khỏi nước kể từ khi dịch COVID-19 lây lan trên toàn thế giới gần hai năm trước, đã ví hai nước như “hai con tàu khổng lồ đang đi trên biển” cần được lèo lái vững vàng để không va đụng nhau.
“Thưa Tổng thống, tôi hy vọng rằng ngài có thể thực hiện vai trò lãnh đạo chính trị để đưa chính sách Trung Quốc của Hoa Kỳ trở lại đường hướng hợp lý và thực tế”, ông Tập nói với ông Biden, theo Tân Hoa xã.
Ông Biden cũng nói về việc tránh xung đột.
“Đối với tôi, trách nhiệm của chúng ta với tư cách là các nhà lãnh đạo của Trung Quốc và Hoa Kỳ là đảm bảo rằng sự cạnh tranh giữa hai quốc gia của chúng ta không trở thành xung đột, cho dù có chủ đích hay ngoài ý muốn”, ông Biden nói trong một cuộc trao đổi ngắn mà các phóng viên Mỹ quan sát. “Đơn giản thôi, cạnh tranh ngay thẳng.”
Hai nhà lãnh đạo đã có một “cuộc tranh luận lành mạnh”, một quan chức cấp cao của Hoa Kỳ cho biết sau đó. Ông Biden nhấn mạnh tầm quan trọng của việc Trung Quốc thực hiện các cam kết về thương mại như đã được đàm phán với Tổng thống Donald Trump, người tiền nhiệm của ông Biden, quan chức Mỹ cho biết.
Trung Quốc hiện chưa thực hiện đầy đủ cam kết mua thêm 200 tỷ đôla hàng hóa và dịch vụ của Mỹ, nhưng các quan chức Trung Quốc cho biết ông Tập nói với ông Biden rằng điều quan trọng là tránh chính trị hóa vấn đề thương mại.
Những khác biệt rõ ràng về vấn đề Đài Loan vẫn còn, điều này thể hiện rõ sau cuộc điện đàm.
Trong khi Biden nhắc lại sự ủng hộ lâu nay của Hoa Kỳ đối với chính sách “Một Trung Quốc”, theo đó Washington chính thức công nhận Bắc Kinh chứ không phải Đài Bắc, và ông cũng “cực lực phản đối những nỗ lực đơn phương nhằm thay đổi hiện trạng hoặc phá hoại hòa bình và ổn định trên eo biển Đài Loan,” Nhà Trắng cho biết.
Ông Tập nói những người ở Đài Loan đòi độc lập và những người ở Hoa Kỳ ủng hộ họ đang “đùa với lửa”, theo Tân Hoa xã.
“Trung Quốc kiên nhẫn và tìm kiếm sự thống nhất hòa bình với sự chân thành và nỗ lực to lớn, nhưng nếu những người ly khai Đài Loan khiêu khích, hoặc thậm chí vượt qua lằn ranh đỏ, chúng tôi sẽ phải thực hiện các biện pháp kiên quyết,” ông Tập nói.
Một quan chức Mỹ cho biết “không có gì mới được thiết lập dưới hình thức bảo vệ hoặc bất kỳ thỏa thuận nào” về Đài Loan, mặc dù ông Biden đã nêu ra “những lo ngại rất rõ ràng”.
Ông Tập phản đối những nỗ lực của Washington nhằm tạo thêm không gian cho Đài Loan trong hệ thống quốc tế, và những bình luận gần đây của ông Biden rằng Hoa Kỳ sẽ bảo vệ Đài Loan trong một số trường hợp nhất định cũng làm gia tăng căng thẳng.
Phản hồi về cuộc điện đàm này, Bộ Ngoại giao Đài Loan cho biết họ hy vọng rằng Trung Quốc có thể đảm nhận “trách nhiệm chung” của mình là duy trì hòa bình trên eo biển Đài Loan và giải quyết những khác biệt thông qua đối thoại.
Ông Biden cũng nêu ra các vấn đề khác mà Bắc Kinh coi là mối quan tâm trong nước của Trung Quốc, bao gồm việc hành xử ở Tây Tạng, Hong Kong và Tân Cương, nơi các chính sách của Trung Quốc thường xuyên bị các nhóm nhân quyền nước ngoài chỉ trích.
Ông Biden và ông Tập chưa có cuộc gặp mặt trực tiếp nào kể từ khi ông Biden nhậm chức tổng thống, và lần gần nhất hai ông nói chuyện qua điện thoại là vào tháng 9.
