Theo tin của The New York Times, trong phiên tòa hôm thứ Hai, Chánh án Nguyễn Hữu Chính có nói “Dù được sinh trưởng và giáo dục trong một gia đình cách mạng, Tiến sĩ Cù Huy Hà Vũ đã không tiếp tục truyền thống đó, mà lại có những hành vi sai trái.”
Ông này nói tiếp: “Thái độ của Cù Huy Hà Vũ rất nghiêm trọng và có hại cho xã hội. Các bài viết và trả lời phỏng vấn của Cù Huy Hà Vũ đã trực tiếp hay gián tiếp bôi đen đảng cộng sản Việt Nam.”
Từ miền Đông Hoa Kỳ, Luật sư Trần Minh Quốc, một người có quá trình phục vụ nhiều năm trong chính quyền thành phố Boston, tiểu bang Massachusetts, không đồng ý với ông chánh án. Luật sư Quốc cho biết:
“Căn bản hội thẩm tội trạng của một bị can từ tòa án Việt Nam cũng không dựa trên những cơ sở pháp định và chức năng vô tư đòi hỏi cho mọi tòa án của một Thể Chế Dân Chủ.
Thông thường; hội thẩm tội trạng, nhất là hình sự, đòi hỏi tội trạng đó phải dựa trên một cơ sở dữ kiện và hành vi không thể đả phá được, một cơ sở pháp lý--tiền lệ nếu có--chặt chẽ và đồng nhất, và một tinh thần thượng tôn pháp luật vô tư.
Những lời tuyên bố của Chánh Án Nguyễn Hữu Chính cho chúng ta thấy ông Chính, ít nhất, đã vi phạm rất trầm trọng hai yếu tố hội thẩm nêu trên: cơ sở dữ kiện mập mờ, không vững chắc, và tính cách xu nịnh chế độ cầm quyền--bất chấp tinh thần thượng tôn pháp luật vô tư.”
Tại Canada, Luật sư Vũ Đức Khanh thuộc Luật sư đoàn của tỉnh bang Ontario, cho biết với tư cách là một công dân Việt Nam đang sinh sống tại Canada, ông xem hành động này của Chính phủ và toà án Việt Nam vi phạm nghiêm trọng quyền hiến định công dân của Tiến sĩ Cù Huy Hà Vũ theo tinh thần Hiến pháp 1992, vi phạm cả Công ước Quốc tế về các Quyền Dân sự và Chính trị mà Việt Nam đã tham gia ký kết. Luật sư Khanh cho biết:
“Việc bắt giữ, truy tố và tuyên án ông Vũ không những là một tổn thất rất lớn cho sự nghiệp xây dựng và phát triển tư tưởng nhà nước pháp quyền tại Việt Nam mà còn làm mất đi thể diện, uy tín cũng như ảnh hưởng của Việt Nam trên chính trường quốc tế.
Tôi sẽ có công văn cho Bộ trưởng bộ Ngoại giao Canada ngay hôm nay bày tỏ những ưu tư bức xúc này và đề nghị chính phủ Canada xét lại chương trình viện trợ với Việt Nam mà trong đó có một phần ngân sách dành cho việc cải cách ngành tư pháp Việt Nam.”
Luật sư Khanh hy vọng ngành tư pháp Việt Nam sẽ có những chương trình cải cách triệt để hơn để phù hợp với tình hình mới, trong bối cảnh hội nhập quốc tế.
Từ miền Nam Hoa Kỳ, Luật sư Nguyễn Xuân Phước ở Texas cho biết trong vụ này đảng cộng sản Việt Nam có hai lựa chọn, hoặc là chấp nhận hành xử văn minh theo công ước quốc tế về quyền chính trị và dân sự, cũng như hiến pháp Việt Nam cho phép, hoặc là hành xử ngược lại với những giá trị nhân quyền đó. Kết quả là đảng CSVN chọn cách hành xử thứ hai, tức là lối hành xử đi ngược lại với những giá trị nhân quyền:
“Nhà nước đã hành xử rất là vô luật pháp, vô văn hóa, cả vú lấp miệng em, giống như một xã hội đen, không tuân theo chính những luật lệ đã đề ra trong Điều 214 của bộ luật Hình sự Tố tụng, là trưng ra những bằng chứng buộc tội. Họ đã đứng trên pháp luật và coi thường nhân dân, coi thường nhân loại để hành xử một cách đàn áp quyền làm người; là điều mà chính Chủ tịch Hồ Chí Minh và đảng CSVN đã to tiếng hô hào toàn dân tranh đấu trong thời gian trước đây.”
Theo Luật sư Phước, những gì mà Tiến sĩ Cù Huy Hà Vũ bị buộc tội là những gì mà những nhà cách mạng Việt Nam như Phan Chu Trinh, Phan Văn Trường, Lý Đông A đã nêu ra và tranh đấu từ 70, 80 năm trước đây. Tiến sĩ Cù Huy Hà Vũ đã bước theo bước chân của cha ông và nhân dân để chống lại những hành động như vụ bô-xít, Vinashin, biển đảo, cho thuê rừng vô tội vạ.
Khi được hỏi về thái độ của Tiến sĩ Cù Huy Hà Vũ trước tòa, Luật sư Phước cho biết:
“Tiến sĩ Cù Huy Hà Vũ rất đúng khi nói rằng ‘Tổ quốc và nhân dân Việt Nam sẽ phá án cho tôi.’ Tôi nghĩ đây là một tuyên bố rất mạnh mẽ. Không một triều đại nào có thể tiếp tục bơi ngược dòng lịch sử quá lâu. Một ngày nào đó, xã hội Việt Nam không thể chấp nhận tiếp tục sống trong xã hội và nền pháp lý kém văn minh như thế mãi mãi và tôi nghĩ rằng một ngày nào đó dân tộc Việt Nam phải xoay dòng lịch sử để hoà nhập với thế giới văn minh của nhân loại.”
Trong cuộc họp báo hôm thứ hai, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, Mark Toner cho biết chính phủ Mỹ cũng cảm thấy bất bình về tình trạng thiếu sót các thủ tục pháp lý cần thiết trong phiên xử và việc giới hữu trách Việt Nam tiếp tục giam giữ một số người đã tìm cách theo dõi phiên tòa một cách hòa bình.
