Một ngày trước khi diễn ra phiên toà xét xử nhà vận động dân chủ Cấn Thị Thêu và con trai bà, tổ chức theo dõi nhân quyền quốc tế Human Rights Watch (HRW) hôm 4/5 kêu gọi chính quyền Việt Nam trả tự do và huỷ bỏ mọi cáo buộc đối với họ.
Bà Thêu, nhà hoạt động vì quyền đất đai, cùng con trai út của bà, Trịnh Bá Tư, sẽ bị đưa ra xét xử tại một phiên toà vào ngày 5/5 với cáo buộc “tuyên truyền chống nhà nước” theo điều 117 của Bộ luật Hình sự.
Bà Thêu và hai con trai, còn gồm có Trịnh Bá Phương, bị công an tỉnh Hoà Bình và công an Hà Nội bắt giữ trong các vụ bắt giữ riêng biệt vào ngày 25/6/2020. Trước khi bị bắt, ba mẹ con bà có vai trò quan trọng trong việc tiếp sức cho tiếng nói của cộng đồng người dân xã Đồng Tâm, nơi vụ đột kích của công an xảy ra hồi tháng 1 năm ngoái khiến cho thủ lĩnh của làng, ông Lê Đình Kình, bị sát hại và 3 công an thiệt mạng. Bà Thêu và các con trai bà là đồng tác giả của “Báo cáo Đồng Tâm", một tài liệu được coi là làm rõ về vụ xung đột đất đai đầy bạo lực, theo HRW.
“Cấn Thị Thêu và gia đình bà là những người bảo vệ nhân quyền trực ngôn ở Việt Nam,” John Sifton, giám đốc vận động châu Á của HRW nói trong thông cáo đưa ra hôm 4/5. “Chính quyền Việt Nam cần lắng nghe người dân như những người trong gia đình can đảm này, thay vì tống giam họ.”
Theo kết quả điều tra ban đầu của Bộ Công an được Tuổi Trẻ trích dẫn hồi tháng 6/2020 cho biết bà Thêu cùng hai con trai và một nhà hoạt động khác cùng làng Dương Nội, Nguyễn Thị Tâm, cũng bị bắt giam cùng ngày 25/6, được xác định là “có hoạt động soạn thảo, đăng tải, phát tán các video clip, bài viết có nội dung bịa đặt, gây hoang mang trong quần chúng nhân dân nhằm mục đích chống nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam.”
Theo HRW, trong suốt 9 tháng kể từ ngày bị bắt, chính quyền cản trở không cho luật sư gặp bà Thêu và ông Tư. Tổ chức có trụ sở ở New York cho rằng đây là một “sự vi phạm tiêu chuẩn nhân quyền quốc tế.”
Hiện vẫn chưa có lịch xét xử ông Phương và bà Tâm, và theo HRW, người con trai cả của bà Thêu vẫn “tiếp tục bị giam giữ mà không được gặp luật sư hay người nhà.”
Bà Thêu, 59 tuổi, cùng chồng, ông Trịnh Bá Khiêm, và hai người con trai đã tham gia một số cuộc biểu tình và vận động cho nhân quyền, quyền lợi đất đai, bảo vệ môi trường cùng nhiều vấn đề khác trong hơn một thập kỷ qua. Bà từng hai lần bị kết án nhiều tháng tù sau khi tham gia các vụ biểu tình phản đối chính quyền trưng thu đất đai của người dân. Hai con trai bà sau đó cũng trở thành các nhà hoạt động về quyền đất đai và vận động cho dân chủ.
“Ngay cả khi phải đối diện với đàn áp và bạo hành, bà Cấn Thị Thêu cùng gia đình đã thể hiện lòng can đảm lớn lao quyết tâm vận động cho nhân quyền, trong khi chính quyền Việt Nam lại không đủ can đảm thậm chí chỉ để lắng nghe tiếng nói khiếu nại của người dân,” ông Sifton nói. “Các nhà tài trợ và đối tác thương mại quốc tế của Việt Nam cần lên tiếng ủng hộ những người bất đồng chính kiến can đảm này và lên án hồ sơ nhân quyền tồi tệ đàn áp người dân của Việt Nam.”
Trong vài năm gần đây, Việt Nam bắt giữ hàng trăm nhà bất đồng chính kiến và hiện có 137 tù nhân chính trị đang thụ án hình sự vì hoạt động nhân quyền hay phê phán chính quyền, theo số liệu của HRW. Trong bốn tháng đầu năm nay, nhà cầm quyền Việt Nam bắt thêm 10 nhà bất đồng chính kiến, trong đó có nhà vận động nhân quyền Nguyễn Thuý Hạnh. Trong cùng khoảng thời gian này, các toà án ở Việt Nam đã kết án thêm ít nhất 12 nhà hoạt động và bất đồng chính kiến với các mức án từ 2 đến 15 năm tù.
