Các quan chức Mỹ hôm thứ Tư cho biết Ngũ Giác Đài vừa tiến hành tuần tra hải quân ở Biển Đông. Đây là lần đầu tiên một hoạt động như vậy được thực hiện từ khi Tổng thống Trump lên nắm quyền. Mục đích cuộc tuần tra là nhằm gửi đi một tín hiệu đến Trung Quốc về chủ trương của Mỹ muốn duy trì tự do đi lại trên các tuyến hàng hải trọng yếu trong khu vực.
Cuộc tuần tra vì tự do hàng hải nhằm thách thức tuyên bố chủ quyền quá đáng của Trung Quốc, gọi tắt là FONOP, diễn ra hôm thứ Tư quanh Đá Vành khăn, còn gọi là Mischief Reef, một trong những thực thể đang trong vòng tranh chấp ở Biển Đông.
Các quan chức Mỹ cho biết tàu khu trục mang tên lửa dẫn đường USS Dewey là tàu thực hiện cuộc tuần tra.
Hoạt động này phải diễn ra bên trong vùng 12 hải lý quanh một đảo hay thực thể để hội đủ tính pháp lý của một cuộc tuần tra vì tự do hàng hải.
Đây là lần đầu tiên hoạt động FONOP được thực hiện từ khi ông Trump nhậm chức tổng thống hồi tháng 1 năm nay, và cũng là cuộc tuần tra đầu tiên từ tháng 10 năm ngoái.
Đại tá Jeff Davis, phát ngôn viên Ngũ Giác Đài, từ chối bình luận về cuộc tuần tra. Trong một tuyên bố, ông nói: “Chúng tôi hoạt động ở châu Á-Thái Bình Dương hàng ngày, kể cả ở Biển Đông. Chúng tôi hoạt động theo luật quốc tế”. Ông nói thêm rằng các cuộc tuần tra “không nhằm vào riêng một nước nào, riêng một vùng biển nào”.
Đưa ra quan điểm của Việt Nam về sự kiện này, hôm thứ Năm, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng nói lập trường nhất quán của Việt Nam là “tất cả quốc gia được hưởng quyền tự do hàng hải và hàng không, phù hợp với các quy định của luật pháp quốc tế”.
Bà Hằng cho biết Việt Nam “tiếp tục đề nghị các quốc gia có đóng góp mang tính xây dựng và tích cực, phù hợp với luật pháp quốc tế nhằm duy trì hòa bình, ổn định và thượng tôn pháp luật trên các vùng biển và đại dương".
Trong phát biểu của mình, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam nhắc lại rằng “Việt Nam có đầy đủ cơ sở lịch sử và pháp lý để khẳng định chủ quyền của mình đối với quần đảo Trường Sa cũng như quần đảo Hoàng Sa, phù hợp với các quy định của luật pháp quốc tế”.
Trung Quốc hôm thứ Năm lên tiếng phản đối cuộc tuần tra của Hải quân Mỹ. Bộ Quốc phòng Trung Quốc nói với báo giới rằng nước này đã đề nghị các quan chức Mỹ giải thích về việc tàu Dewey “xâm nhập” vùng biển gần Đá Vành khăn, một trong những thực thể mà Bắc Kinh đã xây thành đảo nhân tạo để củng cố tuyên bố chủ quyền của họ ở vùng biển mang tính chiến lược này.
Tại cuộc họp báo hàng tháng ở Bắc Kinh, người phát ngôn Bộ Quốc phòng Trung Quốc Nhậm Quốc Cường nói hai tàu khu trục nhỏ của nước này đã “cảnh báo” tàu Mỹ sau khi tàu này tiến gần Đá Vành khăn “mà không được Trung Quốc cho phép”.
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lục Khảng nói: “Chúng tôi thúc giục Mỹ sửa chữa sai lầm này và không có thêm các hành động tương tự để tránh làm tổn thương hòa bình và an ninh trong khu vực, cũng như cho hợp tác lâu dài giữa hai nước”.
Trung Quốc tuyên bố chủ quyền đối với hầu hết Biển Đông. Việt Nam và một số nước khác cũng tuyên bố chủ quyền về nhiều phần chồng lấn lên nhau ở vùng biển.
Tổng thống Trump đã đánh đi những tín hiệu không rõ ràng với Trung Quốc về Biển Đông. Trong thời gian vận động tranh cử hồi năm ngoái, ông Trump chỉ trích chính quyền ông Obama là đã để cho Bắc Kinh xây và quân sự hóa các đảo nhân tạo.
Sau khi nhậm chức, ông Trump quay sang Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình để yêu cầu Bắc Kinh giúp kiềm chế chương trình hạt nhật của Bắc Triều Tiên.
Theo một bài báo gần đây của New York Times, dẫn lời các quan chức Mỹ, kể từ khi giữ chức tổng thống, ông Trump đã 3 lần từ chối tiến hành tuần tra FONOP.
Một nhóm thượng nghị sỹ lưỡng đảng hồi đầu tháng này hối thúc Tổng thống Trump tái tục các cuộc tuần tra vì tự do hàng hải. Các nghị sỹ nói Biển Đông có tầm quan trọng quyết định đối với các lợi ich an ninh quốc gia của Mỹ cũng như đối với hòa bình ở châu Á-Thái Bình Dương.
(theo WSJ, Reuters, AP, Kyodo, truyền thông Việt Nam)
