Trong phiên điều trần công khai đầu tiên của cuộc điều tra luận tội Tổng thống Donald Trump, nhà ngoại giao hàng đầu của Mỹ ở Ukraine đã liên kết ông Trump với chiến dịch gây áp lực lên Ukraine để buộc nước này tiến hành các cuộc điều tra có lợi cho ông về chính trị.
William Taylor là một trong hai nhà ngoại giao chuyên nghiệp ra làm chứng trước Ủy ban Tình báo Hạ viện Mỹ khi giai đoạn mới hệ trọng bắt đầu trong cuộc điều tra luận tội vốn đe dọa nhiệm kỳ Tổng thống của ông Trump.
Vị đại sứ Mỹ tạm quyền ở Ukraine đã chỉ ra mối bận tâm sâu sắc của ông Trump trong việc yêu cầu Ukraine điều tra ông Joe Biden, cựu phó tổng thống, và nhắc lại rằng ông hiểu rằng 391 triệu đô la tiền viện trợ an ninh của Mỹ cho Ukraine đã bị giữ lại trừ khi họ hợp tác.
Một tiết lộ quan trọng của Taylor là một người trong nội các của ông Trump đã tình cờ nghe được cuộc điện đàm vào ngày 26/7 giữa ông Trump và Gordon Sondland, Đại sứ Mỹ tại Liên minh châu Âu, trong đó Tổng thống đã hỏi Sondland về những cuộc điều tra đó và Sondland nói với ông rằng phía Ukraine đã sẵn sàng tiến hành.
Sau cuộc điện đàm này – vốn xảy ra một ngày sau khi ông Trump yêu cầu người đồng nhiệm Ukraine tiến hành điều tra Biden – vị quan chức nội các trên đã hỏi Sondland rằng ông Trump nghĩ gì về Ukraine.
“Đại sứ Sondland trả lời rằng Tổng thống Trump quan tâm nhiều hơn về các cuộc điều tra về ông Biden, điều mà Giuliani thúc đẩy,” Đại sứ Taylor khai. Rudy Giuliani là luật sư riêng của ông Trump.
Khi được ông Adam Schiff, chủ tịch Ủy ban Tình báo Hạ viện, hỏi rằng điều đó có phải có nghĩa là ông Trump quan tâm đến cuộc điều tra hơn là Ukraine hay không, ông Taylor trả lời: “Đúng vậy, thưa ngài chủ tịch.”
Các vị dân biểu Cộng hòa cho rằng câu chuyện do Taylor thuật lại là ‘hóng hớt’ và lưu ý rằng Tổng thống Ukraine không nói rằng ông cảm thấy bị ông Trump gây áp lực.
Với lượng khán giả theo dõi trực tiếp lên tới hàng chục triệu người, ông Schiff đã khai mạc phiên điều trần lịch sử - nỗ lực luận tội Tổng thống đầu tiên trong hai thập kỷ.
Quyền Đại sứ Mỹ tại Ukraine, William Taylor, và George Kent, phó trợ lý ngoại trưởng phụ trách các vấn đề châu Âu và Á Âu, bày tỏ lo ngại rằng viện trợ an ninh của Mỹ - cũng như cuộc gặp với Trump – dành cho Ukraine đã bị rút lại để làm đòn bẩy áp lực Kiev.
“Các câu hỏi được đưa ra trong cuộc điều tra luận tội này là liệu Tổng thống Trump có tìm cách khai thác sự dễ bị tổn thương của đồng minh và kêu gọi sự can thiệp của Ukraine vào cuộc bầu cử của chúng ta hay không,” ông Schiff nói trong lời mở đầu.
“Câu trả lời của chúng ta cho những câu hỏi này sẽ ảnh hưởng không chỉ tương lai của nhiệm kỳ Tổng thống này, mà cả vai trò của các tổng thống trong tương lai, và những cách hành xử nào mà người dân Mỹ có thể mong đợi từ vị tổng tư lệnh của họ,” ông Schiff nói.
Ông Schiff nói thêm: “Nếu đây không phải là hành vi đáng bị luận tội thì hành vi nào mới đáng?”
Khi được hỏi về quá trình luận tội, ông Trump, khi đó đang tiếp Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan tại Phòng Bầu dục, nói với các phóng viên rằng ông ‘quá bận nên không xem’ và một lần nữa gọi đó là ‘săn phù thủy, trò bịp’.
Ông Devin Nunes, thành viên cao cấp của Đảng Cộng hòa trong Ủy ban Tình báo Hạ viện, cáo buộc đảng Dân chủ đã tiến hành ‘chiến dịch bôi nhọ được đạo diễn cẩn thận’ bằng cách sử dụng ‘quá trình cực kỳ một chiều’ và cáo buộc ‘phe Dân chủ, truyền thông suy đồi và các quan chức mang tính đảng phái’ cố gắng đảo ngược kết quả cuộc bầu cử tổng thống năm 2016.
Ông tuân theo chiến lược của Đảng Cộng hòa rằng ông Trump không làm gì sai hay đáng bị luận tội khi yêu cầu Tổng thống mới của Ukraine điều tra về ông Biden.
‘Nền pháp trị’
“Tôi không tin rằng Hoa Kỳ nên yêu cầu các quốc gia khác tham gia vào các cuộc điều tra có chọn lọc hoặc liên quan đến chính trị nhằm vào các đối thủ của người đang nắm quyền, bởi vì những hành động chọn lọc đó làm suy yếu nền pháp trị của bất kể quốc gia nào,” ông Kent, người giám sát chính sách về Ukraine ở Bộ Ngoại giao Mỹ, nói tại cuộc điều trần.
Ông Taylor cho biết ông đã phát hiện hai kênh xử lý vấn đề Ukraine của Mỹ - một thông thường và một kênh ‘rất bất thường’ - và kể lại làm sao mà cuộc gặp của Trump với tổng thống Ukraine đã bị kèm điều kiện một cách không chính đáng là Kiev phải đồng ý điều tra ông Biden.
Ông nói rằng ông vẫn tin những gì ông đã viết trong một tin nhắn được công bố trong phiên khai chứng kín trước đó. “Tôi đã viết rằng giữ lại viện trợ an ninh để đổi lấy sự giúp đỡ cho chiến dịch chính trị trong nước sẽ là ‘điên rồ’. Tôi tin thế vào lúc đó và giờ đây tôi vẫn tin,” ông Taylor nói.
Ông Kent nói rằng anh đã trở nên cảnh giác trước những nỗ lực của Giuliani và những người khác để gây áp lực với Ukraine. Kent nói rằng ông Giuliani - người mà Đảng Dân chủ cáo buộc rằng có nỗ lực đối ngoại mờ ám ở Ukraine để mang lại lợi ích cho tổng thống - đã tiến hành một ‘chiến dịch đầy dối trá’ nhằm vào bà Marie Yovanovitch, người đột ngột bị cách chức vụ đại sứ Mỹ tại Ukraine hồi tháng Năm. Bà sẽ ra khai chứng công khai vào ngày 15/11.
Đảng Dân chủ đang hy vọng thuyết phục các cử tri độc lập và những người hoài nghi khác rằng ông Trump đã sai không chỉ trong việc yêu cầu Ukraine bôi nhọ đối thủ của mình mà có cách hành xử ‘bánh ít đi, bánh quy lại’ đối với Ukraine.
