Tình hình thế giới và khu vực đang có những thay đổi lớn đúng vào lúc mở đầu năm 2017 và năm Đinh Dậu.
Có những nét lạc quan nói chung đối với nhân dân Việt Nam trong và ngoài nước khi thấy có vẻ như chính quyền của Tổng thống Donald Trump có những đường lối có lợi cho đất nước ta. Đặc biệt các chiến sỹ dân chủ cũng tỏ vẻ lạc quan hơn trước.
Trước hết chủ trương đối ngoại chính thức của chính quyền Trump được công bố là sẽ liên minh với Nga để tập trung ngăn chặn, cô lập và trừng phạt Trung Quốc. Các nhà bình luận thời cuộc thế giới cho rằng vào cuối thế kỷ XX Hoa Kỳ đã đi một nước cờ cao và táo bạo là liên minh với Trung Quốc để hạ bệ Liên Xô, làm tan rã phe xã hội chủ nghĩa, kết thúc thắng lợi một keo quyết định trong cuộc chiến tranh lạnh của thế giới Dân chủ ngăn chặn chủ nghĩa cộng sản trên toàn thế giới. Nay lại là một liên minh mới: Mỹ - Nga chống Trung Quốc. Thái độ lạc quan này là có lý khi Trung Quốc đang cố ý khống chế, gậm nhấm lãnh thổ nước ta, thực hiện chính sách bành trướng nước lớn qua một chính quyền tay sai có chung học thuyết và chế độ toàn trị độc đảng, hèn với giặc, ác với dân.
Thái độ lạc quan này càng có cơ sở khi Tổng thống Trump coi Trung Quốc là kẻ thù chính của Hoa Kỳ trong cuộc chiến tranh kinh tế - tài chính - thương mại, khi Bộ trưởng Quốc phòng mới là Tướng James Mattis tuyên bố Trung Quốc không có quyền chiếm đóng quân sự và không được tiếp cận các đảo nhân tạo trong vùng biển Đông thuộc hải phận quốc tế; khi Bộ trưởng Ngoại giao mới của ông Trump là ông Rex Tillerson vốn là tổng giám đốc công ty dầu mỏ ExxonMobil, và công ty này vừa mới ký với Việt Nam một thỏa thuận khai thác dầu trong vùng biển Việt Nam, ngoài khơi tỉnh Bình Thuận, có giá trị đến 20 tỷ đôla. Hơn nữa Tổng thống Trump đã cử Giáo sư Peter Navarro làm Chủ tịch Ủy ban Thương mại của Hoa Kỳ khi ông là tác giả cuốn sách Death by China, vạch trần tội ác của Trung Quốc trong việc làm hàng giả, hàng nhái, hàng độc hại, vi phạm quyền sở hữu trí tuệ, sáng chế, phát minh, phá giá tiền tệ trong hối đoái, coi Trung Quốc là kẻ tử thù của Hoa Kỳ trong cuộc cạnh tranh kinh tế - tài chánh và thương mại.
Nhưng mặt khác chúng ta nên rất dè dặt đối với chính quyền của Donald Trump vì ông tính khí bất thường, khi nói thế này, khi nói thế khác, nói xong lại cải chính, như đồng bóng, tùy hứng, vội vàng hủy bỏ kế hoạch Obamacare, vội vàng rút khỏi TPP, thiếu cân nhắc kỹ càng, cứ như chỉ để dìm tổng thống cũ để làm nổi bật cá nhân mình. Điều rất nguy hiểm là ông Trump có thành kiến nặng không ưa, không gần giới trí thức, giới nghiên cứu khoa học, cũng định kiến nặng đối với giới báo chí truyền thông đại diện cho công luận xã hội. Đây là thái độ không dân chủ, thiếu lắng nghe ý kiến khác mình, rất nguy hiểm ở người cầm quyền.
Hơn nữa, ông chưa bao giờ nói rõ thái độ bênh vực quyền con người được ghi rõ trong các văn kiện, Công ước của Liên Hiệp Quốc. Trong diễn văn nhậm chức ông không hề nói đến vấn đề này. Đây vẫn là một lỗ hổng trong tư duy cầm quyền của ông.
Lẽ ra Bộ Chính trị hiện nay cần nghiên cứu kỹ đường lối chính sách của tổng thống mới của Hoa Kỳ để có cách ứng xử thích hợp. nhưng thay vì làm như vậy thì ông Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã phải chạy vội sang Bắc Kinh để nhận chỉ thị mới, mà nội dung rõ ràng là không được thay lòng đổi dạ trong tình hình đang biến động, khi Trung Quốc gặp nhiều nguy cơ mới, kinh tế khó khăn, quỹ dự trữ ngoại hối vơi nhanh, đồng tiền mất giá, Đài Loan ương ngạnh, Hồng Kông bất tuân. Không những vậy, ông còn ký 15 văn bản mà thực chất là 15 sợi dây trói chặt Việt Nam vào cỗ xe của Tập Cận Bình, không được buông lỏng.
Lúc này không gì bằng đứng vững trên đôi chân của mình, hướng tới thời đại văn minh của loài người, có nghĩa là tự mình xây dựng nền dân chủ, tự giác tôn trọng các quyền tự do được ghi trong Hiến pháp, tôn trọng quyền con người ghi trên các công ước của Liên Hiệp Quốc mà Việt Nam tự nguyện ký tên tham gia, trả tự do cho mọi tù nhân chính trị, tù nhân lương tâm, tôn giáo, mà không do sức ép hay mặc cả kiểu mua bán nào.
Với thái độ như thế, Việt Nam sẽ tận dụng được mọi hoàn cảnh thuận lợi đến từ mọi phía - từ chính sách cứng rắn của Tổng thống Donald Trump đối với Trung Quốc trong quan hệ kinh tế, buôn bán cũng như ở Biển Đông; từ thế cô lập mới của Trung Quốc liên quan đến Đài Loan, Hồng Kông; từ kinh tế tài chính của Trung Quốc sa sút, đổ vỡ.
Lúc này thái độ mong chờ ỷ lại vào Donald Trump để hy vọng Trung Quốc mau sụp đổ là lạc quan tếu, thiếu cơ sở. Thế của ông Trump không vững do dựa vào chủ nghĩa dân tuý vừa mỵ dân, vừa tự kiêu tự đại không coi dân ra gì, sẽ có thể bị vỡ mặt vì nhân dân phản đối, vì tự mình vi phạm hiến pháp và pháp luật. Tấm gương Richard Nixon bị Quốc hội phế truất chức tổng thống sau vụ Watergate là một sự răn đe nghiêm cách nhất. Hơn 1 triệu nhân dân thủ đô Washington DC, hơn 5 triệu nhân dân cả nước Mỹ biểu tình chống Trump ngày 21/1, phần lớn là phụ nữ, cùng giới báo chí, giới khoa học, giới nghệ sĩ tinh hoa đã làm cho ông Trump không run thì cũng phải giật mình, không thể coi thường.
Do đó đứng vững trên đôi chân dân tộc, nâng cao chính nghĩa chống ngoại xâm, đồng hành với thời đại, không đi dây nguy hiểm, tin ở mình, ở dân tộc mình, ở nhân dân mình, là thái độ cần thiết đúng đắn hơn hết của người Việt yêu nước lúc này.
* Blog của nhà báo Bùi Tín là blog cá nhân. Các bài viết trên blog được đăng tải với sự đồng ý của Ðài VOA nhưng không phản ánh quan điểm hay lập trường của Chính phủ Hoa Kỳ.
