Giàn khoan lớn của Trung Quốc từng gây sóng gió trong quan hệ Việt-Trung sẽ hoạt động ngay gần cửa vịnh Bắc Bộ trong 3 tháng, từ giữa tháng 6 đến giữa tháng 9 năm nay.
Theo thông báo ngày 16/6 của Cục Hải sự Trung Quốc, giàn khoan Haiyang Shiyou-981 mà Việt Nam thường gọi là Hải Dương-981 sẽ hoạt động tại giếng Lăng Thủy 25-4-1, cách đảo Hải Nam 74 hải lý về hướng nam.
Tọa độ của giàn khoan này, theo thông tin của Trung Quốc, là 17 độ 9 phút 7 giây vĩ Bắc và 110 độ 2 phút 9 giây kinh Đông.
Cửa vịnh Bắc Bộ là nơi hai bên chưa phân định. Nếu giả định với đường trung tuyến ở giữa để mà phân định, thì hiện nay giàn khoan 981 của Trung Quốc vẫn ở bên kia của trung tuyến, tức là ở bên phía của Trung Quốc. Cho nên là nó vẫn chưa gọi là xâm phạm vào vùng biển của Việt Nam đâu.Nhà nghiên cứu Hoàng Việt
Báo Thanh Niên của Việt Nam đăng một tin ngắn vào trưa ngày 20/6, trong đó có đoạn cho rằng dàn khoan của Trung Quốc “đang hoạt động phi pháp” tại khu vực ngoài cửa Vịnh Bắc Bộ mà Việt Nam và Trung Quốc đang tiến hành đàm phán phân định. Nhưng sau khoảng 1 giờ, báo đã rút tin và không đưa ra lời giải thích.
Luật sư Hoàng Việt, một chuyên gia nghiên cứu Biển Đông, nói với VOA từ thành phố Hồ Chí Minh rằng vị trí nêu trên của dàn khoan không vi phạm vào vùng biển Việt Nam:
“Cửa vịnh Bắc Bộ là nơi hai bên chưa phân định. Nếu giả định với đường trung tuyến ở giữa để mà phân định, thì hiện nay giàn khoan 981 của Trung Quốc vẫn ở bên kia của trung tuyến, tức là ở bên phía của Trung Quốc. Cho nên là nó vẫn chưa gọi là xâm phạm vào vùng biển của Việt Nam đâu”.
...khi mà Thanh Niên đưa tin, người ta cho rằng nó xâm phạm. Nhưng mà sau đó thấy chưa hề xâm phạm, thì người ta không muốn nó căng thẳng, người ta lại rút [tin] đi.Nhà nghiên cứu Hoàng Việt
Nhận định về việc báo Thanh Niên gỡ tin về dàn khoan Trung Quốc, ông Việt nói lý do có thể là vì báo nhận ra những lời lẽ mang tính cáo buộc trong bài không phù hợp với tình hình thực tế:
“Trung Quốc có dàn khoan thì họ vẫn kéo đi. Việc giàn khoan nó cũng không phải là cái gì mới. Nếu dàn khoan nó xâm phạm vào khu vực chủ quyền của Việt Nam thì lúc đó mới là cái đáng ngại. Có lẽ, cái này tôi suy luận thôi, khi mà Thanh Niên đưa tin, người ta cho rằng nó xâm phạm. Nhưng mà sau đó thấy chưa hề xâm phạm, thì người ta không muốn nó căng thẳng, người ta lại rút [tin] đi”.
Hồi tháng Tư năm ngoái, Trung Quốc cũng đã triển khai giàn khoan Hải Dương-981 đến vị trí gần sát tọa độ nêu trên.
Khi đó, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam tuyên bố Việt Nam “kiên quyết phản đối” và yêu cầu Trung Quốc “rút ngay” giàn khoan ra khỏi khu vực này. Đại diện Bộ Ngoại giao Việt Nam cũng đã gặp đại diện Đại sứ quán Trung Quốc tại Hà Nội để trao công hàm phản đối.
Lần Hải Dương-981 gây sóng gió lớn nhất trong quan hệ Việt-Trung là khi giàn khoan này được đặt ở vị trí Việt Nam coi là thuộc vùng đặc quyền kinh tế của mình hồi tháng 5/2014.
Việc này đã làm nổ ra nhiều cuộc biểu tình lớn của người dân Việt Nam chống Trung Quốc cũng như nhiều động thái phản đối chính thức của nhà chức trách Việt Nam. Trung Quốc rút giàn khoan Hải Dương 981vào tháng 7/2014, sau hơn 2 tháng hoạt động.
